Κατεύθυνση Προϊστορική Αρχαιολογία
Βιβλιοθήκη Φιλοσοφικής Σχολής

2018-06-27

2018

Καψάλη Παυλίνα

Ιωάννης Παπαδάτος, Επίκουρος καθηγητής Προϊστορικής Αρχαιολογίας, Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας, Φιλοσοφική Σχολή, ΕΚΠΑ
Γεώργιος Βαβουρανάκης, Επίκουρος καθηγητής Προϊστορικής Αρχαιολογίας, Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας, Φιλοσοφική Σχολή, ΕΚΠΑ
Αφροδίτη Χασιακού, Λέκτορας Προϊστορικής Αρχαιολογίας, Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας, Φιλοσοφική Σχολή, ΕΚΠΑ

Οι τεχνικές όπτησης στη Μεσοελλαδική περίοδο και η συμβολή τους στην αναγνώριση υπερ-τοπικών κεραμικών παραδόσεων

Ελληνικά

Οι τεχνικές όπτησης στη Μεσοελλαδική περίοδο και η συμβολή τους στην αναγνώριση υπερ-τοπικών κεραμικών παραδόσεων

Η παρούσα εργασία εξετάζει τις τεχνικές όπτησης που αξιοποιήθηκαν στην κεραμική παραγωγή της Ηπειρωτικής Ελλάδας κατά τη διάρκεια της Μεσοελλαδικής περιόδου. Αν και η όπτηση αποτελεί ένα εξαιρετικά σημαντικό στάδιο στην παραγωγή κεραμικών, οι τεχνικές όπτησης αποτελούν μέχρι σήμερα ένα σχετικά παραμελημένο πεδίο στη μελέτη της κεραμικής τεχνολογίας. Η εξέταση των τεχνικών αυτών είναι σημαντική για τη διάκριση και κατανόηση τεχνολογικών παραδόσεων και κατ’ επέκταση για τη μελέτη της κοινωνικής διάστασης της τεχνολογίας. Συγκεκριμένα, η σημασία τους σχετίζεται με δύο σημαντικές παραμέτρους. Αρχικά, οι συγκεκριμένες τεχνικές αποτελούν διαδικασίες που μεταδίδονται μέσω ανάπτυξης σχέσεων μαθητείας και, επομένως, ενδείκνυνται για την εξέταση δικτύων ανταλλαγής γνώσεων και τεχνικών. Παράλληλα, οι τεχνικές όπτησης επηρεάζουν αποφασιστικά το οπτικό αποτέλεσμα των παραγόμενων προϊόντων και η επιλογή τους σχετίζεται άμεσα με τον τρόπο πρόσληψης των αντικειμένων από τον άνθρωπο και τις κοινωνίες.
Αφορμή της εργασίας αυτής αποτέλεσε η μελέτη δύο Μεσοελλαδικών κεραμικών κλιβάνων από τη θέση Πλάσι Μαραθώνα, οι οποίοι ανασκάφησαν στο πλαίσιο της πανεπιστημιακής ανασκαφής του ΕΚΠΑ. Ωστόσο, η ανάγκη ερμηνείας και ένταξης των κλιβάνων στο κοινωνικό τους πλαίσιο οδήγησε στη διαπίστωση ότι, προκειμένου να κατανοηθούν και να ανασυντεθούν οι τεχνικές όπτησης, απαιτείται η παράλληλη μελέτη των μέσων παραγωγής, των κεραμικών κλιβάνων (άμεσων δεδομένων) και των τελικών προϊόντων, της κεραμικής (έμμεσων δεδομένων), το οποίο επιχειρείται σε αυτή τη μελέτη.
Στο πρώτο μέρος της εργασίας εξετάζονται τα άμεσα δεδομένα, οι Μεσοελλαδικοί κεραμικοί κλίβανοι της Ηπειρωτικής Ελλάδας. Οι δύο βασικοί άξονες μελέτης των κλιβάνων είναι η συγκριτική εξέταση της τεχνολογίας κατασκευής τους και η μελέτη τους σε σχέση με τα αρχαιολογικά τους συμφραζόμενα. Η προσέγγιση αυτή επιτρέπει τη μελέτη ζητημάτων ανταλλαγής γνώσεων και τεχνικών, αλλά και οργάνωσης της παραγωγής. Στο δεύτερο μέρος μελετώνται οι τεχνικές όπτησης, οι οποίες αξιοποιήθηκαν για την παραγωγή Στιλβωμένης και Γραπτής κεραμικής σε εννέα θέσεις της Ηπειρωτικής Ελλάδας, οι οποίες εκτείνονται από την παραλιακή Θεσσαλία έως και τη νότια Πελοπόννησο (Πευκάκια, Μήτρου, Ορχομενός, Λευκαντί, Ελευσίνα, Κολώνα, Λέρνα, Άγιος Στέφανος, Νιχώρια).
Η συγκριτική εξέταση των τεχνικών όπτησης συμβάλλει στην αναγνώριση και τη συγκριτική ερμηνεία τουλάχιστον τριών υπερ-τοπικών κεραμικών παραδόσεων, οι οποίες συζητούνται διεξοδικά στο τέλος του δεύτερου μέρους. Στο τέλος ακολουθεί η συνεξέταση των πορισμάτων που προέκυψαν από τη μελέτη των άμεσων και έμμεσων δεδομένων και η ερμηνεία τους με βάση το κοινωνικό πλαίσιο της περιόδου.

Αρχαιολογία

Μεσοελλαδική περίοδος, κεραμική τεχνολογία, τεχνικές όπτησης, κεραμικοί κλίβανοι, κεραμικές παραδόσεις

Όχι

0

Ναι

378

147

https://pergamos.lib.uoa.gr/uoa/dl/object/2775721/file.pdf

https://pergamos.lib.uoa.gr/uoa/dl/object/2775721