Στοιχεία επταμελούς επιτροπής:
Παναγιώτης Παπαγγελόπουλος, Καθηγητής, Ιατρική, ΕΚΠΑ
Σπυρίδων Πνευματικός, Καθηγητής, Ιατρική, ΕΚΠΑ
Όλγα Σαββίδου, Επίκουρη Καθηγήτρια, Ιατρική, ΕΚΠΑ
Ανδρέας Μαυρογένης, Επίκουρος Καθηγητής, Ιατρική, ΕΚΠΑ
Ιωάννης Βλάμης, Επίκουρος Καθηγητής, Ιατρική, ΕΚΠΑ
Βασίλειος Κοντογεωργάκος, Επίκουρος Καθηγητής, Ιατρική, ΕΚΠΑ
Δημήτριος Μαστρόκαλος, Επίκουρος Καθηγητής, Ιατρική, ΕΚΠΑ
Περίληψη:
Είναι δεδομένο ότι οι νευρολογικές βλάβες αποτελούν ιδιαίτερα σοβαρές καταστάσεις για τους ασθενείς, δυσεπίλυτα προβλήματα για τον θεράποντα ιατρό και καταλείπουν άλλοτε άλλου βαθμού δυσλειτουργία, ανεξάρτητα από την αντιμετώπιση. Η αποκατάσταση των νευρολογικών βλαβών έχει απασχολήσει την επιστημονική κοινότητα πολύπλευρα. Η πρόοδος της μικροχειρουγικής τεχνικής έχει προσφέρει τη δυνατότητα αλματώδους προόδου, στον τομέα της αποκατάστασης των βλαβών περιφερικών νεύρων, ενώ παράλληλα οι ποικίλες μελέτες σε διάφορους τομείς και επίπεδα του νευρικού συστήματος, έχουν αποκαλύψει πολλές άγνωστες πτυχές της δομής και της λειτουργίας του περιφερικού και κεντρικού νευρικού συστήματος, σε μικροσκοπικό, κυτταρικό ή μοριακό επίπεδο. Ωστόσο, οι νευρολογικές βλάβες και η αποκατάστασή τους, εξακολουθούν να αποτελούν πεδίο ερευνών και συζητήσεων στον επιστημονικό χώρο.
Σε ότι αφορά τις νευρολογικές βλάβες με απώλεια της αισθητικότητας, έχει γίνει αποδεκτό ότι αποτελούν σοβαρές βλάβες με έντονα δυσλειτουργικά προβλήματα για τον άρρωστο, ανεξάρτητα από την ακεραιότητα της κινητικής οδού. Ειδικότερα, βλάβες του μέσου νεύρου, προκαλούν μεγάλη απώλεια της λειτουργικότητας του χεριού, αφού το χέρι λειτουργεί σωστά μόνο όταν "βλέπει", δηλαδή όταν η αισθητικότητά του είναι ακέραιη. Η νευρική αποκατάσταση επαναφέρει την αισθητικότητα αλλά η περιοχή του εγκεφάλου που επεξεργάζεται τις πληροφορίες έχει στο μεταξύ αποδιοργανωθεί, με αποτέλεσμα την μη πλήρη αναγνώριση και συσχέτιση των ερεθισμάτων που λαμβάνονται από την αισθητική οδό.
Για την αποκατάσταση της λειτουργικότητας του χεριού έχει προταθεί η ιδέα της επανεκπαίδευσης του εγκεφάλου με διάφορες τεχνικές, προκειμένου να αποκατασταθεί πλήρως η αισθητικότητα με μεθοδικό τρόπο.
Η παρούσα μελέτη στοχεύει στην αξιολόγηση της αισθητικής επανεκπαίδευσης για την αποκατάσταση της αισθητικής λειτουργικότητας του χεριού, μετά από πλήρη, χαμηλή διατομή και μικροχειρουργική αποκατάσταση του μέσου νεύρου, μέσω συγκριτικών test μεταξύ ασθενών που ακολούθησαν πρόγραμμα επανεκπαίδευσης και ασθενών που δεν ακολούθησαν.
Μελετήθηκαν 52 ασθενείς με μ.ο. ηλικίας τα 36 έτη, με πλήρη διατομή του μέσου νεύρου στη περιοχή του καρπού, οι οποίοι αντιμετωπίστηκαν με άμεση επινευρική συρραφή. Παράλληλα, αντιμετωπίστηκαν και οι τυχόν συνοδές βλάβες. Μετά τη νευρική αποκατάσταση, το άκρο ναρθηκοποιούταν με γύψινο νάρθηκα, για διάστημα τεσσάρων εβδομάδων.
