Στοιχεία επιβλεπόντων καθηγητών:
Νικολάτου-Γαλίτη Ουρανία, Καθηγήτρια, Δοντά Αικατερίνη,Επίκουρη Καθηγήτρια, Γκουτζάνης Λάμπρος, Λέκτορας
Περίληψη:
ΕΙΣΑΓΩΓΗ : Η θεραπευτική αντιμετώπιση των κακόηθων νεοπλασιών κεφαλής-τραχήλου
είναι πολύπλευρη και περιλαμβάνει: τη χειρουργική εξαίρεση της βλάβης, τη
χημειοθεραπεία, την ακτινοθεραπεία και διάφορους συνδυασμούς των
προαναφερθεισών θεραπειών. Η αποτελεσματικότητα των παραπάνω θεραπευτικών
σχημάτων είναι αποδεδειγμένη κατά την αντιμετώπιση του καρκίνου κεφαλής-
τραχήλου. Παρόλα αυτά, η θεραπεία συνοδεύεται από επιπλοκές, οι σημαντικότερες
των οποίων είναι α) βλεννογονίτιδα, β) καντιντίαση γ) ερπητική λοίμωξη και
δ) ξηροστομία, επιρεάζοντας την ομαλή πορεία της θεραπείας και επιδεινώνοντας
την ποιότητα ζωής των ασθενών.
ΣΚΟΠΟΣ : Να αξιολογηθούν η ένταση της βλεννογονίτιδας, η συχνότητα μυκητιασικών
και ερπητικών λοιμώξεων, ο πόνος και η ξηροστομία σε ασθενείς με καρκίνο
κεφαλής-τραχήλου που υπεβλήθησαν σε ακτινοθεραπεία, με ή χωρίς χημειοθεραπεία,
κατά τη διάρκεια και το πέρας της θεραπείας τους.
ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΙ : Πρόκειται για μια μελέτη αξιολόγησης με τη χρήση
ιατρικών και οδοντιατρικών δεδομένων από το ιατρικό ιστορικό 176 ασθενών με
καρκίνο κεφαλής-τραχήλου που υπεβλήθησαν σε ακτινοθεραπεία, με ή χωρίς
χημειοθεραπεία, οι οποίοι προσήλθαν στην Κλινική της Νοσοκομειακής
Οδοντιατρικής, της Οδοντιατρικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού
Πανεπιστημίου Αθηνών την περίοδο 2008-2012.
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ : Βλεννογονίτιδα, ξηροστομία και πόνος αναπτύσσονται κατά τη
διάρκεια της ακτινοθεραπείας. Από το σύνολο των 176 ασθενών, βλεννογονίτιδα
βαθμού 1-2 και 3-4 παρατηρήθηκε σε ποσοστά 51,1% και 43,1% αντιστοίχως. 22,7%
παραπονέθηκαν για ήπια ξηροστομία, 30,7% για μετρίου βαθμού, 46,6% για
σοβαρή ξηροστομία κατά τη διάρκεια της ακτινοθεραπείας τους. Αντιστοίχως, κατά
τη διάρκεια της ακτινοθεραπείας, 32,9% παραπονέθηκαν για ήπιας έντασης πόνο,
27,9% μέτριας έντασης και 39,2% για σοβαρής έντασης.
Στο πέρας της ακτινοθεραπείας, από τα διαθέσιμα στοιχεία που συλλέχθηκαν,
παρατηρήθηκε βλεννογονίτιδα βαθμού 1-2 και 3-4 σε ποσοστά 55,6% και 25%
αντιστοίχως. Όσον αφορά τη ξηροστομία στο πέρας των ακτινοθεραπειών, 36,9% των
ασθενών παραπονέθηκε για ήπια, 34,1% για μετρίου βαθμού και 29% για μεγαλύτερου
βαθμού ξηροστομία. Αντιστοίχως, 51,2% παραπονέθηκαν για ήπιας έντασης, 24,4%
μέτριας έντασης και 24,4% σοβαρής έντασης πόνο.
Στο πέρας της ακτινοθεραπείας παρουσιάζεται μια ελαφρά βελτίωση της
βλεννογονίτιδας, παρότι παραμένει ακόμη σε υψηλό ποσοστό στο σύνολο των
ασθενών. Αυτό έρχεται σε συμφωνία με αύξηση του ποσοστού των ασθενών που
περιγράφει ήπιας μορφής πόνου, κάτι που μπορεί να οφείλεται στο γεγονός ότι η
βλεννογονίτιδα βελτιώνεται, αλλά δεν έχει πλήρως επουλωθεί. Η ένταση της
ξηροστομίας παρουσιάζει και αυτή βελτίωση κατά το πέρας των ακτινοθεραπειών, σε
σχέση με την έντασή της κατά τη διάρκεια της ακτινοθεραπείας.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ : Η βλεννογονίτιδα προκαλείται από τη βλαπτική επίδραση της
ακτινοβολίας στο επιθήλιο και στο συνδετικό ιστό του στοματικού βλεννογόνου.
Τα έλκη που αναπτύσσονται μολύνονται με βακτήρια, μύκητες και ιούς και δύναται
να αναπτυχθούν λοιμώξεις κάτι που σχετίζεται με την επιδείνωση των συμπτωμάτων
της. Η αντιμυκητιασική και αντιερπητική αγωγή έχει σημαντικό ρόλο στον έλεγχο
αντίστοιχων λοιμώξεων, βελτιώνοντας κατ’ επέκταση τη συμπτωματολογία της
βλεννογονίτιδας. Η ξαφνική έναρξη ή επιδείνωση της ξηροστομίας κατά τη
διάρκεια της θεραπείας, έχει συσχετισθεί με την ανάπτυξη καντιντιασικής
λοίμωξης. Η βελτίωση της ξηροστομίας και της βλεννογονίτιδας σε συνδιασμό με
αντιμυκητιασική και αντιερπητική αγωγή υποδηλώνει ότι οι μυκητισιακές και
ερπητικές λοιμώξεις που αναπτύσσονται κατά τη διάρκεια της ακτινοθεραπείας
επιβαρύνουν σημαντικά τη ένταση της βλεννογονίτιδας και της ξηροστομίας. Στο
πέρας της ακτινοθεραπείας, ενώ παρατηρείται συνολική βελτίωση της έντασης του
πόνου, παρουσιάζεται μια αύξηση στο πληθυσμό των ασθενών που υποφέρουν από
ήπιας μορφής πόνο, κάτι που οφείλεται στο γεγονός ότι η βλεννογονίτιδα που
αναπτύχθηκε κατά τη διάρκεια της θεραπείας δεν έχει πλήρως επουλωθεί.
