Η αφηγηματική τέχνη της Μαρίνας Παπαδογιωργάκη, μιας λαϊκής αφηγήτριας από την Αγία Μαρίνα Ηρακλείου

Διπλωματική Εργασία uoadl:2047655 1135 Αναγνώσεις

Μονάδα:
Κατεύθυνση Λαογραφικές Σπουδές - Θεωρία και Εφαρμογές του Λαϊκού Πολιτισμού
Βιβλιοθήκη Φιλοσοφικής Σχολής
Ημερομηνία κατάθεσης:
2017-10-19
Έτος εκπόνησης:
2017
Συγγραφέας:
Βρέλλη Δάφνη
Στοιχεία επιβλεπόντων καθηγητών:
Μαριάνθη Καπλάνογλου, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Λαογραφίας, Τμήμα Φιλολογίας, Φιλοσοφική Σχολή ΕΚΠΑ
Μηνάς Αλ. Αλεξιάδης, Ομότιμος Καθηγητής Λαογραφίας, Τμήμα Φιλολογίας, Φιλοσοφική Σχολή ΕΚΠΑ
Βασιλική Χρυσανθοπούλου, Επίκουρη Καθηγήτρια Λαογραφίας, Τμήμα Φιλολογίας, Φιλοσοφική Σχολή ΕΚΠΑ
Πρωτότυπος Τίτλος:
Η αφηγηματική τέχνη της Μαρίνας Παπαδογιωργάκη, μιας λαϊκής αφηγήτριας από την Αγία Μαρίνα Ηρακλείου
Γλώσσες εργασίας:
Ελληνικά
Μεταφρασμένος τίτλος:
Η αφηγηματική τέχνη της Μαρίνας Παπαδογιωργάκη, μιας λαϊκής αφηγήτριας από την Αγία Μαρίνα Ηρακλείου
Περίληψη:
Η παρούσα εργασία επιχειρεί μία διττή προσέγγιση του λαϊκού παραμυθιού: αφενός ως ιστορικού αντικειμένου στην ιστορική του εξέλιξη, αφετέρου σε σχέση με ένα πολιτισμικό παρόν μέσα από τη μελέτη των αφηγήσεων μιας λαϊκής παραμυθούς που προέρχεται από μία τοπική κοινωνία, όπου η αφήγηση είναι μια ζωντανή παράδοση. Θέμα της εργασίας αποτελούν τα παραμύθια της κυρίας Μαρίνας Παπαδογιωργάκη από το χωριό Βόνη Ηρακλείου Κρήτης που συγκεντρώθηκαν από μία εκτεταμένη επιτόπια έρευνα συλλογής υλικού με τη μέθοδο της ηχογραφημένης συνέντευξης και της συμμετοχικής παρατήρησης στη διάρκεια τεσσάρων μηνών (Οκτώβριος 2016-Ιανουάριος 2017).
Στόχος της εργασίας είναι η μελέτη του τρόπου με τον οποίο, στις αφηγήσεις αυτές, διαπλέκονται η προφορική παράδοση, οι ανθρώπινοι φορείς της και το κοινωνικό τους περιβάλλον. Σε αυτό το πλαίσιο μελετήθηκε ο τρόπος συγκρότησης των αφηγήσεων και η διαφοροποίησή τους σε σχέση με τις πανελλήνιες και διεθνείς παραδόσεις (μέσα από τις συνδέσεις και τους μετασχηματισμούς των μοτίβων, τις αφηγηματικές τεχνικές και την παράσταση του αφηγητή) αλλά και οι ποικίλες διαστάσεις της αφήγησης ως διαδικασίας (χώροι κυκλοφορίας του παραμυθιού, ευκαιρίες και συνθήκες της αφήγησης, αφηγητές και ακροατήρια). Στην εργασία συμπεριλαμβάνεται και το πρωτογενές υλικό, τα ίδια τα παραμύθια, όπως ειπώθηκαν από την αφηγήτρια.
