Στοιχεία επιβλεπόντων καθηγητών:
Ουρανία Νικολάτου-Γαλίτη Καθηγήτρια Νοσοκομειακής Οδοντιατρικής, Οδοντιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ, Αικατερίνη Δοντά-Μπακογιάννη Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Διαγνωστικής και Ακτινολογίας Στόματος, Οδοντιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ, Δήμος Καλύβας Αναπληρωτής Καθηγητής Στοματικής και Γναθοπροσωπικής Χειρουργικής, Οδοντιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Περίληψη:
Σκοπός: Ο σκοπός της παρούσας μελέτης είναι η εκτίμηση του βαθμού ξηροστομίας
και της ποιότητας ζωής των ασθενών με καρκίνο κεφαλής και τραχήλου (ΚΚΤ) οι
οποίοι έχουν υποβληθεί σε ακτινοθεραπεία (ΑΚΘ) ή χημειοακτινοθεραπείας (ΧΜ-ΑΚΘ).
Υλικό και Μέθοδος: Το υλικό της μελέτης αποτέλεσαν οι ασθενείς που είχαν
υποβληθεί σε ΑΚΘ ή ΧΜ-ΑΚΘ για την αντιμετώπιση κακοήθους όγκου στην περιοχή
κεφαλής και τραχήλου. Για κάθε ασθενή καταγράφηκαν στοιχεία σχετικά με το φύλο,
την ηλικία, το στάδιο, την εντόπιση της νόσου και το είδος της θεραπείας. Η
εκτίμηση της ξηροστομίας έγινε από τους ασθενείς με τη βοήθεια μιας 100βάθμιας
οπτικής αναλογικής κλίμακας (VAS). Για την εκτίμηση της ποιότητας ζωής
χρησιμοποιήθηκαν τα ερωτηματολόγια του Ευρωπαϊκού Οργανισμού για την Έρευνα και
τη Θεραπεία του Καρκίνου EORTC QLQ-C30 και QLQ-H&N35.
Αποτελέσματα: Στη μελέτη συμμετείχαν 23 ασθενείς με μέσο όρο ηλικίας τα 60,17
έτη. Η στοματική κοιλότητα (39,1%) και ο ρινοφάρυγγας (26,1%) ήταν οι πιο
συχνές θέσεις εντόπισης της πρωτοπαθούς εστίας. Η μέση τιμή της συνολικής δόσης
της ΑΚΘ ήταν τα 66,04 Gy και στο 87% των ασθενών χορηγήθηκε σύγχρονη ΧΜ-ΑΚΘ. Ο
μέσος όρος του χρονικού διαστήματος που μεσολάβησε μετά το τέλος της θεραπείας
ήταν οι 18,9 μήνες.
Η πλειοψηφία των ασθενών (95,6%) παραπονέθηκε για κάποιου βαθμού ξηροστομία και
ο μέσος όρος της βαθμολογίας VAS ήταν 49,74. Ήπιου, μέτριου και σοβαρού βαθμού
ξηροστομία αναφέρθηκε από το 30,4%, 47,8% και 17,4% αντίστοιχα.
Η μέση τιμή της βαθμολογίας για τον τομέα της συνολικής ποιότητας ζωής ήταν
67,17, ενώ στους λειτουργικούς τομείς διακυμάνθηκε από 76,08 έως 86,44. Στους
τομείς των συμπτωμάτων τον μεγαλύτερο μέσο όρο συγκέντρωσαν η κόπωση (27,05)
στο γενικό ερωτηματολόγιο QLQ-C30 και η ξηροστομία (65,21), το κολλώδες σάλιο
(57,97) και η μειωμένη σεξουαλικότητα (42,1) στο ειδικό ερωτηματολόγιο
QLQ-H&N35.
Ο βαθμός ξηροστομίας που ανέφεραν οι ασθενείς με την κλίμακα VAS φαίνεται να
σχετίζεται αρνητικά με τη συνολική ποιότητα ζωής (-0,485) και τον τομέα της
κοινωνικότητας (-0,479) στο QLQ-C30 και θετικά με τους τομείς της κόπωσης
(0,442) και του πόνου (0,0465). Στο QLQ-H&N35, η βαθμολογία της κλίμακας VAS
παρουσίασε σημαντική θετική συσχέτιση με τους τομείς της κατάποσης (0,420), του
φαγητού (0,483) και του ξηρού στόματος (0,570) (μέθοδος ελέγχου συσχέτισης
Spearman).
Συμπεράσματα: Η ξηροστομία αποτελεί συχνή επιπλοκή της ΑΚΘ ή ΧΜ-ΑΚΘ σε ασθενείς
με ΚΚΤ και επηρεάζει αρνητικά την ποιότητα ζωής των ασθενών αυτών. Τα ευρήματα
αυτά τονίζουν τη σημασία της πρόληψης της εμφάνισης της ξηροστομίας ως
αποτέλεσμα της ΑΚΘ στους ασθενείς με ΚΚΤ και των ενεργειών που απαιτούνται για
τη θεραπευτικής αντιμετώπισης της.
Λέξεις-κλειδιά:
Καρκίνος κεφαλής και τραχήλου , Ξηροστομία, Ποιότητα ζωής, Γενικό ερωτηματολόγιο EORTC QLQ-C30, Ειδικό ερωτηματολόγιο EORTC QLQ-H&N35
