Περίληψη:
Τα τελευταία χρόνια έχει παρατηρηθή μία αύξηση της επίπτωσης των όγκων που
προσβάλλουν τον εγκέφαλο. Στα παιδιά έχει βρεθεί αύξηση στην επίπτωση του
μυελοβλαστώματος της παρεγκεφαλίδας και ιδιαίτερα στις μικρότερες ηλικίες.
Οι όγκοι του οπισθίου κρανιακού βόθρου προσβάλλουν συνήθως παιδιά
ηλικίας μεταξύ 2-12 ετών, και αποτελούν το 85% των πρωτοπαθών όγκων του
εγκεφάλου, με το μεγαλύτερο ποσοστό να εντοπίζεται στην παρεγκεφαλίδα.
Μετά απο χειρουργική αφαίρεση όγκου της παρεγκεφαλίδας, ο οποίος
διηθεί τον σκώληκα, τον οδοντωτό πυρήνα ή το έδαφος της 4ης κοιλίας
ωρισμένοι ασθενείς παρουσιάζουν αφωνία (mutism), γνωστικές διαταραχές και
συναισθηματική αστάθεια, διαρκείας απο 2 εβδομάδες μέχρι λίγους μήνες.
Αυτά τα συμπτώματα βοήθησαν στην κατανόηση ότι η παρεγκεφαλίδα συμμετέχει
στις ανώτερες νοητικές λειτουργίες και στην συμπεριφορά. Οι νευρωνικές
συνδέσεις (neuronal loops) μεταξύ της παρεγκεφαλίδας, των βασικών
γαγγλίων και περιοχών του φλοιού του εγκεφάλου (μετωπιαίου,
υπομετωπιαίου, προμετωπιαίου, βρεγματικού, και κροταφικού), θεωρούνται
σημαντικές για την ανάπτυξη ειδικών γνωστικών και συμπεριφεριολογικών
λειτουργιών.
Η έρευνα αυτή έγινε με σκοπό: 1) Να ελεγθή η τυχόν επίδραση των όγκων
του οπισθίου βόθρου στις νοητικές λειτουργίες και στην συμπεριφορά των παιδιών
ηλικίας μεταξύ 5 και 16 ετών (που πάσχουν απο όγκο) προεγχειρητικά.
Ο έλεγχος των γνωστικών λειτουργιών έγινε με τις ακόλουθες δοκιμασίες:
1) Την δοκιμασία ελέγχου των εκτελεστικών λειτουργιών (executive functions) με
την σύντομη μορφή του Wechsler Intelligence Scale for Children ( W.I.S.C.),
2 ) την δοκιμασία οπτικοαντιληπτικής και γραφοκινητικής οργάνωσης με το Bender-
Gestalt Test (BGT),
3) την δοκιμασία οπτικής μνήμης με το Benton Visual Retention Test (BVRT)
4) την δοκιμασία της συμπεριφοράς των παιδιών τους τελευταίους 6 μήνες με το
ερωτηματολόγιο της δοκιμασίας Achenbach: Child Behavior Checklist
(CBCL), το οποίο συμπλήρωσαν οι γονείς των παιδιών αυτών.
Στην παρούσα μελέτη δέν διαπιστώθηκαν στατιστικά σημαντικές διαφορές
μεταξύ των ασθενών με όγκο στον οπίσθιο βόθρο και της Α ομάδας ελέγχου
στις διάφορες δοκιμασίες που αφορούσαν τις ανώτερες νοητικές λειτουργίες.
Τα ευρήματα απο τις δοκιμασίες αυτές ωδήγησαν στο συμπέρασμα ότι τα
παιδιά που εξετάσθηκαν με όγκο του οπισθίου βόθρου δεν παρουσίασαν
εγκεφαλική δυσλειτουργία προεγχειρητικά.
Τα συμπεράσματα αυτά θεωρούνται πολύ σημαντικά γιατί μπορούν να
χρησιμεύσουν σαν βάση πριν την εισαγωγή της θεραπείας, να τεκμηριώσουν
μεταβολές απο την αρχική εκτίμηση, να αξιολογίσουν την επίδραση της
χειρουργικής επέμβασης επί των γνωστικών λειτουργιών και να εκτιμήσουν την
πιθανότητα θεραπείας αποκατάστασης.
