Λόγιοι κληρικοί και Νεοελληνικός Διαφωτισμός: μια κρίσιμη σχέση

Διπλωματική Εργασία uoadl:1327869 4517 Αναγνώσεις

Μονάδα:
Κατεύθυνση Νεώτερη και Σύγχρονη Ελληνική Ιστορία
Βιβλιοθήκη Φιλοσοφικής Σχολής
Ημερομηνία κατάθεσης:
2017-02-13
Έτος εκπόνησης:
2017
Συγγραφέας:
Ιωαννίδης Χρήστος
Στοιχεία επιβλεπόντων καθηγητών:
Όλγα Κατσιαρδή - Hering, Καθηγήτρια, Ιστορικό - Αρχαιολογικό, ΕΚΠΑ
Μαρία Ευθυμίου, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια, Ιστορικό - Αρχαιολογικό, ΕΚΠΑ
Βάσω Σειρηνίδου, Επίκουρος Καθηγήτρια, Ιστορικό - Αρχαιολογικό, ΕΚΠΑ
Πρωτότυπος Τίτλος:
Λόγιοι κληρικοί και Νεοελληνικός Διαφωτισμός: μια κρίσιμη σχέση
Γλώσσες εργασίας:
Ελληνικά
Μεταφρασμένος τίτλος:
Λόγιοι κληρικοί και Νεοελληνικός Διαφωτισμός: μια κρίσιμη σχέση
Περίληψη:
Η παρούσα εργασία εξετάζει το έργο κληρικών λογίων που έδρασαν τον 18ο και στις αρχές του 19ου αιώνα. Ξεκινάμε με τον Κοσμά τον Αιτωλό (1714-1779) και τον Ευγένιο Βούλγαρι (1716-1806). Στη συνέχεια, επικεντρωνόμαστε στους Κολλυβάδες λογίους: στον Αθανάσιο Πάριο (1721-1813), στον Νικόδημο Αγιορείτη (1749-1809) και στον Μακάριο Νοταρά (1731-1805). Τελευταίος λόγιος που εξετάζεται, είναι ο Κωνσταντίνος Οικονόμος (1780-1857). Όλοι αυτοί έζησαν και έδρασαν κατά τη (μεταβατική) περίοδο του Νεοελληνικού Διαφωτισμού. Είχαν ενεργό δράση σε μια περίοδο που η ελληνική ταυτότητα άρχισε να συγκροτείται (ή πιο σωστά: να επανεμφανίζεται) με όλο και πιο καθοριστικό και μεθοδικό τρόπο και οι Έλληνες λόγιοι απέκτησαν σαφέστερη συνείδηση του ρόλου τους στο κοινωνικό σύνολο. Έχοντας ως ένα πρώτο εφαλτήριο τη σχέση του κάθε λογίου με τον Διαφωτισμό, προσπαθούμε να κατανοήσουμε τη θέση τους σε ποικίλα ιδεολογικά ζητήματα: επιχειρούμε να απαντήσουμε σε ερωτήματα όπως: ποια είναι η θέση τους απέναντι στο οθωμανικό καθεστώς; Πώς αντιλαμβάνονται τις νέες ιδέες που έρχονται από τη Δύση; Εκφράζουν μόνο θεολογικές απόψεις; Θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν ως εθνικιστές; Η παρούσα εργασία επιχειρεί να αναδείξει τις ποικίλες προσεγγίσεις των λογίων σε θέματα, σαν αυτά που μόλις αναφέραμε, ενώ παράλληλα τονίζεται ότι όλοι οι λόγιοι – ανεξάρτητα από τις προσωπικές τους αντιλήψεις σε διάφορα ζητήματα – επιθυμούσαν, ο καθένας βέβαια με το δικό του ιδιαίτερο τρόπο όπως θα διαπιστώσουμε, να ωφελήσουν το ελληνορθόδοξο στοιχείο. Ευελπιστούμε ότι μέσω της εξέτασης των κειμένων των λογίων θα απαντηθούν τα παραπάνω ερωτήματα. Η εργασία διαρθρώνεται ως εξής: αρχικά – εν είδει εισαγωγής – επισημαίνονται τα ονόματα των λογίων που θα εξεταστούν, και εξηγείται γιατί έχουν επιλεγεί τα συγκεκριμένα παραδείγματα. Το πρώτο κεφάλαιο επικεντρώνεται στους επιφανέστερους Έλληνες λογίους κληρικούς από τον 14ο μέχρι τον 18ο αιώνα και δίδει τα βασικά στοιχεία της σκέψης τους. Επίσης, αναφέρονται οι ιδέες του Διαφωτισμού και επισημαίνονται οι αλλαγές στην παιδεία και στην φιλοσοφία της εποχής. Αναφορά γίνεται και στη διάδοση των εθνικιστικών ιδεών. Τα επόμενα κεφάλαια εξετάζουν το έργο των λογίων. Τα υποκεφάλαια για τον κάθε λόγιο εξετάζουν διαφορετικές πτυχές της σκέψης τους. Στο τέλος – στον επίλογο – επιχειρείται μία σύγκριση της σκέψης των λογίων, ενώ απαντιούνται τα αρχικά ερωτήματα που ετέθησαν. Τονίζεται ότι οι λέξεις/”κλειδιά” για την κατανόηση της σχέσης των λογίων που εξετάσαμε με τον Νεοελληνικό Διαφωτισμό είναι: αδιαφορία, αντίδραση, προσαρμογή και αφομοίωση. Κλείνοντας και συνοψίζοντας, επισημαίνουμε το είδος της ταυτότητας που θέλησε ο κάθε λόγιος να αναδείξει μέσω του έργου του.
Κύρια θεματική κατηγορία:
Ιστορία
Λέξεις-κλειδιά:
Λόγιοι κληρικοί, Νεοελληνικός Διαφωτισμός, Ευγένιος Βούλγαρις, Κοσμάς Αιτωλός, Αθανάσιος Πάριος, Νικόδημος Αγιορείτης, Μακάριος Νοταράς, Κωνσταντίνος Οικονόμος, Κολλυβάδες
Ευρετήριο:
Όχι
Αρ. σελίδων ευρετηρίου:
0
Εικονογραφημένη:
Ναι
Αρ. βιβλιογραφικών αναφορών:
785
Αριθμός σελίδων:
171
ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ - ΙΩΑΝΝΙΔΗΣ.pdf (1 MB) Άνοιγμα σε νέο παράθυρο