Στοιχεία επιβλεπόντων καθηγητών:
Γκιζάνη Σωτηρία, Βαδιάκας Γεώργιος, Παπαγιαννούλη Λίζα
Περίληψη:
Εισαγωγή
Η τερηδόνα βρεφικής και νηπιακής αιτιολογίας είναι μια πολυπαραγοντική νόσος
μικροβιακής αιτιολογίας που αποτελεί την πιο συχνή νόσο του στόματος στην
παιδική ηλικία και επηρεάζει την ποιότητα ζωής των μικρών παιδιών και των
οικογενειών τους. Τα ευρήματα μιας μελέτης που πραγματοποιήθηκε από το
Εργαστήριο Παιδοδοντιατρικής της Οδοντιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών
και διεξήχθη σε παιδικούς σταθμούς έδειξε ότι το 36,3% των παιδιών που
συμμετείχαν στη μελέτη είχαν τερηδόνα, ενώ ο δείκτης dmft παρουσίαζε δραματική
αύξηση, από 0,05 στην ηλικία των 2 ετών έφτανε στο 2,79 στην ηλικία των 6.
Επιπλέον, από την ίδια μελέτη προέκυψε ότι το επίπεδο γνώσεων των μητέρων σε
θέματα που αφορούσαν τη στοματική υγεία των παιδιών ήταν ιδιαίτερα φτωχό και η
ενημέρωσή τους για τον τακτικό οδοντιατρικό έλεγχο των παιδιών ανεπαρκής.
Η προσχολική ηλικία είναι η περίοδος που τα παιδιά υιοθετούν συνήθειες και
δημιουργούν συμπεριφορές με απόλυτη εξάρτηση και επιρροή από τους γονείς και
τους παιδαγωγούς τους. Οι παιδαγωγοί παίζουν πολύ σημαντικό ρόλο στην υιοθέτηση
υγιών συμπεριφορών, στην ανάπτυξη σωστής στάσης σε θέματα υγείας και στην
προαγωγή της στοματικής υγείας σε παιδιά προσχολικής ηλικίας. Αν και το επίπεδο
γνώσεων των παιδαγωγών προσχολικής ηλικίας σε θέματα που αφορούν τη στοματική
υγεία των παιδιών είναι εξαιρετικά σημαντικό για την επιτυχία των προγραμμάτων
αγωγής στοματικής υγείας στα σχολεία, τα βιβλιογραφικά δεδομένα για το
συγκεκριμένο θέμα είναι εξαιρετικά περιορισμένα.
Σκοπός
O σκοπός της μελέτης αυτής ήταν η καταγραφή των γνώσεων των παιδαγωγών
προσχολικής αγωγής του Δημοτικού Βρεφοκομείου Αθηνών σε θέματα σχετικά με τη
στοματική υγεία παιδιών προσχολικής ηλικίας και η συσχέτιση των γνώσεών τους με
δημογραφικά και επαγγελματικά χαρακτηριστικά τους καθώς και με προσωπικές
συνήθειες και απόψεις σχετικά με τη στοματική υγεία.
Υλικά και μέθοδοι
Πρόκειται για μια διαστρωματική μελέτη στην οποία κλήθηκαν να συμμετάσχουν οι
594 παιδαγωγοί του Δημοτικού Βρεφοκομείου Αθηνών, που αποτελεί το μεγαλύτερο
δημόσιο φορέα προσχολικής αγωγής στην Ελλάδα. Η μελέτη εγκρίθηκε από την
Επιτροπή Ηθικής και Δεοντολογίας της Οδοντιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου
Αθηνών και περιελάμβανε τη συμπλήρωση ανώνυμου ερωτηματολογίου από τους ίδιους
τους παιδαγωγούς. Στο ερωτηματολόγιο υπήρχαν 10 ερωτήσεις για τα δημογραφικά
και επαγγελματικά χαρακτηριστικά των παιδαγωγών, 12 ερωτήσεις για τις γνώσεις
τους σε θέματα σχετικά με τη στοματική υγεία παιδιών προσχολικής ηλικίας, 10
ερωτήσεις που αφορούσαν τις προσωπικές τους συνήθειες και απόψεις σε θέματα
στοματικής υγείας και 8 ερωτήσεις σχετικά με τη συμμετοχή τους σε παιδαγωγικά
προγράμματα αγωγής στοματικής υγείας. Όλες οι ερωτήσεις του ερωτηματολογίου,
εκτός από μια, ήταν κλειστού τύπου.
Η στατιστική ανάλυση περιελάμβανε περιγραφική στατιστική, διμερείς συσχετίσεις
με χρήση του συντελεστή συσχέτισης Spearman rho (r) καθώς και υποδείγματα
γραμμικής και λογιστικής παλινδρόμησης. Επίπεδο στατιστικής σημαντικότητας
ορίστηκε για όλες τις δοκιμασίες το 5% (p0.05).
