Στοιχεία επιβλεπόντων καθηγητών:
Σαλαμαλέκης,Χρέλιας,Κασσάνος
Περίληψη:
Οι διευρυνόμενες εφαρμογές των βλαστικών κυττάρων αποτελούν ένα διαρκώς
εξελισσόμενο πεδίο της σύγχρονης έρευνας. Σε ότι αφορά τα ενήλικα βλαστικά
κύτταρα, ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν αυτά που απομονώνονται από το
ομφαλοπλακουντιακό αίμα (ΟΠ.Α.) αλλά και από τον ιστό του ομφαλίου λώρου μετά
τη γέννηση του νεογνού. Οι μοναδικές τους ιδιότητες σε συνδυασμό με τα
πειραματικά δεδομένα που απορρέουν από τις έρευνες των τελευταίων ετών τους
δίνουν το προβάδισμα στις τρέχουσες κλινικές δοκιμές.
Υπάρχει πλήθος θεραπευτικών εφαρμογών με τη χρήση των αιμοποιητικών βλαστικών
κυττάρων που περιέχονται στο ΟΠ.Α., το μυελό των οστών και το περιφερικό αίμα.
Έχουν πραγματοποιηθεί περισσότερες από 20.000 μεταμοσχεύσεις με ΟΠ.Α., στην
πλειοψηφία τους αλλογενείς, για πλήθος αιματολογικών παθήσεων (κακοήθων ή μη).
Τα τελευταία χρόνια, η κλινική εμπειρία με τη χρήση ΟΠ.Α. έχει διευρυνθεί και
οι εφαρμογές περιλαμβάνουν και μη αιματολογικές παθήσεις, όπως μεταβολικές
νόσους, καρδιαγγειακά νοσήματα, νευρολογικές παθήσεις και σακχαρώδη διαβήτη
τύπου 1. Η αντιμετώπιση περισσότερων παθήσεων φαίνεται να αποτελεί ρεαλιστική
προσέγγιση της επιστημονικής κοινότητας.
Τα μεσεγχυματικά βλαστικά κύτταρα (Mesenchymal Stem Cells, MSCs) συνεχώς
κερδίζουν έδαφος σε ότι αφορά τη θεραπευτική τους δυναμική για τη θεραπεία μη
αιματολογικών παθήσεων. Τα κύτταρα αυτά εντοπίζονται σε πολλούς ιστούς του
σώματος όπως το λιπώδη ιστό και τον οδοντικό πολφό, αλλά και το ΟΠ.Α. και τον
ιστό του ομφαλίου λώρου.
Εξαιτίας της ικανότητας διαφοροποίησής τους σε πλήθος κυτταρικών σειρών, οι
επιστήμονες θεωρούν ότι θα διαδραματίσουν καθοριστικό ρόλο στο μέλλον στα
πλαίσια της Αναγεννητικής Ιατρικής για την αποκατάσταση ιστών μετά από
τραυματισμό ή παθολογική αλλοίωση. Τα αποτελέσματα είναι πολλά υποσχόμενα σε
ότι αφορά την αντιμετώπιση ορθοπεδικών προβλημάτων, τη θεραπεία καρδιακών
παθήσεων, την αντιμετώπιση μεγάλου εύρους νευρολογικών ασθενειών αλλά και τη
βελτίωση της αναπνευστικής λειτουργίας.
Ταυτόχρονα, μέσω της ανοσορυθμιστικής τους δράσης συνεισφέρουν στην ταχύτερη
εγκατάσταση και εμφύτευση των μοσχευμάτων αιμοποιητικών βλαστικών κυττάρων
έπειτα από συγχορήγησή τους με αυτά σε διάφορες κακοήθειες, με αποτέλεσμα να
ελαττώνουν τον κίνδυνο εμφάνισης της Νόσου Μοσχεύματος κατά Ξενιστή (GvHD) και
τις επιπλοκές της μεταμόσχευσης. Ελπιδοφόρα είναι η χρήση τους και σε αυτοάνοσα
και φλεγμονώδη νοσήματα, αφού η μεταμόσχευσή τους έχει προκαλέσει ανακούφιση
των συμπτωμάτων και κατά συνέπεια βελτίωσης της ποιότητας ζωής των ασθενών.
Τέλος, μπορούν να συνεισφέρουν στη δημιουργία συνθετικών οργάνων που θα
δημιουργηθούν με μεθόδους Μηχανικής Ιστών μαζί με ικριώματα (scaffolds),
δίνοντας νέες προοπτικές στο πρόβλημα της ανεπάρκειας δωρητών οργάνων.
Η κατευθυνόμενη αλλογενής μεταμόσχευση μεταξύ αδελφών αποτελεί κορυφαίο
επίτευγμα και σημαντική κατάκτηση της σύγχρονης εμβρυολογίας-γυναικολογίας.
Έχουν καταγραφεί στον παγκόσμιο και ελληνικό χώρο περιστατικά παιδιών που
γεννήθηκαν με μεθόδους εξωσωματικής γονιμοποίησης και προεμφυτευτικής
διάγνωσης, προκειμένου να γίνουν δότες βλαστικών κυττάρων για τη θεραπεία
αδελφών τους που έπασχαν από μεσογειακή αναιμία και χρόνια κοκκιωματώδη νόσο.
Στη γυναικολογία, ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η θεραπεία του καρκίνου του
μαστού και των ωοθηκών με MSCs. Βλαστικά κύτταρα που απομονώνονται από ιστούς
του γυναικείου αναπαραγωγικού συστήματος όπως η αμνιακή μεμβράνη και το
ενδομήτριο, δίνουν μία εναλλακτική προσέγγιση για την Αναγεννητική Ιατρική και
τη Μηχανική Ιστών. Επιπλέον, η φύλαξη βλαστικών κυττάρων μπορεί να ανοίξει
νέους δρόμους στην αντιμετώπιση της υπογονιμότητας.
Τα αποτελέσματα είναι ιδιαίτερα ενθαρρυντικά και προτείνουν μία αλλαγή του
τρόπου προσέγγισης των μεθόδων αντιμετώπισης όλο και περισσότερων νοσημάτων.
Ωστόσο, απαιτείται εντατική έρευνα ώστε να αναδείξει την ασφάλεια και την
αποτελεσματικότητα της χρήσης των βλαστικών, έτσι ώστε να μπορέσουν να
αξιοποιηθούν στο μέλλον σε ακόμα περισσότερα περιστατικά, ως ενδεδειγμένες
θεραπείες.
Λέξεις-κλειδιά:
Βλαστικά κύτταρα , Υπογονιμότητα, Κατευθυνόμενη αλλογενής μεταμόσχευση, Οικογενειακή φύλαξη ΟΠ.Α., Κοκκιωματώδης νόσος αλλογενής μεταμόσχευση ελλάδα