Στην έρευνα αυτή έγινε προσπάθεια να συνδυαστούν δύο μέθοδοι: η ιστορική και η λαογραφική προσέγγιση των παραμυθιών ώστε να γίνουν κατανοητοί οι μετασχηματισμοί των παραμυθιών τόσο σε σχέση με την ιστορία τους και τη διεθνή ανάπτυξή τους όσο και σε σχέση με την κοινωνική και πολιτισμική λειτουργία τους σε συγκεκριμένες συνθήκες αφήγησης. Ως προς τη μελέτη της διεθνούς ανάπτυξης και διάδοσης του παραμυθιού σημαντικό βοήθημα στάθηκε η τελευταία επανέκδοση του διεθνούς καταλόγου των παραμυθιών ενώ για τη μελέτη της διάδοσης και τους μετασχηματισμούς του παραμυθιού στον ελληνικό χώρο, ο κατάλογος των ελληνικών παραμυθιών-κατάλογο μέγα που έχει μερικώς εκδοθεί από το Ιστορικό Αρχείο Ελληνικής Νεολαίας. Η μελέτη των παραμυθιών insitu σε σχέση με τον άνθρωπο που αφηγείται στο πλαίσιο μιας τοπικής κοινότητας αποτελεί μία επιπλέον ψηφίδα στη μελέτη των μετασχηματισμών του παραμυθιού σε εθνικό αλλά και διεθνές επίπεδο.
Ο όρος παραμύθι αντιμετωπίσθηκε με την ευρεία έννοια, όπως το προσεγγίζει η λαογραφική θεωρία των ειδών της λαϊκής αφήγησης, και γι’ αυτό τον λόγο στη μελέτη συμπεριλαμβάνονται δύο διαφορετικά υποείδη, μέσα από το ποικίλο πρωτογενές υλικό που συγκεντρώθηκε από τη λαϊκή αφηγήτρια: τα μαγικά παραμύθια και οι μύθοι ζώων. Κριτήριο αυτής της επιλογής αποτέλεσε η ιδιαιτερότητα αυτών των αφηγήσεων, που από τη μια χαρακτηρίζουν ευρύτερα την ελληνική και την τοπική κρητική παράδοση και από την άλλη συνδυάζουν τα στοιχεία αυτά με την προσωπικότητα και τα βιώματα της αφηγήτριας.
Όπως φαίνεται και στο παράδειγμα της Μαρίνας Παπαδογιωργάκη, η αφήγηση του λαϊκού αφηγητή δεν είναι μια μηχανική επανάληψη της κληρονομημένης παράδοσης αλλά βασίζεται σε μια σειρά από συνειδητές επιλογές, που οδηγούν και στην αναδημιουργία του παραδοσιακού υλικού στο πλαίσιο της προφορικότητας. Το αφηγηματικό υλικό λοιπόν προσεγγίσθηκε, όχι ως γραπτό και άρα παγιωμένο κείμενο, αλλά στους συνεχείς μετασχηματισμούς του σε σχέση με τον ανθρώπινο φορέα του και το κοινωνικό του περιβάλλον.
Μια διαρκής προφορική και πλούσια αφηγηματική παράδοση και ένα πρόσωπο (ο αφηγητής) αλληλεπιδρούν κάθε φορά για τη δημιουργία ενός παραμυθιού. Όπως φαίνεται, οι νεαρές γυναίκες των παραμυθιών της Μαρίνας Παπαδογιωργάκη, αρχικά κατατρεγμένες, κατορθώνουν στην πορεία, με την ηθική τους, τη δύναμη του μυαλού τους και την καλή τους τύχη, να ξεπεράσουν τα εμπόδια και να επιτύχουν την ευτυχία. Είναι ηρωίδες που ταιριάζουν πλήρως με τα βιώματα και της εμπειρίες ζωής της αφηγήτριας.
Κύρια θεματική κατηγορία:
Γεωγραφία - Ανθρωπολογία – Λαογραφία
Λέξεις-κλειδιά:
λαϊκό παραμύθι, μύθοι ζώων, ελληνικές και διεθνείς παραλλαγές, αφηγητής, ακροατής
Ευρετήριο:
Όχι
Αρ. σελίδων ευρετηρίου:
0
Εικονογραφημένη:
Ναι
Αρ. βιβλιογραφικών αναφορών:
94
Αριθμός σελίδων:
170
ΤΕΛΙΚΗ ΜΟΡΦΗ Μεταπτυχιακ_η εργασία Δάφνης Βρέλλη.pdf (4 MB) Άνοιγμα σε νέο παράθυρο