Αποτελέσματα
Το ποσοστό απόκρισης στη συγκεκριμένη μελέτη ήταν 85,2%. Ο μέσος όρος ηλικίας
των παιδαγωγών ήταν τα 40,9 έτη (SD: 7,5) και ο μέσος χρόνος επαγγελματικής
εμπειρίας τα 16,7 χρόνια (SD:7,6). Η πλειονότητα των παιδαγωγών ήταν γυναίκες
(ποσοστό 99,2%) και το 68,5% των παιδαγωγών που συμμετείχαν στη συγκεκριμένη
μελέτη είχαν δικά τους παιδιά.
Το 72,6% των παιδαγωγών του Δημοτικού Αθηνών δεν είχαν παρακολουθήσει κανένα
μάθημα αγωγής στοματικής υγείας κατά τη βασική τους εκπαίδευση. Η βασική πηγή
ενημέρωσης των παιδαγωγών σε θέματα σχετικά με τη στοματική υγεία παιδιών
προσχολικής ηλικίας ήταν είτε αποκλειστικά ο οδοντίατρος (39,7%) είτε σε
συνδυασμό με άλλες πηγές (51, 1%). Ο μέσος όρος των σωστών απαντήσεων σε θέματα
σχετικά με τη στοματική υγεία παιδιών προσχολικής ηλικίας ήταν 7, ενώ μόνο το
1% των συμμετεχόντων απάντησε σωστά σε όλες τις ερωτήσεις.
Αναφορικά με τις προσωπικές συνήθειες στοματικής υγιεινής των παιδαγωγών, το
46,6% επισκέπτονταν τον οδοντίατρο μια φορά το χρόνο, το 65,9% βούρτσιζαν τα
δόντια τους 2 φορές την ημέρα και μόνο το 30% χρησιμοποιούσαν καθημερινά
οδοντικό νήμα.
Οι περισσότεροι παιδαγωγοί που συμμετείχαν στη μελέτη μας (70%) θεωρούσαν πως
δεν είχαν επαρκείς γνώσεις για την οργάνωση ενός προγράμματος αγωγής στοματικής
υγείας. Το 44,6% των παιδαγωγών του Δημοτικού Βρεφοκομείου Αθηνών είχαν
συμμετάσχει σε κάποιο παιδαγωγικό πρόγραμμα αγωγής στοματικής υγείας και το
92,4% αυτών είχαν συμπεριλάβει βούρτσισμα στο αντίστοιχο πρόγραμμα.
Οι πιο σημαντικοί παράγοντες που αποδείχτηκε πως επηρεάζουν το συνολικό επίπεδο
γνώσεων των παιδαγωγών σε θέματα σχετικά με τη στοματική υγεία παιδιών
προσχολικής ηλικίας ήταν η συμμετοχή τους σε προγράμματα αγωγής στοματικής
υγείας (p<0,001), η άποψή τους ότι είναι απαραίτητη η ύπαρξη μαθημάτων αγωγής
στοματικής υγείας κατά τη διάρκεια της προπτυχιακής τους εκπαίδευσης (p=0,01),
η υψηλή αυτοεκτίμηση ως προς την επάρκεια γνώσεών τους σε θέματα που αφορούν τη
στοματική υγεία παιδιών προσχολικής ηλικίας (p=0,03) και το γεγονός αν έχουν
δικά τους παιδιά (p=0,05). Το προφίλ των παιδαγωγών που είχαν οργανώσει
προγράμματα αγωγής στοματικής υγείας συσχετίστηκε με την επάρκεια γνώσεών τους
σε θέματα σχετικά με τη στοματική υγεία παιδιών προσχολικής ηλικίας (OR 4,7
p<0,001), τα χρόνια προϋπηρεσίας τους (OR 1,09 p=0,002) και το επίπεδο
εκπαίδευσής τους (OR 4,25 p=0.02).
Συμπεράσματα
Οι παιδαγωγοί προσχολική ηλικίας που συμμετείχαν στη συγκεκριμένη μελέτη είχαν
φτωχό επίπεδο γνώσεων σε σημαντικά θέματα που αφορούσαν τη στοματική υγεία
παιδιών προσχολικής ηλικίας, γεγονός το οποίο αναγνωριζόταν από τους ίδιους και
αποδόθηκε, κυρίως, στην έλλειψη επίσημης εκπαίδευσής τους σε θέματα στοματικής
υγείας. Τα εκπαιδευτικά προγράμματα που θα απευθύνονται στους παιδαγωγούς θα
πρέπει να επικεντρωθούν στη βελτίωση των γνώσεών τους σε θέματα σχετικά με τη
στοματική υγεία παιδιών προσχολικής ηλικίας. Η οδοντιατρική κοινότητα θα πρέπει
να ενημερώνει τους παιδαγωγούς και να ενισχύει τη συμμετοχή τους σε παιδαγωγικά
προγράμματα αγωγής στοματικής υγείας.
Λέξεις κλειδιά: παιδαγωγοί προσχολικής ηλικίας, στοματική υγεία παιδιών
προσχολικής ηλικίας, προσχολική ηλικία
