Περίληψη:
Στην παρούσα εργασία περιγράφεται ο σχεδιασμός και η σύνθεση νέων αδαμαντανικών
2-ιμιδαζολινικών ενώσεων με υδρόφοβους υποκαταστάτες. Ο σχεδιασμός των
προηγούμενων ενώσεων πραγματοποιήθηκε με την προοπτική της μελέτης της
αντιτρυπανοσωμιακής τους δράσεως, δεδομένου ότι οι αδαμαντανικές 2-ιμιδαζολίνες
εμφανίζουν δράση κατά της αιματικής μορφής του Trypanosoma brucei. Επιπλέον η
εισαγωγή υδρόφοβων υποκαταστατών μπορεί να διευκολύνει τη δίοδο του ΑΕΦ και
κατά συνέπεια να οδηγήσει σε μόρια που μπορούν να δράσουν, όταν η παρασίτωση
έχει προσβάλει το ΚΝΣ. Συγκεκριμένα σχεδιάσθηκαν και παρασκευάσθηκαν οι
ακόλουθες κατηγορίες ενώσεων. Ι. 5-(3-Κυκλοπεντυλο-1-αδαμαντυλο)-2-ιμιδαζολίνες
(1)
Η παρασκευή των προηγούμενων ενώσεων, που φέρουν κυκλοπεντύλιο στον C3 του
αδαμαντανικού σκελετού, πραγματοποιήθηκε με αναγωγή του 3-κυκλοπεντυλο-
1-αδαμαντανοκαρβοξυλικού οξέος (11) προς την αντίστοιχη πρωτοταγή αλκοόλη 12
και οξείδωση της τελευταίας προς την καρβοξαλδεΰδη 13. Εφαρμογή της αντιδράσεως
Strecker επί της αλδεΰδης 13 με αμμωνία, μεθυλαμίνη και ανιλίνη οδήγησε προς τα
αντίστοιχα αμινονιτρίλια 14a, 14b και 16. Υδρογόνωση των αμινονιτριλίων 14a και
14b οδήγησε προς τις αντίστοιχες αιθυλενοδιαμίνες 15a και 15b, ενώ η υδρογόνωση
του ανιλινοακετονιτριλίου 16 οδήγησε αναπάντεχα σε σύγχρονη αναγωγή του
βενζολικού πυρήνα και σχηματισμό της Ν-κυκλοεξυλαιθυλενοδιαμίνης 18. Τελικά η
αναγωγή του ανιλινοακετονιτριλίου 16 προς την Ν-φαινυλαιθυλενοδιαμίνη 17
πραγματοπιήθηκε με βοράνιο σε τετραϋδροφουράνιο. Τελικά οι 2-ιμιδαζολίνες 1
παρασκευάσθηκαν με επίδραση φορμαμιδίνης, ακεταμιδίνης ή βρωμιούχου κυανογόνου
στις διαμίνες 15a, 15b, 17 και 18.
ΙΙ. 5-(3-Φαινυλο-1-αδαμαντυλο)-2-ιμιδαζολίνες (2)
Οι ιμιδαζολίνες 2 παρασκευάσθηκαν από το 3-φαινυλο-1-αδαμαντανοκαρβοξυλικό οξύ
(21) με ανάλογη πορεία αντιδράσεων όπως και οι ιμιδαζολίνες 1. ΙΙΙ.
5-(3-Κυκλοεξυλο-1-αδαμαντυλο)-2-ιμιδαζολίνες (3)
Η υδρογόνωση εν θερμώ και υπό πίεση των α-αμινο και α-μεθυλαμινο-3-φαινυλο-
1-αδαμαντανοακετονιτριλίων (24a) και (24b) οδήγησε σε σύγχρονη αναγωγή του
βενζολικού πυρήνα και της κυανομάδας, όποτε ελήφθησαν οι 1-(3-κυκλοεξυλο-
1-αδαμαντυλο)αιθυλενοδιαμίνες (26a) και (26b) και οι οποίες με ανάλογο τρόπο
μετατράπηκαν προς τις αντίστοιχες 2-ιμιδαζολίνες 3. ΙV. 5-[4-(1-Αδαμαντυλο)
φαινυλο]-1-μεθυλο-2-ιμιδαζολίνες (4a-c) Ως πρώτη ύλη για την παρασκευή των
ιμιδαζολινών 4a-c χρησιμοποιήθηκε η 4-(1-αδαμαντυλο)βενζαλδεΰδη (35), για τη
σύνθεση της οποίας χρησιμοποιήθηκαν τρεις διαφορετικές πορείες αντιδράσεων, οι
οποίες 2 περιγράφονται λεπτομερώς. Κατά τα λοιπά χρησιμοποιήθηκε ανάλογη με τα
προηγούμενα συνθετική πορεία για τη μετατροπή της αλδεΰδης 35 προς τις
2-ιμιδαζολίνες 4a-c. V. 2-[4-(1-Αδαμαντυλο)φαινυλο]-2-ιμιδαζολίνη (4d) και
2-(3-κυκλοπεντυλο-1-αδαμαντυλο)-2-ιμιδαζολίνη (4e)
H παρασκευή της 2-ιμιδαζολίνης 4d πραγματοποιήθηκε με επίδραση της
αιθυλενοδιαμίνης και ιωδίου επί της βενζαλδεΰδης 35. Με παραλλαγή της
προηγούμενης αντιδράσεως παρασκευάσθηκε και η ιμιδαζολίνη 4e από την
3-κυκλοπεντυλο-1-αδαμαντανομεθανόλη (12). Από τα αποτελέσματα του ελέγχου της
αντιτρυπανοσωμιακής δράσεως των παραγώγων 1-3 έναντι της αιματικής μορφής του
Τrypanosoma brucei φαίνεται ότι η εισαγωγή υδρόφοβων υποκαταστατών στο C3 του
αδαμαντανικού σκελετού ενισχύει τη δράση. Γενικά τα κυκλοπεντυλο και
κυκλοεξυλοϋποκατεστημένα παράγωγα εμφανίζονται δραστικά, ενώ η εισαγωγή
φαινυλίου στον C3 προκαλεί σημαντική πτώση της δράσεως. Τα παράγωγα 4a-d, στα
μόρια των οποίων το φαινύλιο παρεμβάλλεται μεταξύ του C1 του αδαμαντανίου και
του ιμιδαζολινικού δακτυλίου, παρουσιάζουν ικανοποιητική αντιτρυπανοσωμιακή
δράση.
