Στοιχεία επιβλεπόντων καθηγητών:
Πολίτου Μαριάννα, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Ιατρική, ΕΚΠΑ
Κωνσταντόπουλος Κωνσταντίνος, Καθηγητής, Ιατρική, ΕΚΠΑ
Αγγελοπούλου Μαρία, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια, Ιατρική, ΕΚΠΑ
Περίληψη:
Ο όρος «Τεχνολογία Αδρανοποίησης Παθογόνων» αναφέρεται σε εξελιγμένες μεθόδους οι οποίες εφαρμόζονται στα παράγωγα του αίματος με στόχο να ελαχιστοποιηθεί ο κίνδυνος μετάδοσης λοιμώξεων που σχετίζονται με τη μετάγγιση. Η νέα τεχνολογία τα τελευταία χρόνια έχει κεντρικό ρόλο στον τομέα της μεταγγισιοθεραπείας και ολοένα και περισσότερες χώρες χρησιμοποιούν τις τεχνικές αδρανοποίησης πλάσματος και αιμοπεταλίων, ενώ η αδρανοποίηση των ερυθρών αιμοσφαιρίων βρίσκεται ακόμη σε φάση κλινικών μελετών. Ιδανικά οι τεχνικές αυτές θα πρέπει να είναι αποτελεσματικές στην εξάλειψη ποικιλίας παθογόνων μικροοργανισμών. Έτσι, θα μπορούσαν δυνητικά να αντικαταστήσουν τον ορολογικό και μοριακό έλεγχο ρουτίνας (για HIV, HBV, HCV, HTLV, T.pallidum), καθώς επίσης και τον ειδικό έλεγχο που γίνεται σε ορισμένες περιπτώσεις, δηλαδή τον έλεγχο των αιμοδοτών ή των παραγώγων για CMV, να ελαχιστοποιήσουν τον υπολειπόμενο κίνδυνο μετάδοσης ιών, βακτηρίων, παρασίτων, αλλά και να εξαλείψουν τη μετάδοση νεοαναδυόμενων και επαναναδυόμενων παθογόνων και τον κίνδυνο βακτηριακής επιμόλυνσης κυρίως των μονάδων αιμοπεταλίων, οι οποίες αποθηκεύονται σε θερμοκρασία δωματίου. Επιπροσθέτως, η εφαρμογή τους θα μπορούσε να μειώσει την ανάγκη γ-ακτινοβόλησης μιας και είναι εξίσου αποτελεσματικές στην εξάλειψη των υπολειπόμενων λεμφοκυττάρων των ασκών, προλαμβάνοντας με αυτόν τον τρόπο τη νόσο μοσχεύματος έναντι ξενιστή που σχετίζεται με τη μετάγγιση (Τransfusion-associated Graft-vs-host disease, TA-GVHD). Είναι βέβαιο ότι η ευρεία χρήση των τεχνικών αυτών θα μειώσει ακόμη περισσότερο τον υπολειπόμενο κίνδυνο μετάδοσης παθογόνων με τη μετάγγιση. Εγείρονται όμως ερωτήματα σχετικά με την αιμοστατική αποτελεσματικότητα των παραγώγων που υφίστανται τέτοιου είδους επεξεργασία, δηλαδή αν είναι εξίσου δραστικά με τα κοινά παράγωγα στην πρόληψη και την αντιμετώπιση της αιμορραγίας, ειδικά στους αιματολογικούς ασθενείς, οι οποίοι μεταγγίζονται πολύ συχνά. Είναι πολύ σημαντικό μετά την επεξεργασία που υφίστανται τα παράγωγα με τη νέα τεχνολογία να διατηρείται η αιμοστατική τους αποτελεσματικότητα και να μην αλλοιώνονται τα κυτταρικά συστατικά, σε ό,τι αφορά τα αιμοπετάλια και τα ερυθρά αιμοσφαίρια, και οι παράγοντες πήξης, σε ό, τι αφορά τις μονάδες του πλάσματος. Για να αξιολογηθούν αυτές οι παράμετροι είναι απαραίτητο να πραγματοποιηθεί μεγάλος αριθμός κλινικών μελετών με μεγάλο αριθμό συμμετεχόντων, όπως επίσης και in vitro μελετών.
Τα αποτελέσματα των κλινικών μελετών που αφορούν τα αδρανοποιημένα αιμοπετάλια και το αδρανοποιημένο πλάσμα είναι ενθαρρυντικά και τα παράγωγα αυτά την τελευταία δεκαετία χρησιμοποιούνται ευρέως. Φαίνεται ότι, σε γενικές γραμμές, είναι εξίσου ασφαλή και αποτελεσματικά με τα συμβατικά παράγωγα, ενώ η παρατηρούμενη απώλεια ισχύος είναι μικρής κλινικής σημασίας. Θα πρέπει βέβαια να γίνουν περισσότερες κλινικές μελέτες με μεγαλύτερο αριθμό συμμετεχόντων, που θα συμπεριλαμβάνουν και ειδικές κατηγορίες ασθενών, όπως είναι οι παιδιατρικοί ασθενείς, ώστε τα αποτελέσματα να είναι περισσότερο αξιόπιστα. Επίσης, αναμένονται εξελίξεις και στον τομέα της αδρανοποίησης των ερυθρών αιμοσφαιρίων, που βρίσκεται ακόμη υπό έρευνα.
