Στοιχεία επιβλεπόντων καθηγητών:
Λέκκας Ευθύμιος Καθηγητής (Επιβλέπων) , Νάστος Παναγιώτης Καθηγητής, Μερτζάνης Αριστείδης Αναπληρωτής Καθηγητής
Περίληψη:
Σύμφωνα με το Βιβλίο Συμβάντων της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας Μολάων Λακωνίας,
στις 17-07-2015 και περί ώρα 03:40 εκδηλώθηκε δασική πυρκαγιά στην τοποθεσία
«ΚΕΡΑΙΕΣ» του όρους Φαρακλού της Δημοτικής Ενότητας Βοιών, του Δήμου
Μονεμβασίας της ΠΕ Λακωνίας, της Περιφέρειας Πελοποννήσου, πλήττοντας τις ΤΚ
Φαρακλού, Μεσοχωρίου, Κάμπου, Λαχίου και Αγίου Νικολάου, καθώς και η ΔΚ
Νεάπολης. Συνολικά κάηκαν περίπου 60.000 στρέμματα, εκ των οποίων 35.000
στρέμματα καλλιεργήσιμων εκτάσεων και 25.000 στρέμματα δασικών εκτάσεων
(Εικόνες 1.1 & 1.3).
Στο πλαίσιο έρευνας πεδίου έγινε αναλυτική αποτύπωση των υφιστάμενων υδραυλικών
τεχνικών έργων στις εκβολές των υδατορεμάτων Αυλόσπηλος, Ξεριάς και Βαρκά, όπου
εστιάζεται το πρόβλημα των πλημμυρών, τα οποία διέρχονται εντός του αστικού
ιστού της Νεάπολης (Εικ. 3.1). Εν συνεχεία, πραγματοποιήθηκαν λεπτομερείς
μετρήσεις των γεωμετρικών χαρακτηριστικών τόσο των υδραυλικών έργων αλλά και
της φυσικής κοίτης των ανωτέρω υδατορεμάτων για τον υπολογισμό της μέγιστης
επιτρεπόμενης παροχής τους (Εικόνες 3.6 & 3.7).
Με βάση τους τύπους GIANDOTTI, KIRPICH και NRCS υπολογίστηκαν οι μέσοι χρόνοι
συρροής (TC) για τις υδρολογικές λεκάνες των υδατορεμάτων Αυλόσπηλος, Ξεριάς
και Βαρκά (Πίν 3.4) και αναπτύχθηκε το υετογράφημα της καταιγίδας σχεδιασμού 50
ετών και διάρκειας 3 ωρών, για την περιοχή μελέτης (Εικ. 3.9), με βήμα ανάλυσης
(ΔD) ίσο με 0,15 ώρες. Το ύψος της καταιγίδας σχεδιασμού υπολογίσθηκε από τη
σχέση όμβριων καμπυλών (Εικ. 3.8).
Ο υπολογισμός του συντελεστή καμπύλης CΝ για τις 3 υδρολογικές λεκάνες έγινε με
βάση τη μέθοδο Αριθμού Καμπύλης (SCS, 1972; NRCS, 2004) (Εικ. 3.10 & Πίν. 3.5),
ενώ συνεκτιμήθηκε η επίδραση της πυρκαγιάς (Foltz et al., 2008; USDA SCS, 1991).
Για την κατασκευή των συνθετικών υδρογραφημάτων, τον προσδιορισμό της παροχής
σε σχέση με τον χρόνο και τον υπολογισμό της μέγιστης παροχής (παροχή αιχμής),
χρησιμοποιήθηκε η μεθοδολογία Αριθμού Καμπύλης (SCS-CN) της National Resources
Conservation Service των ΗΠΑ (SCS, 1972; NRCS, 2004), η οποία έχει εφαρμοστεί
με επιτυχία στο παρελθόν σε πολυάριθμες περιπτώσεις τόσο παγκοσμίως όσο και
στον Ελληνικό χώρο (Μπαλουτσος κ.α., 2000) (Πίν. 3.6).
Συνυπολογίζοντας την αύξηση του όγκου λόγω των φερτών υλικών, εξαιτίας της
πυρκαγιάς, προκύπτουν αυξημένες παροχές σχεδιασμού, με βάση τις οποίες θα γίνει
εκτίμηση του πλημμυρικού κινδύνου και μοντελοποίηση των πλημμυρικών παροχών
(βλέπε σχετικά κεφάλαιο 4), ενώ προκύπτουν οι κρίσιμες θέσεις των τεχνητών
διατομών των υδατορεμάτων Αυλόσπηλος, Ξεριάς και Βαρκά, οι οποίες καταγράφουν
συγκριτικά μη επαρκή διατομή (Εικ. 3.13).
Μετά τον προσδιορισμό των θέσεων υψηλού κινδύνου πλημμυρών με βάση την ανάλυση
του πλημμυρικού ιστορικού (βλέπε § 4.1) και την ανάλυση των γεωμορφολογικών
χαρακτηριστικών των υδρολογικών λεκανών, προέκυψε η ανάγκη για ακριβή
οριοθέτηση και ποσοτικοποίηση του κινδύνου πλημμύρας. Για το σκοπό αυτό,
επιλέχθηκε το μονοδιάστατο μοντέλο HEC-RAS (HEC, 2002).
Τα αποτελέσματα του μοντέλου προσομοιώνουν το βάθος των υδάτων (με χρωματική
κλίμακα) και την έκταση της κατάκλυσης στην υδρολογική λεκάνη του Ξεριά (Εικ.
4.2) και σε αυτή του Αυλόσπηλου (Εικ. 4.3). Για την προσομοίωση χρησιμοποιήθηκε
το σενάριο του διπλασιασμού της παροχής σχεδιασμού, δηλαδή του δυσμενέστερου
σεναρίου που υπολογίστηκε και παρουσιάζεται στον Πίνακα 3.6. Σε συνδυασμό με
τις παρατηρήσεις υπαίθρου που αφορούν τα χαρακτηριστικά των κοιτών και των
πρανών και τις κρίσιμες διατομές προέκυψε ο χάρτης πλημμυρικού κινδύνου της
περιοχής μελέτης (Εικ. 4.4).
Σε ότι αφορά την επικινδυνότητα, τα επίπεδά της στην περιοχή μελέτης προέκυψαν
από την ανάλυση της χωρικής κατανομής του πλημμυρικού κινδύνου σε συνδυασμό με
την τρωτότητα των κτιρίων της περιοχής, με τη μορφή που παρουσιάζεται στον
παρακάτω πίνακα (Πίν. 4.3). Με βάση την παρακάτω συστηματικοποίηση, η χωρική
κατανομή της επικινδυνότητας παρουσιάζεται στην Εικόνα 4.5.
Με απώτερο σκοπό τη μείωση της πλημμυρικής επικινδυνότητας κατά την μετα-πυρική
περίοδο στην ευρύτερη περιοχή της Νεάπολης του Δήμου Μονεμβασίας προτείνεται
μια σειρά μη δομικών και δομικών μέτρων.
Λέξεις-κλειδιά:
Νεάπολη, Μετα-πυρική Διαχείριση, Πλημμυρρική Επικινδυνότητα, Ξεριάς, Λακωνία