Στην δοκιμασία Αchenbach οι ασθενείς της παρούσας έρευνας βρέθηκε να
παρουσιάζουν συμπτώματα όπως: διαφόρου βαθμού επιθετικότητα, σωματική
ενασχόληση, συμπτώματα ανησυχίας, εσωτερικά προβλήματα ( άγχος κατάθλιψη),
και ολικά προβλήματα. Τα συμπτώματα αυτά μπορεί να αποδοθούν στην πιθανή
διάσπαση των εγκεφαλο-γεφυρο- παρεγκεφαλιδικών συνδέσεων απο τον όγκο.
2) Στην συνέχεια της έρευνας ελήφθησαν βιολογικά υγρά απο τους ασθενείς, δηλ.
ούρα 24ώρου προεγχειρητικά καί εγκεφαλονωτιαίο υγρό - ΕΝΥ- απο τις κοιλίες
του εγκεφάλου, καθώς και φλεβικό αίμα διεγχειρητικά, προκειμένου να
μετρηθούν οι συγκεντρώσεις των μεταβολιτών των μονοαμινικών
νευροδιαβιβαστών: για την ντοπαμίνη - το HVA στο ΕΝΥ και στον ορό, για την
νοραδρεναλίνη- το MHPG στο ΕΝΥ και στον ορό και το VMA στα ούρα και για την
σεροτονίνη- το 5-ΗΙΑΑ στο ΕΝΥ και στον ορό.
Στο ΕΝΥ της Β ομάδας ελέγχου προσδιορίσθηκαν οι ως άνω μεταβολίτες την ίδια
χρονική περίοδο.
Σκοπός της μελέτης ητο να ανιχνεύθη η ύπαρξη συσχέτισης: μεταξύ των τιμών
συγκέντρωσης των μεταβολιτών των νευροδιαβιβαστών στα βιολογικά υγρά, των
αποτελεσμάτων των βαθμολογιών των δοκιμασιών των γνωστικών λειτουργιών,
και της ιστολογικής υφής του όγκου των ασθενών.
Είναι γνωστό ότι οι βιογενείς αμίνες παράγονται εντός του οργανισμού με
βιολογικές διαδικασίες και εμπλέκονται στην ρύθμιση πολλαπλών νευρωνικών
λειτουργιών, όπως η ρύθμιση της κινητικής συνέργειας (συντονισμός), η
μάθηση σαν αποτέλεσμα αισθήματος αμοιβής, η διαδικασία αισθητικής
πρόσληψης, η όρεξη, η μνήμη, η συναισθηματική σταθερότητα, η εγρήγορση, ο
ύπνος, η διάθεση, η τάση γιά έμετο, η κοινωνική συμπεριφορά και η έκκριση
ορμονών απο τον πρόσθιο λοβό της υπόφυσης, καθώς και άλλων ορμονών.
Για την εκτίμηση της συνολικής δραστηριότητας των βιογενών αμινών στο
κεντρικό νευρικό σύστημα προσδιορίσθηκαν τα επίπεδα των τελικών προϊόντων
μεταβολισμού αυτών στο ΕΝΥ .
Στην πάρουσα μελέτη βρέθηκε αρνητική στατιστικά σημαντική συσχέτιση μεταξύ
των τιμών συγκέντρωσης του MHPG στο ΕΝΥ και των βαθμολογιών στην Λεκτική
Κλίμακα (r=-0,67, p=0,009) καθώς και σημαντική στατιστικά αρνητική
συσχέτιση των τιμών συγκέντρωσης του MHPG στο ΕΝΥ με τις βαθμολογίες στο
Γενικό Νοητικό Πηλίκο του W.I.S.C. (r=-0,49, p=0,073) των παιδιών με
όγκο οπισθίου βόρου. Τα ευρήματα αυτά μπορεί να αποδοθούν στην επίδραση των
όγκων της παρεγκεφαλίδας επι του συστήματος της νοραδρεναλίνης μέσω των
κλειστών κυκλωμάτων μεταξύ παρεγκεφαλίδος- βασικών γαγγλίων-φλοιού, που
προαναφέρθηκαν. Επίσης βρέθηκε θετική στατιστικά συσχέτιση των τιμών
συγκέντρωσης HVA στο ΕΝΥ των ασθενών με όγκο με τις βαθμολογίες στην
Πρακτική Κλίμακα του test W.I.S.C., η οποία σχετίζεται με την
λειτουργία του δεξιού εγκεφαλικού ημισφαιρίου (r=0,55, p=0,041).