Μετά την αφαίρεση του νάρθηκα, οι ασθενείς ακολουθούσαν πρόγραμμα φυσικοθεραπείας για διάστημα ακόμα τεσσάρων εβδομάδων. Όλοι οι ασθενείς επανάκτησαν την κινητικότητα και τη μυική ισχύ του χεριού.
Ο έλεγχος της ανανεύρωσης γινόταν με το σημείο Tinel και ολοκληρωνόταν στους 3-4 μήνες από τη συρραφή. Μετά την ολοκλήρωση της ανανεύρωσης στα 3½ κερκιδικά δάκτυλα, οι ασθενείς χωρίζονταν τυχαία σε 2 ομάδες. Η ομάδα Α συμμετείχε σε πρόγραμμα αισθητικής επανεκπαίδευσης του χεριού, ενώ η ομάδα Β δεν συμμετείχε σε αντίστοιχο πρόγραμμα.
Για την αξιολόγηση που έγινε στους 18, στους 36 και στους 72 μήνες χρησιμοποιήθηκαν οι δοκιμασίες αναγνώρισης ερεθισμάτων στο χέρι (localization test), η στατική και τη κινητική διακριτική ικανότητα δύο σημείων (static και moving 2 point discrimination test), και το Moberg’s Pick-up test.
Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι δεν υπήρχε στατιστικά σημαντική διαφοροποίηση μεταξύ των δύο ομάδων, σε ότι αφορά τον έλεγχο της στατικής διακριτικής ικανότητας δύο σημείων και του Moberg’s Pick-up test, και στα τρία χρονικά στάδια ελέγχου, με χρήση της μεθόδου ANOVA.
Σε ότι αφορά τον έλεγχο της κινητικής διακριτικής ικανότητας δύο σημείων, η στατιστική ανάλυση έδειξε μόνο στατιστική τάση υπέρ της ομάδας ασθενών που επανεκπαιδεύτηκαν για το διάστημα ελέγχου των 18μηνών. Η εκτίμηση στους 36 και 72 μήνες δεν ανέδειξε σημαντική στατιστική απόκλιση, με χρήση της μεθόδου x2-test. Επίσης, διαπιστώθηκε τάση για στατιστική διαφοροποίηση όσον αφορά τη δοκιμασία Moberg στην ομάδα Α, με χρήση της ίδιας μεθόδου.
Ωστόσο, η δοκιμασία εντόπισης του ερεθίσματος έδειξε στατιστικά σημαντική διαφοροποίηση για την ομάδα Α και στα 3 χρονικά στάδια ελέγχου, είτε με χρήση της μεθόδου ANOVA, είτε με χρήση της μεθόδου x2-test.
Συμπερασματικά, η αισθητική επανεκπαίδευση του χεριού προσφέρει τη δυνατότητα στον ασθενή να αναπτύξει σε συντομότερο χρόνο και σε μεγαλύτερο βαθμό την αισθητική του λειτουργικότητα, ιδίως σε ότι αφορά την αναγνώριση και εντόπιση ερεθισμάτων στο χέρι.
Η αναγκαιότητα καθημερινής χρήσης του χεριού λειτουργεί με το πέρασμα του χρόνου ευοδοτικά στην αναδιοργάνωση του εγκεφάλου, με αποτέλεσμα, σταδιακά, να αποκαθίσταται η αισθητική λειτουργικότητα του χεριού σε ικανοποιητικό βαθμό. Αυτό, επιπλέον, εξαρτάται από τις συνήθειες του αρρώστου, την επαγγελματική του δραστηριότητα ή τις τυχόν επιπλέον ενασχολήσεις του. Η αναδιοργάνωση του εγκεφάλου διαρκεί μέχρι έξι χρόνια, από την αποκατάσταση της νευρολογικής βλάβης.
Για τους παραπάνω λόγους, η αισθητική επανεκπαίδευση του χεριού, μετά από χαμηλή διατομή και αποκατάσταση του μέσου νεύρου κρίνεται απαραίτητη, καθώς φαίνεται ότι αυξάνει στατιστικά σημαντικά την ικανότητα αναγνώρισης των ερεθισμάτων στο χέρι, σε συντομότερο χρόνο και παράλληλα αυξάνει τη λειτουργικότητα του χεριού.
