Στοιχεία επταμελούς επιτροπής:
Αναπλ. Καθηγητής Παρίσης Παυλάκης (επιβλέπων), Αναπλ. Καθηγήτρια Μαρία Τριανταφύλλου, Ομότιμος Καθηγητής Μιχαήλ Δερμιτζάκης
Περίληψη:
As Sahabi και Jabal Zaltan είναι δύο γνωστές παλαιοντολογικές θέσεις
σπονδυλωτών της Αφρικής, οι οποίες ευρίσκονται στη Λιβύη, στο βόρειο τμήμα της
λεκάνης της Σύρτης. Ο Νεογενής Σχηματισμός Sahabi δεν έχει ακόμη χρονολογικά
βαθμονομηθεί επακριβώς με το Μεσσήνιο Γεγονός. Ένας σημαντικός χρονολογικός
εκτιμητής του Σχηματισμού Sahabi προέρχεται από το μέλος "U1", και βασίζεται
στη βιοχρονολογία θηλαστικών. Μια ηλικία της πανίδας Ανώτερου Μειόκαινου, είναι
η πιο πιθανή εκτίμηση. Η βιοχρονολογία θηλαστικών, πάντως, δεν μπορεί να
αποκλείσει την ηλικία κατώτατου Πλειόκαινου, για τουλάχιστον την κορυφή του
μέλος "U1".
O σχηματισμός "M", η προ του Sahabi θαλάσσια λιθοστρωματολογική ενότητα,
αποτελεί το μόνο κλειδί για τη χρονολόγηση του Σχηματισμού Sahabi με τη χρήση
βιοστρωματογραφίας μικροαπολιθωμάτων. Το Jabal Zaltan χρησιμοποιήθηκε στη
παρούσα εργασία για λόγους συσχετισμού.
H βάση δεδομένων των ασπόνδυλων μίκρο/μάκρο-απολίθωμάτων που εξετάστηκαν στις
δύο περιοχές, περιλαμβάνει δείγματα από 8 επιφανειακές τομές (P10, P25, P28,
P51, P52, P53, P66, and P96C), και πυρήνες από δύο αβαθείς γεωτρήσεις στη
περιοχή As Sahabi (WW1 A1-NC214 και As Sahabi Borehole 2). Επιπλέον, έγιναν
δειγματοληψίες σε δύο τομές από το Σχηματισμό Maradah και βρίσκονται στο Jabal
Zaltan, (θέση Z100 από το Μέλος Qarat Jahanam Member και θέση Z138 του Μέλους
Ar Rahlah). Συνολικά συλλέχτηκαν 305 λιθολογικά δείγματα και από τις δύο
περιοχές. Από αυτά, παρασκευάστηκαν 110 πετρογραφικές λεπτές τομές, 372
μικροπαλαιοντολογικά παρασκευάσματα (Foraminifera, Ostracoda and Bryozoa) και
153 παρασκευάσματα για ασβεστολιθικά ναννοαπολιθώματα.
Οι λιθοστρωματογραφικές ενότητες του Ανώτερου Νεογενούς της περιοχής As Sahabi
ερευνήθηκαν στρωματογραφικά και ιζηματολογικά και αναθεωρήθηκαν βάσει
επιφανειακών παρατηρήσεων και μικροσκοπικής εξέτασης. O σχηματισμός "Z"
(Τεταρτογενές) αντιπροσωπεύει χερσαίο παλαιοέδαφος. Στη μελέτη αυτή
αναβαθμίστηκε σε σχηματισμό από μέλος του Σχηματισμού Sahabi με βάση την
αναγνώριση μιας ασυμφωνίας που το διαχωρίζει από το υποκείμενο μέλος "V" του
Σχηματισμού Sahabi.
Για πρώτη φορά πραγματοποιήθηκε oορυκτολογική και γεωχημική έρευνα σε αργιλικά
ιζήματα, από τρεις εμφανίσεις (P25, P28 και P96c), του πλούσιου σε απολιθώματα
σπονδυλωτών μέλους "U1" της περιοχής As Sahabi. Στο σύνολο τους οι γεωχημικές
αναλύσεις έδειξαν πολύ ώριμα και επανεπεξεργασμένα ιζήματα χερσαίας και
φελσικής προέλευσης, χωρίς επίδραση από Λιβυκά ηφαιστειακά πετρώματα. Σύμφωνα
με τα δεδομένα μας τα ερευνηθέντα ιζήματα του As Sahabi μπορεί να προέρχονται
από χερσαίες Προκάμβριες πηγές του βορειοανατολικού Τσαντ.
