Η θέση και ο ρόλος της λογοτεχνίας στην αρμονική σύζευξη αισθητικής και πληροφοριακής ανάγνωσης. Εφαρμογές της θεωρίας της L.M.Rosenblatt στη διδακτική της λογοτεχνίας

Διπλωματική Εργασία uoadl:2773726 629 Αναγνώσεις

Μονάδα:
Κατεύθυνση Ανάγνωση, Φιλαναγνωσία και εκπαιδευτικό υλικό
Βιβλιοθήκη Σχολής Επιστημών της Αγωγής
Ημερομηνία κατάθεσης:
2018-06-18
Έτος εκπόνησης:
2018
Συγγραφέας:
Σάββα Ανδρούλα
Στοιχεία επιβλεπόντων καθηγητών:
Επιβλέπουσα: Δρ. Τζίνα Καλογήρου, Καθηγήτρια, Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης, Εθνικό & Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
Συνεπιβλέποντες: Δρ. Κωνσταντίνος Δ. Μαλαφάντης, Καθηγητής, Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης, Εθνικό & Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
Δρ. Ευαγγελία Γαλανάκη, Καθηγήτρια, Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης, Εθνικό & Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
Πρωτότυπος Τίτλος:
Η θέση και ο ρόλος της λογοτεχνίας στην αρμονική σύζευξη αισθητικής και πληροφοριακής ανάγνωσης. Εφαρμογές της θεωρίας της L.M.Rosenblatt στη διδακτική της λογοτεχνίας
Γλώσσες εργασίας:
Ελληνικά
Μεταφρασμένος τίτλος:
Η θέση και ο ρόλος της λογοτεχνίας στην αρμονική σύζευξη αισθητικής και πληροφοριακής ανάγνωσης. Εφαρμογές της θεωρίας της L.M.Rosenblatt στη διδακτική της λογοτεχνίας
Περίληψη:
Αυτή η εργασία σκοπό έχει τη διερεύνηση της θέσης και του ρόλου της λογοτεχνίας στην αρμονική σύζευξη αισθητικής και πληροφοριακής ανάγνωσης, όπως και των εκπαιδευτικών προεκτάσεων που αυτή έχει. Χρησιμοποιούνται οι όροι που προτείνει η Louise M. Rosenblatt. Ως αισθητική χαρακτηρίζεται η ανάγνωση με σκοπό την ικανοποίηση των αισθήσεων, την απόλαυση που προσφέρει η ανάγνωση ενός βιβλίου. Ως πληροφοριακή χαρακτηρίζεται η ανάγνωση που επικεντρώνεται στην απόκτηση γνώσεων, όχι για προσωπική ευχαρίστηση αλλά για εξυπηρέτηση κάποιου σκοπού. Ως αρμονική σύζευξη εννοείται η ισορροπία αισθητικής και πληροφοριακής ανάγνωσης.

Γι’ αυτό το σκοπό, χαρτογραφείται ακροθιγώς η διαπραγμάτευση και εξέλιξη της σχέσης κειμένου – αναγνώστη στον 20ό αιώνα που οδήγησε στη διαμόρφωση αναγνωστικοκεντρικής στάσης στην κριτική της λογοτεχνίας, και αντιπαραβάλλονται οι θέσεις της θεωρητικού γι’ αυτές. Παρουσιάζεται αδρομερώς το συγκείμενο στο οποίο αυτή η λογική έχει αναδειχθεί, ενώ η συζήτηση εμβαθύνει στη συνεισφορά της Louise M. Rosenblatt στη συναλλακτική θεωρία. Προσδιορίζονται και συζητούνται οι έννοιες της αισθητικής και πληροφοριακής ανάγνωσης, καθώς και η έννοια της αρμονικής σύζευξης και ισορροπίας στα πλαίσια της συναλλακτικής θεωρίας.

Η εργασία εστιάζει στην παιδική λογοτεχνία. Συνεπώς, χαρτογραφείται το πεδίο της και διαπραγματεύονται οι παράγοντες που καθορίζουν και επηρεάζουν τη μελέτη της. Στη συνέχεια, αναπτύσσεται η θεωρία του εικονοβιβλίου, η οποία προσεγγίζεται υπό το πρίσμα της ισορροπίας αισθητικής – πληροφοριακής ανάγνωσης. Ειδικότερα, η μελέτη οργανώνεται στη βάση κατηγοριών: το εικονοβιβλίο ως αισθητικό αντικείμενο, ως μεταβατικό αντικείμενο, εικονογράφηση, σχέση λόγου – εικόνας, εικονοβιβλίο και μεταμοντερνισμός, εικονοβιβλίο και παιχνίδι. Μέσα από βασικές ερευνητικές εργασίες ανιχνεύονται παιδαγωγικές προεκτάσεις, οι οποίες υποστηρίζουν την ισορροπία αισθητικής – πληροφοριακής ανάγνωσης. Έχοντας ως θεμέλιο την όλη θεωρητική συζήτηση και στηριζόμενη στις προτάσεις των Jane Doonan και Lawrence R. Sipe, παρουσιάζω μια ανοικτή πρόταση προσέγγισης των εικονοβιβλίων, την εφαρμογή της οποίας και προτείνω ενδεικτικά σε δύο παραδείγματα.

