Λαϊκές αντιλήψεις, τελετουργικές πρακτικές και υλικός πολιτισμός στα πλαίσια του θανάτου: η ταφή κατά τους βυζαντινούς χρόνους. Αναφορά στον ελλαδικό χώρο, τη Μικρά Ασία και την Κωνσταντινούπολη

Διπλωματική Εργασία uoadl:1710187 726 Αναγνώσεις

Μονάδα:
Κατεύθυνση Λαογραφία
Βιβλιοθήκη Φιλοσοφικής Σχολής
Ημερομηνία κατάθεσης:
2017-07-10
Έτος εκπόνησης:
2017
Συγγραφέας:
Μαυρομμάτη Ευγενία
Στοιχεία επιβλεπόντων καθηγητών:
Βασιλική Χρυσανθοπούλου, Επίκουρη Καθηγήτρια Λαογραφίας, Τμήμα Φιλολογίας, Φιλοσοφική Σχολή ΕΚΠΑ
Ταξιάρχης Γ. Κόλιας, Καθηγητής Βυζαντινής Φιλολογίας, Τμήμα Φιλολογίας, Φιλοσοφική Σχολή ΕΚΠΑ
Μηνάς Αλ. Αλεξιάδης, Ομότιμος Καθηγητής Λαογραφίας, Τμήμα Φιλολογίας, Φιλοσοφική Σχολή ΕΚΠΑ
Πρωτότυπος Τίτλος:
Λαϊκές αντιλήψεις, τελετουργικές πρακτικές και υλικός πολιτισμός στα πλαίσια του θανάτου: η ταφή κατά τους βυζαντινούς χρόνους. Αναφορά στον ελλαδικό χώρο, τη Μικρά Ασία και την Κωνσταντινούπολη
Γλώσσες εργασίας:
Ελληνικά
Μεταφρασμένος τίτλος:
Λαϊκές αντιλήψεις, τελετουργικές πρακτικές και υλικός πολιτισμός στα πλαίσια του θανάτου: η ταφή κατά τους βυζαντινούς χρόνους. Αναφορά στον ελλαδικό χώρο, τη Μικρά Ασία και την Κωνσταντινούπολη
Περίληψη:
Πρόκειται για μία συνάντηση τριών επιστημών: ιστορία-αρχαιολογία και λαογραφία. Έχοντας πλέον τη γνώση από τις σπουδές και στους τρεις κλάδους, προσπαθώ να δω πώς μπορεί η διεπιστημονική αυτή προσέγγιση να φωτίσει περισσότερο ένα ήδη υπάρχον υλικό. Οι πηγές προέρχονται και από τις τρεις επιστήμες: κειμενικές ιστορικές πηγές, αρχαιολογικά ευρήματα ανασκαφών, θεωρίες λαογραφικές και λαογραφικά νεοελληνικά παράλληλα. Πρόκειται όμως για μια λαογραφική προσέγγιση. Το θέμα της ταφής επιλέγεται ως η κορυφαία στιγμή των ταφικών εθίμων και ως αυτή με τα περισσότερα αρχαιολογικά τεκμήρια.
Η μελέτη ξεκινά εστιάζοντας σε μερικούς βασικούς ορισμούς όπως είναι η ταφή, ή η τελετουργία. Έπειτα αποσαφηνίζονται διάφορες έννοιες και προσεγγίσεις που είναι και οι θεωρητικές βάσεις της μελέτης, όπως είναι η τελετουργία ως θρησκευτική πίστη στην πράξη, η συνύπαρξη μαγείας και θρησκευτικών πρακτικών, η συνύπαρξη και εξ αυτού συγκρητισμός προ-χριστιανικού και χριστιανικού στοιχείου, η διαβατήρια τελετουργία κατά A. van Gennep, καθώς και ένα παναθρώπινο αιώνιο υλικό απέναντι στο θάνατο, το γενεσιουργό κύτταρο (η τελετουργική τάση του ανθρώπου, η λυτρωτική συλλογικότητα, η αλληλεγγύη ανάμεσα σε ζωντανούς και νεκρούς, η μιαρότητα, η αρχή του “do ut des”, η σχέση θάνατος-αναγέννηση, η θέση της μοιρολογίστρας, ο έπαινος στον νεκρό, η επιβεβαίωση της ταυτότητας κλπ). Κατόπιν η μελέτη επικεντρώνεται στους βυζαντινούς χρόνους.
Στη συνέχεια εξετάζεται βήμα προς βήμα η διαδικασία, η προετοιμασία πριν τη ταφή, ειδικώς του σώματος του νεκρού και προχωρά η ανάλυση στο υπόλοιπο τελετουργικό, και τελειώνει με τις τελετές της μνήμης και της συγχώρεσης. Εφαρμόζοντας λαογραφικές θεωρίες και χρησιμοποιώντας λαογραφικό υλικό, όπως θρηνητικά δημοτικά τραγούδια (μοιρολόι), παραδόσεις, επίσης συμβολισμούς δανεισμένους από λαϊκά παραμύθια, η εργασία μελετά θέματα όπως η μιαρότητα, οι συνυπάρξεις χριστιανικών και προ-χριστιανικών στοιχείων, ο ρόλος της γυναίκας στη τελετουργία του θανάτου, η λαϊκή βιοκοσμοθεωρία.
Προβάλλεται έτσι η δυνατότητα του λαογραφικού υλικού να συμβάλλει στα αρχαιολογικά και ιστορικά ζητήματα με στόχο την ευρύτερη μελέτη των δεδομένων, καθώς και την κατανόηση του ανθρώπου και των κοινωνικών συμπεριφορών στο πλαίσιο του θανάτου κατά τους βυζαντινούς χρόνους. Προσπαθούμε δε να δώσουμε απαντήσεις στα ερωτήματα: γιατί σε μία εποχή, όπου ο άνθρωπος καλείται να έχει ως πρώτιστή του μέριμνα, να ζει ηθικά ως καλός, ευλαβής χριστιανός, σύμφωνα με τις εκκλησιαστικές διδαχές, γιατί αυτός διατηρεί στη φιλοσοφία του στο πλαίσιο του θανάτου τα μη-χριστιανικά στοιχεία;
Κύρια θεματική κατηγορία:
Λαογραφία
Λέξεις-κλειδιά:
ταφή, βυζαντινοί χρόνοι, λαογραφικές θεωρίες, τελετουργία, υλικός πολιτισμός
Ευρετήριο:
Όχι
Αρ. σελίδων ευρετηρίου:
0
Εικονογραφημένη:
Ναι
Αρ. βιβλιογραφικών αναφορών:
104
Αριθμός σελίδων:
206
Αρχείο:
Δεν επιτρέπεται η πρόσβαση στο αρχείο. H πρόσβαση επιτρέπεται μόνο εντός του δικτύου του ΕΚΠΑ.

Ευγενία Μαυρομμάτη Μεταπτυχιακή Εργασία Ιούνιος 2017.pdf
13 MB
Δεν επιτρέπεται η πρόσβαση στο αρχείο. H πρόσβαση επιτρέπεται μόνο εντός του δικτύου του ΕΚΠΑ.