Υπηκοότητα, ιθαγένεια, ιδιότητα του πολίτη στην Ελλάδα

1. Γεώργιος Σωτηρέλης, καθηγητής, Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης, ΕΚΠΑ. 2. Ιωάννης Τασόπουλος, καθηγητής, Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης, ΕΚΠΑ. 3. Νικόλαος-Κομνηνός Χλέπας, αναπληρωτής...

Υπηκοότητα, ιθαγένεια, ιδιότητα του πολίτη στην Ελλάδα

Υπηκοότητα, ιθαγένεια, ιδιότητα του πολίτη στην Ελλάδα

Η εξέλιξη του θεσμού μέσω του οποίου τα φυσικά πρόσωπα εντάσσονται στην πολιτική κοινότητα, του θεσμού της ιθαγένειας, υπήρξε θεαματική από το 1974 έως σήμερα. Η Γ’ Ελληνική Δημοκρατία κληρονόμησε τόσο σε κανονιστικό όσο και σε διοικητικό επίπεδο έναν θεσμό φοβικό έως εχθρικό προς την ετερότητα, ο οποίος κυρίως λειτουργούσε ως μηχανισμός αποκλεισμού, μέσα σε ένα περιβάλλον αυθαιρεσίας. Μεγάλα τμήματα ελληνικής εθνικής καταγωγής πληθυσμών είχαν στερηθεί την ιδιότητα του πολίτη, ενώ όσοι πολίτες είχαν διαφορετική εθνική καταγωγή και πολιτιιστική παράδοση αντιμετωπίζονταν ως εν δυνάμει εσωτερικοί εχθροί. Η Μεταπολίτευση είχε σημαντικά επιτεύγματα και σε αυτό το πεδίο. Σε χρόνο ρεκορ αποκαταστάθηκε η ιθαγένεια των διωχθέντων από την Δικτατορία, ενώ το Σύνταγμα του 1975 προστατεύει από την αυθαίρετη αφαίρεσή της. Οι Ρομά εντάχθηκαν αποτελεσματικά και γρήγορα στο σώμα των πολιτών. Αποκαταστάθηκαν οι πρόσφυγες του εμφυλίου πολέμου, πλην των «αλλογενών». Η αρχή της ισότητας των φύλων καθιερώθηκε και σε αυτό το πεδίο, ενώ αναλήφθηκαν αλλεπάλληλες νομοθετικές και διοικητικές πρωτοβουλίες για την ένταξη των ομογενών. Διοικητικά ωστόσο η απονομή ή μη της ιδιότητας του πολίτη παρέμεινε «κυβερνητική πράξη», εξαιρούμενη από προθεσμίες, αιτιολόγηση ή δικαστική αξιολόγηση. Το σημείο καμπής υπήρξε η μετατροπή της Ελλάδας σε χώρα υποδοχής μεταναστών, οι οποίοι έγιναν μόνιμοι κάτοικοι, θέτοντας το ζήτημα της εισδοχής τους ή μη στην πολιτική κοινότητα της χώρας. Η απόλυτη κυριαρχία του δικαίου του αίματος (jus sanguinis) αμφισβητήθηκε και πρόβαλε η σημασία του τόπου γέννησης(jus soli), ή, καλύτερα, του τόπου διαμονής (jus domicilii). Ένα δίκτυο προσώπων, διοικητικών στελεχών, ενεργών πολιτών, δημοσιογραφούντων κλπ δημιούργησε σιγά—σιγά τις προϋποθέσεις ώστε η ιθαγένεια να γίνει ζήτημα δημοσίου διαλόγου και εν τέλει, το 2010, να θεσμοθετηθούν ουσιαστικά μέτρα εκσυγχρονισμού του θεσμού και κυρίως εισόδου του στον χώρο του κράτους δικαίου. Παρά τις παλλινωδίες που προκήθηκαν από την δικαστική ανατροπή του ν. 3838/2010, ο θεσμός είναι σταθερά προσανατολισμένος στην συμπερίληψη τόσο των προσώπων ελληνικής εθνικής καταγωγής, όσο και των αλλοδαπών που έχουν βιωτική σχέση με την Ελλάδα. Ωστόσο το ζήτημα της ιθαγένειας πολώνει την κοινωνία σε επίπεδο κομμάτων, ιδεολογίας και καθημερινότητας, γεγονός που δεν προοιωνίζεται τις βέλτιστες των προοπτικών για το μέλλον.

500

0