Είναι γνωστό ότι μεταξύ των νευροδιαβιβαστών υπάρχει πολύ
μεγάλη αλληλλεπίδραση στα διάφορα νευρικά συστήματα. Στην περίπτωση δε
των βιογενών αμινών κάθε μονοαμινεργικό σύστημα μπορεί να επηρεάζει τα άλλα.
Στην παρούσα μελέτη βρέθηκε αλληλλοσυσχέτιση των τιμών συγκέντρωσης των
μεταβολιτών μονοαμινών στο ΕΝΥ, στον ορό και τα ούρα. Δηλαδή υπήρξε στατιστικά
σημαντική συσχέτιση των τιμών συγκέντρωσης μεταξύ του MHPG και του HVA στο ΕΝΥ
(r=0,62, p=0,002).
Oι τιμές συγκέντρωσης του 5-ΗΙΑΑ στο ΕΝΥ σχετιζόντουσαν με στατιστικά
σημαντικό τρόπο με τις τιμές συγκέντρωσης του ΗVA στον ορό ( r=0,46,
p=0,03).
Οι τιμές δε συγκέντρωσης του VMA στα ούρα βρέθηκαν να σχετίζονται με
στατιστικά σημαντικό τρόπο με τις τιμές συγκέντρωσης αντίστοιχα : HVA και
MHPG στο ΕΝΥ, καθώς και HVA και 5-ΗΙΑΑ στον ορό.
Οι τιμές συγκέντρωσης MHPG στο ΕΝΥ παιδιών με αστροκύτωμα βρέθηκαν
υψηλότερες απο εκείνες των παιδιών με μυελοβλάστωμα. Επίσης βρέθηκε μια
στατιστική τάση προς αυξημένη συγκέντρωση ΗVA στο ΕΝΥ ασθενών με όγκο
οπισθίου βόθρου, ο οποίος ιστολογικά ανήκε στα γλοιώματα ή ήταν προέλευσης
νευροεκτοδερματικής.
Στατιστικά σημαντική ήταν η συσχέτιση μεταξύ των τιμών συγκέντρωσης HVΑ
στο ΕΝΥ και στον ορό των ασθενών με όγκο (r=0.60, p=0.003).
Πιθανόν ο όγκος να επηρεάζει την έκκριση νευροδιαβιβαστών σαν ένδειξη
δυσλειτουργίας των νευρικών κυττάρων που (προκλήθηκε απο αυτόν) ή ο ίδιος ο
όγκος να παράγει νευροδιαβιβαστές.
Στην παρούσα μελέτη η τιμή συγκέντρωσης του 5-ΗΙΑΑ στο ΕΝΥ βρέθηκε
αυξημένη στο 70,6% των ασθενών με όγκο οπισθίου βόθρου και στο 29,4% των
ασθενών της Β ομάδας ελέγχου (Fisher exact test p=0,031).
Στην μέν περίπτωση των ασθενών με όγκο οπισθίου βόθρου μερικοί ασθενείς
εμφανίζουν διαταραχές συμπεριφοράς, όπως είναι η ανησυχία, η επιθετικότητα,
συμπτώματα εσωτερίκευσης και ανησυχίας εαυτού. Τα συμπτώματα αυτά ίσως
σχετίζονται με μεταβολές στη δραστηριότητα του κεντρικού σεροτονινεργικού
συστήματος και σαν αποτέλεσμα την αυξημένη συγκέντρωση του 5-ΗΙΑΑ στο ΕΝΥ
των ασθενών αυτών. Το γεγονός ότι αυξημένα επίπεδα 5-ΗΙΑΑ βρέθηκαν στο ΕΝΥ
μερικών παιδιών της ομάδας Β ελέγχου μπορεί να εξηγηθεί απο την ανησυχία που
προκάλεσε η νοσηλεία τους στο νοσοκομείο. Αυτή η κατάσταση ίσως αυξάνει την
δραστηριότητα των μονοαμινικών νευρώνων στο κεντρικό νευρικό σύστημα και
ίσως εξηγεί την αύξηση της συγκέντρωσης του 5-ΗΙΑΑ στο ΕΝΥ κάποιων απο τα
παιδιά αυτά.
