Impoliteness and Emotions: Anger, Sadness and Fear Aroused by Violations of 'Face' and 'Sociality Rights' among Greeks

Σηφιανού Μαρία, Ομότιμη Καθηγήτρια, Τμήμα Αγγλικής Γλώσσας και Φιλολογίας, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών Τζάννε Αγγελική, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια, Τμήμα Αγγλικής Γλώσσας και Φιλολογίας, Εθνικό και Καποδιστριακό...

Impoliteness and Emotions: Anger, Sadness and Fear Aroused by Violations of 'Face' and 'Sociality Rights' among Greeks

Αγένεια και Συναισθήματα: Θυμός, Λύπη και Φόβος Προκληθέντα από Παραβιάσεις του 'Προσώπου' και των 'Δικαιωμάτων Κοινωνικότητας' μεταξύ Ελλήνων

Έρευνες στον τομέα της γλωσσικής αγένειας έχουν δείξει ότι η προσβολή ενδέχεται να έχει συναισθηματικό αντίκτυπο στον αποδέκτη (Culpeper et al. 2014, μεταξύ άλλων). Η παροιμία «η γλώσσα κόκαλα δεν έχει μα κόκαλα τσακίζει» είναι ενδεικτική της αντίληψης των χρηστών της γλώσσας ότι η προσβλητική λεκτική συμπεριφορά μπορεί να οδηγήσει στην πρόκληση αρνητικών συναισθημάτων. Η παρούσα έρευνα εξετάζει τη συσχέτιση αγένειας και συναισθημάτων στο ελληνικό κοινωνικό πλαίσιο. Πιο συγκεκριμένα, στοχεύει στο να ανακαλύψει τα είδη προσβολής που προκαλούνται μεταξύ Ελλήνων (παραβίαση των διαφορετικών τύπων ‘προσώπου’ ή των ‘δικαιωμάτων κοινωνικότητας’) και τα συναισθήματα που προκαλούν (θυμός, λύπη ή φόβος). Η διερεύνηση του ενδεχομένου παρουσίας διαπολιτισμικών διαφορών μεταξύ των Άγγλων (Culpeper 2011: 43–65) και Ελλήνων πληροφορητών είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα. Επιπλέον, η έρευνα εξετάζει το βαθμό στον οποίο παράγοντες σχετικοί με το γενικό πλαίσιο της προσβολής θα μπορούσαν να επηρεάσουν τα προκληθέντα στους αποδέκτες συναισθήματα. Έχοντας ως αναλυτικό πλαίσιο το μοντέλο διαχείρισης αρμονικών σχέσεων της Spencer-Oatey (2002, 2005, 2008), ανέλυσα ποσοτικά και ποιοτικά τις απαντήσεις σε 100 ερωτηματολόγια. Στόχος μου ήταν να ανακαλύψω τον επικρατέστερο τύπο προσβολής, τη βαρύτητά της, καθώς και τον βαθμό στον οποίο οι πληροφορητές/τριες μου την αξιολόγησαν σκόπιμη. Ακολουθώντας τις ίδιες μεθόδους, εξέτασα τα συναισθήματα που προκλήθηκαν από την προσβολή, τους εξωτερικούς παράγοντες που ενδέχεται να επηρέασαν την ένταση αλλά και φύση του συναισθήματος, καθώς και τις αντιδράσεις των αποδεκτών της προσβλητικής συμπεριφοράς. Η ανάλυση των δεδομένων μου έδειξε ότι παραβιάσεις του προσώπου γενικότερα –κι αυτού που σχετίζεται με το ποιόν του ατόμου (quality face) ειδικότερα– υπερίσχυσαν. Επιπροσθέτως, τα αποτελέσματα της ανάλυσης έδειξαν ότι το συνηθέστερο συναίσθημα των αποδεκτών της αγενούς συμπεριφοράς ήταν ο θυμός, ακολουθούμενο από ανάμεικτα συναισθήματα θυμού και λύπης. Φαίνεται να υπάρχει σημαντική διαπολιτισμική διαφοροποίηση μεταξύ Ελλήνων κι Άγγλων, καθώς ο Culpeper (2011: 62–65) ανακάλυψε ισχυρή επικράτηση της λύπης, για κάθε τύπο προσβολής. Επίσης, η ανάλυση έδειξε ότι εξωτερικοί παράγοντες, όπως το περιβάλλον, η παρουσία άλλων συμμετεχόντων, η σχέση με το άτομο που προκάλεσε την προσβολή και ο βαθμός υποτιθέμενης σκοπιμότητας και βαρύτητας της προσβολής θα μπορούσαν δυνητικά να επηρεάσουν την ένταση και ποιότητα του συναισθήματος. Ελπίζω η παρούσα έρευνα να συμβάλλει σημαντικά στο διεπιστημονικό τομέα της μελέτης της γλωσσικής αγένειας και των συναισθημάτων στο ελληνικό κοινωνικό πλαίσιο και να τονίσει το ρόλο των συναισθημάτων στην έρευνα της ευγένειας και της αγένειας.

92

0