TY - CONF TI - Αποσπάσματα κρητικής λατρείας στις εν Σικελία ροδοκρητικές αποικίες (7ος -6ος αι. π.Χ.) AU - Paolo Daniele Scirpo PY - 2019 SP - Τμήμα Α', 1-13 PB - Εταιρία Κρητικών Ιστορικών Μελετών T2 - 12ο Διεθνές Κρητολογικό Συνέδριο (Ηράκλειον, 21-25/9/2016) TODO - null TODO - Ακράγας, Γέλα, Σικελία, Θρησκεία, Λατρείες, Κρήτη TODO - Στις αρχές του 7ου αι. π.Χ., παρατηρείται η γέννησις της πόλεως και στα νησιά της Ρόδου και της Κρήτης, μετά από μακρά περίοδο ζύμωσης που ακολούθησε την κατάρρευση του μυκηναϊκού πολιτισμού. Η εμπορική δραστηριότητα της Λίνδου και η ασταθής δημογραφική κατάσταση της Κρήτης ήταν οι δύο κύριοι παράγοντες που οδήγησαν ένα μεγάλο αριθμό ανθρώπων από διαφορετική εθνική καταγωγή και κοινωνική τάξη, να μεταναστεύσει και να ακολουθήσει τη ροή του ελληνικού αποικισμού στη Δύση. Με βάση τη γνώση της περιοχής, χάρη στο εμπόριο που ήδη από τους προηγούμενους αιώνες οι έμποροι του Αιγαίου είχαν αποκτήσει για τη Σικελία, οι άποικοι υπό την ηγεσία των δύο οικιστών, Αντιφήμου εκ Λίνδου και Εντίμου από την Κρήτη (πιθανότατα από την Γόρτυνα), ίδρυσαν στη νότια ακτή του νησιού, στις εκβολές του επώνυμου ποταμού, τη μικτή αποικία της Γέλας (688 π.Χ.). Ακρογωνιαίος λίθος για την κοινωνική τάξη της νέας πόλεως ήτο προφανώς το Πάνθεόν της, αποτέλεσμα συνύπαρξης των αρχαίων λατρειών με κρητική και ροδιακή προέλευση. Με το πέρασμα του χρόνου, αυτές οι λατρείες εξελίχθηκαν και κρυσταλλώθηκαν ως αντανάκλαση της νέας τάξης πραγμάτων που η δυναστεία των Δεινομενιδών επέβαλε μετά την επώδυνη στάση στα μέσα του 6ου αιώνα και τις πρώτες τυραννίες των παιδιών του Παντάρεως στις αρχές του 5ου αιώνα. Ιδρυθείς το 580 π.Χ., από μικτή ομάδα εποίκων που προήρχοντο κυρίως από την Γέλα, ο Ακράγας κληρονόμησε κατά τον Θουκυδίδη, τα «γελώα νόμιμα». Μεταξύ των θεοτήτων που συμπεριελήφθησαν στο πρώτο πάνθεον της υπο-αποικίας, αναγνωρίζονται ίχνη Κρητικής θρησκευτικότητας, που υπό εξαφάνιση στη μητρόπολη Γέλα, κατά τη διάρκεια της κοινωνικής και εθνικής στάσεως στο μισό του 6ου αιώνα, βρήκε εδώ εύφορο έδαφος όπου να ακμάσει. Με βάση την ανάλυση των φιλολογικών και αρχαιολογικών δεδομένων, παρατηρώντας ομοιότητες στη θρησκευτική σφαίρα ανάμεσα στα νησιά του Αιγαίου (Ρόδο και Κρήτη) και τις σικελιωτικές αποικίες, εντοπίζεται η μορφή του Βελχανού, του νεαρού θεού της αιωνίας αναγέννησης, κρητικής καταγωγής, που με πολλούς τρόπους ήτο σεβαστός και να απομνημονευόταν από μερίδα του πληθυσμού του Ακράγαντος. Με την εξαφάνιση της Κρητικής ‘φρατρίας’ μετά την άλωσιν της πόλεως υπό των Καρχηδονίων (406 π.Χ.), μόνο μία μακρινή ηχώ του θεού επέζησε και συλλέχθη (και παρεξηγήθη) από τις ύστερες ιστορικές πηγές. ER -