Στοιχεία επιβλεπόντων καθηγητών:
Δασενάκης Εμμανουήλ Αναπλ. Καθηγητής ΕΚΠΑ, Σκούλλος Μιχαήλ Καθηγητής ΕΚΠΑ, Λεοντιάδης Λεόντιος Ερευνητής Α'
Περίληψη:
Το σουλφονικό υπερφθοροοκτάνιο (perfluorooctane sulfate, C8F17SO3H, PFOS) και
το υπερφθοροοκτανοϊκό οξύ (perfluorooctanoic acid, C7F15CO2H, PFOA) ανήκουν
στην ομάδα των υπερφθοριωμένων ενώσεων (perfluorinated compounds, PFCs). Για το
PFOS και το PFOA έχει εκδοθεί έκθεση αξιολόγησης κινδύνου από την European Food
Safety Authority (EFSA) το 2008 και έχουν θεσπιστεί ανεκτά όρια ημερήσιας
πρόσληψης (tolerable daily intakes, TDI) και για τις δύο ενώσεις (150ng/kg
b.w.day-1 για το PFOS και 1500ng/kg b.w.day-1 για το PFOA). Το PFOS, όπως και
τα άλατά του έχουν χαρακτηριστεί σύμφωνα με τη συνθήκη της Στοκχόλμης 2009 ως
ανθεκτικοί οργανικοί ρύποι (persistent organic pollutants, POPs).
Τα PFOS και PFOA αποτελούν ενώσεις με μεγάλη θερμική, χημική και
βιολογική ανθεκτικότητα. Είναι μη εύφλεκτες ενώσεις, διαθέτουν
επιφανειοδραστικές αμφίφιλες ιδιότητες και χρησιμοποιούνται σε πληθώρα
βιομηχανικών και καταναλωτικών εφαρμογών. Τα PFOS και PFOA έχουν ανιχνευθεί σε
δείγματα αέρα, σκόνης, χώματος, λάσπης, πόσιμου νερού, υδάτων λιμνών, ποταμών
και θαλάσσης, καθώς και σε ζωντανούς οργανισμούς όπως ψάρια και θηλαστικά. Από
το περιβάλλον εισέρχονται στην τροφική αλυσίδα και ως εκ τούτου, μέσω της
τροφής, της εισπνοής και της άμεσης επαφής με το δέρμα, στον ανθρώπινο
οργανισμό. Τα PFOS και PFOA έχουν επίσης προσδιοριστεί σε δείγματα τροφίμων,
ορού του αίματος και μητρικού γάλακτος.
Παρόλο που η τοξικότητά των PFOS και PFOA στον άνθρωπο είναι ακόμη υπό
διερεύνηση, από μελέτες σε τρωκτικά παρατηρείται πως έκθεση σε PFOS και PFOA
μπορεί να έχει επιπτώσεις στο ανοσοποιητικό, αναπτυξιακό και νευρικό σύστημα,
επιπτώσεις στο ήπαρ, ορμονικές διαταραχές, ανάπτυξη αδενωμάτων, και κάποιες
φορές καρκινογένεσης.
Σκοπός της παρούσας μελέτης είναι η ανάπτυξη εξειδικευμένης μεθόδου
ποσοτικού προσδιορισμού των PFOS και PFOA, η οποία θα διαθέτει την απαραίτητη
ευαισθησία για την μέτρησή τους τόσο σε δείγματα υγρών όσο και στερεών
τροφίμων. Η μέθοδος βασίστηκε στην χρήση LC-MS/MS και στη μέθοδο ισοτοπικής
αραίωσης. Πραγματοποιήθηκε η επικύρωση της μεθόδου, όπου εξετάστηκαν τα
χαρακτηριστικά ποιότητας της ανάλυσης τα οποία εν συνεχεία αξιολογήθηκαν
ανάλογα με τις απαιτήσεις της μεθόδου. Τέλος, η αναπτυχθείσα μέθοδος
χρησιμοποιήθηκε για τον ποσοτικό προσδιορισμό PFOS και PFOA σε δείγματα
τροφίμων από την Ελλάδα και την Κύπρο.
Λέξεις-κλειδιά:
Μέθοδος ισοτοπικής αραίωσης, Τρόφιμα, Φασματομετρία μάζας, Σουλφονικό υπερφθοροοκτάνιο, Υπερφθοροοκτανοϊκό οξύ
