Στοιχεία επιβλεπόντων καθηγητών:
Στυλιανοπούλου Φωτεινή, Καθηγήτρια, Τμήμα Νοσηλευτικής ΕΚΠΑ
Σταματάκης Αντώνιος, Αναπλ. Καθηγητής, Τμήμα Νοσηλευτικής ΕΚΠΑ
Γαϊτανάκη Αικατερίνη, Καθηγήτρια, Τμήμα Βιολογίας ΕΚΠΑ
Περίληψη:
Η περιγεννητική μετάδοση του ιού της ηπατίτιδας Β έχει απασχολήσει αρκετά την επιστημονική κοινότητα, λόγω των αυξημένων ποσοστών κάθετης μετάδοσης παγκοσμίως, ενώ αντίστοιχα προδιαθέτει το νεογνό να αναπτύξει χρονιότητα και να παρουσιάζει μικρή ανταπόκριση στις αντι-ιικές θεραπείες. Στην παρούσα μελέτη εξετάσθηκαν δείγματα πλακουντιακού ιστού από μητέρες φορείς της ηπατίτιδας Β, οι οποίες όμως γέννησαν υγιή παιδιά. Η υπόθεση που διερευνήθηκε ήταν ότι ο πλακούντας χρησιμοποιεί κάποιον μηχανισμό εξουδετέρωσης του ιού, ανεξάρτητο από το ιικό φορτίο που φέρει η μητέρα.
Σκοπός: Κύρια υπόθεση της παρούσας διατριβής είναι ότι τα Τ-κυτταροτοξικά λεμφοκύτταρα έχουν διττό ρόλο στην προφύλαξη του εμβρύου κατά τη διάρκεια μιας κύησης, όπου η μητέρα είναι φορέας της ηπατίτιδας Β. Σκοπός μας ήταν να ελέγξουμε αν τα CD8(+) κύτταρα προφυλάσσουν το κύημα, τόσο από διαπλακουντιακή μόλυνση με τον ιό HBV, όσο και από την δική τους κυτταροτοξικότητα. Για το λόγο αυτό, διερευνήθηκαν τα χαρακτηριστικά των υποπληθυσμών των Τ-λεμφοκυττάρων μεταξύ δύο ομάδων: της ομάδας των εγκύων με χαμηλό ιικό φορτίο (LVL, Low Viral Load) και της ομάδας των εγκύων με υψηλό ιικό φορτίο (HVL, High Viral Load).
Υλικά και Μέθοδοι: Για την υλοποίηση της μελέτης χρησιμοποιήθηκαν 53 δείγματα πλακουντιακού ιστού και εφαρμόστηκαν τρεις μέθοδοι για την ανάλυσή τους: ιστοχημική χρώση Αιματοξυλίνης-Ηωσίνης, ανοσοϊστοχημεία (HBsAg HBcAg, anti-CD3, anti-CD4 και anti-CD8,) και διπλός ανοσοφθορισμός (CD8 & CD28, CD8 & anti-Fas, CD8 & anti-Fas Ligand) με τη βοήθεια ειδικών μονοκλωνικών και πολυκλωνικών αντισωμάτων, με στόχο την κατηγοριοποίηση των υποπληθυσμών των Τ-λεμφοκυττάρων που ευρίσκονται στην περιοχή του φθαρτού και των χοριακών λαχνών, καθώς και τη διερεύνηση της ύπαρξης αποπτωτικής διαδικασίας.
Αποτελέσματα: Από τα αποτελέσματα της ανοσοϊστοχημείας πιστοποιήθηκε η ύπαρξη του ιού HBV στα κύτταρα της τροφοβλάστης του πλακούντα. Όσον αφορά στους Τ-κυτταρικούς υποπληθυσμούς, ανεδείχθη διαφορά με στατιστική σημαντικότητα στην έκφραση των CD4(+) κυττάρων στην περιοχή των λαχνών, αλλά και στατιστική τάση στην περιοχή του φθαρτού. Και στις δύο ιστολογικές περιοχές του πλακούντα, η ομάδα LVL είχε περισσότερα CD4(+) λεμφοκύτταρα από ό,τι η ομάδα HVL.
