Στοιχεία επιβλεπόντων καθηγητών:
Χρήστος Λυριντζής, Καθηγητής, Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης, ΕΚΠΑ.
Μιχάλης Σπουρδαλάκης, Καθηγητής, Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης, ΕΚΠΑ.
Γεώργιος Θεοδωρίδης, Λέκτωρ, Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης, ΕΚΠΑ.
Περίληψη:
Στην εργασία αυτή επιχειρούμε να διαβάσουμε κριτικά το στρατηγικό πλαίσιο του Εθνικού Προγράμματος Δια Βίου Μάθησης ( 2013 - 2015 ), αξιοποιώντας την κριτική ανάλυση λόγου του Norman Fairclough, που έχει αναπτυχθεί στο πλαίσιο του κοινωνικού κονστρουξιονισμού. Κύριος, αλλά όχι μοναδικός στόχος της ανάλυσής μας, αποτελεί ο προσδιορισμός των πολιτικών που κατευθύνονται από τη στρατηγική της απασχολησιμότητας ή αυτήν της κοινωνικής συνοχής.
Η μελέτη του προτάγματος αλλά και της αναλυτικής κατηγορίας "κοινωνική συνοχή", οδηγεί στην περιγραφή της, ως της ικανότητας των κοινωνιών και των κοινωνικών ομάδων που λειτουργούν στο πλαίσιό τους, να οδηγούν την κοινωνική αλλαγή ειρηνικά και χωρίς αποκλεισμούς, ενώ ταυτόχρονα προωθούν τα ατομικά και συλλογικά δικαιώματα και ελευθερίες, με στόχο τη διαμόρφωση αυτόνομων υποκειμένων που διεκδικούν τη χειραφέτησή τους από την κοινωνική ετερονομία. Η αυτονομία των υποκειμένων αποτελεί, πλαίσιο αναφοράς, περιεχόμενο και στόχο της κοινωνικής συνοχής.
Η σύγκριση και αντιπαραβολή των απόψεων από τη μια του Καστοριάδη, κοινωνικού, πολιτικού θεωρητικού και ψυχαναλυτή και του Mezirow, θεωρητικού της εκπαίδευσης ενηλίκων και της μετασχηματίζουσας μάθησης, από την άλλη, αποκαλύπτει την κοινή προβληματική τους στην έννοια της αυτονομίας του υποκειμένου, που και για τους δύο αποτελεί βασική προϋπόθεση παιδείας και δημοκρατίας. Και για τους δύο η αυτονομία, ως ο πυρήνας της αυτοπραγμάτωσης αποτελεί κριτήριο αξιολόγησης του δημοκρατικού κοινωνικού πλαισίου, και άρα της κοινωνικής συνοχής.
Η επεξεργασία των στοιχείων λόγου του κειμένου του Εθνικού Προγράμματος Δια Βίου Μάθησης 2013 - 2015, αποκαλύπτει και περιγράφει έναν νεοφιλελεύθερο λόγο, που συμβάλλει στην κατασκευή κοινωνικών ταυτοτήτων, κοινωνικών σχέσεων και συστημάτων γνώσης και νοήματος, με στόχο την οικονομική ανταγωνιστικότητα και την προώθηση της απασχολησιμότητας. Η ευκαιριακή αναφορά και η έλλειψη στρατηγικής για το μείζον ζήτημα της κοινωνικής συνοχής, απομακρύνει από μια κοινωνία φτιαγμένη για τη δια βίου μάθηση, στο πλαίσιο της οποίας διαμορφώνονται υποκείμενα αυτοστοχαστικά και διαβουλευτικά, που δεν προσδιορίζονται ως κατάσταση- δεδομένο αλλά ως υποκείμενα- διαδικασίες που προωθούν την αλλαγή, ως αυτόνομα υποκείμενα.
Η γνώση στο Εθνικό Πρόγραμμα Δια Βίου Μάθησης καθίσταται εργαλειακή, αφού μαθαίνει κάποιος ό,τι είναι χρήσιμο για το επάγγελμά του. Παραμένει αξία, αλλά οικονομική, αφού μαθαίνουμε για να εμπορευόμεθα τον εαυτό μας και να καταναλώνουμε, γεγονός που καταλύει την αυτονομία του υποκειμένου ως προϋποθετική λογική της δια βίου μάθησης: Τα υποκείμενα εμπορευματοποιούνται εκπροσωπώντας επενδύσεις, ως ανθρώπινοι πόροι.
Κύρια θεματική κατηγορία:
Κοινωνικές, Πολιτικές και Οικονομικές επιστήμες
Λέξεις-κλειδιά:
Διά Βίου Μάθηση, απασχολησιμότητα, κοινωνική συνοχή, αυτονομία / αυτονομία του υποκειμένου
