Στοιχεία επιβλεπόντων καθηγητών:
Ευγενία Μαγουλά, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια, Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
Γαλανάκη Ευαγγελία, Καθηγήτρια, Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
Αλέξανδρος-Σταμάτιος Αντωνίου, Επίκουρος Καθηγητής, Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
Περίληψη:
Ένα μεγάλο μέρος των δυσκολιών που παρουσιάζουν τα παιδιά με ελαφριά και μέτρια νοητική υστέρηση σε σύγκριση με την πλειονότητα των συνομηλίκων τους, είναι ότι μαθαίνουν με βραδύτερο ρυθμό, προσλαμβάνουν περισσότερο συγκεκριμένες παρά αφηρημένες έννοιες, έχουν μειωμένη προσοχή και συγκέντρωση, παρουσιάζουν δυσκολίες στη αντίληψη και τη μνήμη, ενώ τέλος έχουν περιορισμένες ικανότητες συλλογισμού (ΥΠΠΕΘ,2004). Επιπρόσθετα, τα παιδιά με νοητική υστέρηση παρουσιάζουν δυσκολίες στη φωνολογική επίγνωση, την ικανότητα των παιδιών να αντιλαμβάνονται ότι ο προφορικός λόγος αποτελείται από γλωσσικές μονάδες, τις λέξεις ,οι οποίες συγκροτούνται από συλλαβές και φωνήματα (Τάφα, 2001). Όσον αφορά το επίπεδο της φωνολογικής ενημερότητας ενός παιδιού, λειτουργεί όχι μόνο ως προγνωστικός δείκτης της μελλοντικής του αναγνωστικής ικανότητας, αλλά μπορεί και την επηρεάζει καθοριστικά σε βαθμό που προκαλεί την επιτυχία ή την αποτυχία του στην ανάγνωση (Πόρποδας Κ., 2002).
Ο Πόρποδας (2002) θεωρεί ότι στις περιπτώσεις που τα παιδιά, κατά τη διάρκεια της φοίτησης τους στο νηπιαγωγείο δεν έχουν εξασκηθεί ή έχουν εξασκηθεί ελλιπώς στη φωνολογική επίγνωση ή παρουσιάζουν μαθησιακά προβλήματα, η διδασκαλία για τη μάθηση της ανάγνωσης θα είναι χρήσιμο να συνδυαστεί με την εξάσκηση τους στη φωνολογική επίγνωση. Μάλιστα έχοντας υπόψη: α) την έρευνα των Hatcher κ.α.(1994), σύμφωνα με την οποία, η μάθηση της ανάγνωσης παιδιών ηλικίας 7 ετών με μαθησιακές δυσκολίες, διευκολύνθηκε όταν συνδυάστηκε με την εξάσκηση των παιδιών αυτών στη φωνολογική επίγνωση και β) ότι τα παιδιά με νοητική υστέρηση χρειάζονται συχνά πιο συστηματική και συγκεκριμένη εκπαίδευση σε θέματα μάθησης, που μπορεί να συνεχιστεί ένα, δύο ή και περισσότερα χρόνια μετά την ηλικία του νηπιαγωγείου (Πολυχρονοπούλου, 2001), κρίνουμε αρκετά σημαντική την πραγματοποίηση ενός προγράμματος παρέμβασης, για την ανάπτυξη του επιπέδου φωνολογικής επίγνωσης, ενός παιδιού με νοητική υστέρηση .
Η μέθοδος έρευνας που χρησιμοποιήθηκε ήταν η μελέτη περίπτωση, ενός παιδιού που διαγνώστηκε με νοητική υστέρηση και με προβλήματα ομιλίας. Μετά από την αξιολόγηση του παιδιού στο σταθμισμένο τεστ του Κωνσταντίνου Πόρποδα (2008) «Τεστ Ανίχνευσης και Διερεύνησης Αναγνωστικών Δυσκολιών», εφαρμόστηκε ένα πρόγραμμα παρέμβασης για να ενισχυθεί η φωνολογική του επίγνωση. Στο συγκεκριμένο πρόγραμμα παρέμβασης επιδιώξαμε να διερευνηθεί αν υπήρξε βελτίωση στη φωνολογική επίγνωση του παιδιού. Επίσης, μελετήσαμε αν η ενίσχυση της φωνολογικής επίγνωσης μέσα από την παρέμβαση, επηρέασε και τους άλλους τομείς, που καθορίζουν την αναγνωστική ικανότητα, όπως είναι η αναγνωστική αποκωδικοποίηση, η αναγνωστική κατανόηση και η βραχύχρονη μνήμη φωνολογικών πληροφοριών
Στο τέλος της εκπαιδευτικής παρέμβασης υπήρξε επαναξιολόγηση του τεστ. Από τα αποτελέσματα της επαναξιολόγησης συμπεράναμε ότι οι τομείς στους οποίους βελτιώθηκε ο μαθητής ήταν: φωνολογική επίγνωση και η αναγνωστική κατανόηση που αφορά την ανάγνωση και συμπλήρωση ελλιπών προτάσεων.
Λέξεις-κλειδιά:
νοητική υστέρηση, φωνολογική επίγνωση, αναγνωστική ικανότητα, αναγνωστική αποκωδικοποίηση, αναγνωστική κατανόηση, βραχύχρονη μνήμη φωνολογικών πληροφοριών