Όσον αφορά στα CD8(+) κύτταρα, τα αποτελέσματα ανέδειξαν στατιστικά σημαντική διαφορά στην περιοχή του φθαρτού, όπου η ομάδα LVL είχε περισσότερα CD8(+) λεμφοκύτταρα από ό,τι η ομάδα HVL.
Από την επισκόπηση των αποτελέσματα των διπλών ανοσοφθορισμών προέκυψε εμφανής διαφορά ανάμεσα στο ποσοστό των CD8(+) κυττάρων που ήταν CD8(+)Fas(+), καθώς και αυτών που ήταν CD8(+)Fas Ligand(+), σε σχέση με το ποσοστό των CD8(+)CD28(+) κυττάρων, όπου τα CD8(+) κύτταρα που εξέφραζαν τα προαποπτωτικά μόρια Fas και Fas Ligand ήταν τουλάχιστον πενταπλάσια εκείνων που εξέφραζαν το συνδιεγερτικό μόριο επιβίωσης CD28. Ακόμη, παρατηρήθηκε ότι το ποσοστό των διπλά θετικών κυττάρων CD8(+)CD28(+) ήταν χαμηλό και στις δύο εξεταζόμενες ομάδες.
Αναφορικά με τη σύγκριση των δύο ομάδων, στατιστικά σημαντικές διαφορές αναγνωρίσθηκαν στην περιοχή του φθαρτού. Αναλυτικά, η ομάδα LVL εμφάνιζε μεγαλύτερο ποσοστό λεμφοκυττάρων με φαινότυπο CD8(+)CD28(+)και μεγαλύτερο ποσοστό λεμφοκυττάρων με φαινότυπο CD8(+)Fas Ligand(+) από ό,τι η ομάδα HVL, ενώ η ομάδα HVL εμφάνιζε μεγαλύτερο ποσοστό CD8(+)Fas(+) λεμφοκυττάρων από ό,τι η ομάδα LVL.
Συμπέρασμα 1ο: Η τάση των CD8(+) στον φθαρτό να είναι λιγότερα στις μητέρες με υψηλό ιικό φορτίο, σε συνδυασμό με την υπερίσχυση των CD8(+)Fas(+) στην ομάδα αυτή, θα μπορούσε να οδηγήσει στο συμπέρασμα ότι η απόπτωση ενισχύεται λίγο περισσότερο στην ομάδα με αυξημένο ιικό φορτίο.
Συμπέρασμα 2ο: Τα CD8(+) κύτταρα παρουσιάζουν μεγαλύτερη έκφραση Fas Ligand (προαποπτωτικό μόριο) σε σχέση με την έκφραση CD28 (μόριο επιβίωσης). Επομένως, υποθέτουμε ότι τα Τ-κυτταροτοξικά ενεργοποιούν την απόπτωση τόσο των μολυσμένων τροφοβλαστικών κυττάρων, όσο και μεταξύ τους για να προφυλάξουν το κύημα από την αυξημένη ενεργοποίησή τους και πιθανή κυτταροτοξικότητα που θα μπορούσε να βλάψει την κύηση.
Εν κατακλείδι, στον πλακούντα προάγεται σημαντικά η απόπτωση έναντι της επιβίωσης των CD8(+) κυττάρων και τα Τ-κυτταροτοξικά λεμφοκύτταρα επάγουν την απόπτωση για την προφύλαξη του κυήματος, τόσο από μόλυνση με ηπατίτιδα Β, μέσω κάθετης μετάδοσης από τη μητέρα, όσο και από την ίδια τους την ενεργοποίηση.
Λέξεις-κλειδιά:
Ηπατίτιδα Β, Ιός HBV, πλακούντας, λεμφοκύτταρα, απόπτωση, περιγεννητική μετάδοση, τομές παραφίνης, ανοσοϊστοχημεία, ανοσοφθορισμός, Ασπιώτη