Στην περιοχή As Sahabi περιγράφηκαν και ταξινομήθηκαν σε είδη πέντε φύλα
μακροαπολιθωμάτων (εχινόδερμα, μαλάκια, κοράλλια, βρυόζωα και αρθρόποδα). 35
είδη Τρηματοφόρων αναγνωρίστηκαν στο As Sahabi προέρχονται κυρίως από τον προ-
Sahabi σχηματισμό "M". Δύο τοπικές Βιοζώνες Συγκέντρωσης καθιερώθηκαν: η
παλαιότερη Βιοζώνη Συγκέντρωσης Globigerinoides obliquus obliquus - G. trilobus
- Orbulina universa, και η νεώτερη Βιοζώνη Borelis melo melo – B. melo curdica.
17 είδη οστρακόδων από το σχηματισμό "M" της περιοχής As Sahabi περιγράφηκαν
και ταξινομήθηκαν με σκοπό να ερμηνευθεί το παλαιοπεριβάλλον απόθεσης των
ερευνηθέντων ιζημάτων.
17 συστηματικές μονάδες ασβεστολιθικών ναννοαπολιθωμάτων περιγράφηκαν από τον
πυρήνα WW1 A1-NC214 του σχηματισμού "M". Τα ναννοαπολιθώματα χρονολογούνται ως
Κατώτερου Τορτόνιου και αποδόθηκαν στη βιοζώνη NN8/ MNN8b του Martini (1971)
και αντίστοιχα των Fornaciari et al. (1996). Επιπρόσθετα, στη μελέτη της
γεώτρησης 2 του As Sahabi η ηλικία του Σχηματισμού "M" υπολογίστηκε ως Ανώτερο
Τορτόνιο (NN10b- NN11a του Martini, 1971). Οι δύο υπεδαφικές Λιβυκές ακολουθίες
συσχετίστηκαν με βάση τη βιοστρωματογραφία των ασβεστολιθικών ναννοαπολιθωμάτων
με διάφορες παρεμφερείς θέσεις της ανατολικής Μεσογείου, ενισχύοντας το υπάρχον
χρονολογικό πλαίσιο της περιοχής.
Επίσης μελετήθηκε λιθολογικά και μικροπαλαιοντολογικά ο Σχηματισμός Maradah του
Jabal Zaltan. Μόνο το νεότερο Μέλος Ar Rahlah στη θέση Z138 περιείχε
συγκεντρώσεις άφθονων και ποικιλόμορφων βρυοζώων. 31 είδη περιγράφηκαν. 4 νέα
είδη προτάθηκαν στην παρούσα εργασία: Smittipora maradaensis n. sp., Calpensia
spinosa n. sp., Thalamoporella zaltaniensis n. sp. και Celleporaria rahlaensis
n. sp.
Συνεκτιμώντας όλες τις μεθόδους που εφαρμόστηκαν στη παρούσα μελέτη στο επίγειο
υλικό της περιοχής του As Sahabi (θέση P53, θέση Τύπος του σχηματισμού "M"), ο
σχηματισμός "M" προσδιορίζεται ηλικιακά στο Ανώτερο Μειόκαινο (Τορτόνιο), και
όχι στο προηγουμένως θεωρούμενο Μέσο Μειόκαινο. Η εργασία αυτή εκτιμά με βάση
την βιοστρωματογραφία των ασβεστολιθικών ναννοαπολιθωμάτων ότι η ηλικία του
σχηματισμού "M" κυμαίνεται μεταξύ τουλάχιστον 10.40 - 8.52 Ma. Η εκτίμηση
βρίσκεται σε άμεση συσχέτιση με την πρόσφατα υπολογισθείσα (με βάση τον
ισοτοπικό λόγο 87Sr/86Sr) απόλυτη ηλικία των 8.99-9.36 Ma.
Λέξεις-κλειδιά:
Βιοστρωματογραφία, Μικροπαλαιοντολογία, Παλαιοντολογία Ασπονδύλων, Ασβεστολιθικά ναννοαπολιθώματα, Λιβύη