Μέσα από την εργασία γίνεται φανερό πως η κάθε παράδοση έχει συνεισφέρει στην πολυπρισματική μελέτη της λογοτεχνίας. Ειδικότερα, η ισορροπία αισθητικής – πληροφοριακής ανάγνωσης μπορεί να υποστηριχθεί μέσα από τη συναλλακτική λογική και να αναδειχθεί μέσα από τη θεωρία του εικονοβιβλίου. Το εικονοβιβλίο αποτελεί ένα artifact, μια ενότητα στην οποία συναντώνται και αλληλοσυμπληρώνονται όλα τα επιμέρους σχεδιαστικά μέρη, με τέτοιο τρόπο, ώστε οι σχέσεις που αναπτύσσονται μεταξύ τους να είναι ουσιώδεις για την αναγνωστική εμπειρία. Οι ποιότητες και τα χαρακτηριστικά του όπως η υλικότητά του, οι ενδοεικονικές σχέσεις, οι σχέσεις λόγου – εικόνας, η μεταμυθοπλασία, ορίζουν τον παιγνιώδη χαρακτήρα του και συμβάλλουν στο αναγνωστικό παιχνίδι, ισορροπώντας ανάμεσα στο πληροφοριακό και το αισθητικό. Το εικονοβιβλίο προτείνει την ολική συμμετοχή του αναγνώστη, με το σώμα, το συναίσθημα και το στοχασμό για να ολοκληρωθεί η συναλλαγή. Προϋποθέτει, αλλά και καλλιεργεί ένα ευρύ φάσμα δεξιοτήτων, συμβάλλοντας έτσι στην αναγνωστική ωριμότητα των παιδιών, μέσα από παιγνιώδη τρόπο.

Ο ρόλος του δασκάλου είναι πολυσχιδής, αφού καλείται να λειτουργήσει και ως αναγνώστης, εμψυχωτής, διαμεσολαβητής και συνοδοιπόρος. Σ’ αυτή τη διαδικασία σπουδαίο ρόλο έχει και ο διάλογος και η διάδραση, όχι μόνο με τον δάσκαλο αλλά και με την ερμηνευτική κοινότητα. Οι πρωταρχικές ανταποκρίσεις συζητώνται και εκτίθενται στις ποικίλες ανταποκρίσεις των υπολοίπων μελών της ερμηνευτικής κοινότητας και οδηγούνται στον αναστοχασμό και την τελειοποίηση. Η ισορροπία ανάμεσα στη δυναμική των παιδιών και του δασκάλου είναι ουσιώδους σημασίας στη διαμόρφωση μιας παιδοκεντρικής σκαλωσιάς, η οποία ενθαρρύνει τους ποικίλους τρόπους έκφρασης της ανταπόκρισης, τη βαθύτερη σκέψη και την κριτική ερμηνεία. Με αυτό τον τρόπο, δάσκαλος και παιδιά αναζητούν και ανταποκρίνονται σε ερεθίσματα στην υλικότητα, στο λόγο, στις εικόνες, στις μεταξύ τους σχέσεις, όπως και στο γνωστικό, πολιτιστικό και βιωματικό κεφάλαιο, αναδεικνύοντας τα γνωστικά χαρακτηριστικά της αισθητικής εμπειρίας και τον αισθητικό χαρακτήρα που μπορεί να εμπεριέχει η πληροφοριακή πτυχή της ανάγνωσης.


Λέξεις – κλειδιά: συναλλακτική θεωρία, Louise M. Rosenblatt, αισθητική ανάγνωση, πληροφοριακή ανάγνωση, παιδική λογοτεχνία, εικονοβιβλίο.
Κύρια θεματική κατηγορία:
Γλώσσα – Λογοτεχνία
Λέξεις-κλειδιά:
συναλλακτική θεωρία, Louise M. Rosenblatt, αισθητική ανάγνωση, πληροφοριακή ανάγνωση, παιδική λογοτεχνία, εικονοβιβλίο
Ευρετήριο:
Όχι
Αρ. σελίδων ευρετηρίου:
0
Εικονογραφημένη:
Ναι
Αρ. βιβλιογραφικών αναφορών:
178
Αριθμός σελίδων:
125
Αρχείο:
Δεν επιτρέπεται η πρόσβαση στο αρχείο. H πρόσβαση επιτρέπεται μόνο εντός του δικτύου του ΕΚΠΑ.

διπλωματική Άντρη Σάββα πέργαμος.pdf
2 MB
Δεν επιτρέπεται η πρόσβαση στο αρχείο. H πρόσβαση επιτρέπεται μόνο εντός του δικτύου του ΕΚΠΑ.