Στοιχεία επιβλεπόντων καθηγητών:
Τεντολούρης Νικόλαος, Καθηγητής, Ιατρική Σχολή, Ε.Κ.Π.Α.
Μακρυλάκης Κωνσταντίνος, Αν. Καθηγητής, Ιατρική Σχολή. Ε.Κ.Π.Α.
Κόκκινος Αλέξανδρος, Αν. Καθηγητής, Ιατρική Σχολή, Ε.Κ.Π.Α.
Περίληψη:
Εισαγωγή-Σκοπός: Η μη αλκοολική λιπώδης νόσος του ήπατος (NAFLD) αφορά τη στεάτωση του ήπατος επί απουσίας κατάχρησης αλκοόλ ή άλλης δευτεροπαθούς αιτίας ηπατοπάθειας. O επιπολασμός της νόσου παγκοσμίως είναι περίπου 24%. Μπορεί να εξελιχθεί σε στεατοηπατίτιδα (NASH), ίνωση, κίρρωση και ηπατοκυτταρικό καρκίνο. Η παρουσία σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 (ΣΔ τύπου 2) αυξάνει σημαντικά τον κίνδυνο εμφάνισης και τη βαρύτητα της NAFLD καθώς και την εξέλιξή της σε ίνωση και κίρρωση. Υπολογίζεται ότι έως 70-75% των ασθενών με ΣΔ τύπου 2 έχουν κάποια μορφή NAFLD. Ο σκοπός της παρούσας μελέτης είναι να εκτιμήσει τον επιπολασμό της NAFLD και της ίνωσης του ήπατος σε ασθενείς με ΣΔ τύπου 2 και τη σχέση τους με τα δημογραφικά χαρακτηριστικά, τα ανθρωπομετρικά χαρακτηριστικά, τη γλυκαιμική ρύθιμιση, το λιπιδαιμικό προφίλ καθώς και τις μικροαγγειακές και μακροαγγειακές επιπλοκές του ΣΔ.
Μέθοδοι και ασθενείς: Στην παρούσα συγχρονική μελέτη, μελετήθηκαν 22 ασθενείς με ΣΔ τύπου 2 που παρακολουθούνται στο εξωτερικό διαβητολογικό ιατρείο του ΓΝΑ «Λαϊκό». Οι ασθενείς δεν επιλέχθηκαν με κάποιο συγκεκριμένο κριτήριο. Από τη μελέτη αποκλείστηκαν ασθενείς με ιστορικό κατάχρησης οινοπνεύματος ή άλλα αίτια χρόνιας ηπατοπάθειας. Η εκτίμηση της λιπώδους διήθησης και ακαμψίας/ίνωσης του ήπατος έγινε με υπερηχογράφημα ήπατος και με shearwave ελαστογραφία, αντίστοιχα.
Αποτελέσματα: Όλοι οι ασθενείς παρουσίαζαν κάποιου βαθμού NAFLD, ενώ το 45,5 % (N=10) παρουσίαζε προχωρημένη ίνωση (F2-F4). Όλοι οι ασθενείς παρουσίαζαν φυσιολογικές τιμές τρανσαμινασών ορού. Oι ασθενείς με υψηλού βαθμού λιπώδη διήθηση (>1ου βαθμού) παρουσίαζαν σημαντικά υψηλότερες τιμές HbA1c και τριγλυκεριδίων (p=0035, p=0,035, αντίστοιχα), καθώς και χαμηλότερες τιμές HDL, SGOT (AST), SGOT/SGPT (AST/ALT) (p=0,02, p=0,007, p=0,001, αντίστοιχα), σε σύγκριση με τους ασθενείς με χαμηλού βαθμού λιπώδη διήθηση (1ου βαθμού). Οι ασθενείς με προχωρημένη ίνωση (F2-F4) ήταν σημαντικά μεγαλύτερης ηλικίας σε σύγκριση με ασθενείς με ήπια ίνωση (F0/F1) (p=0,031). Oι τιμές SGOT ήταν σημαντικά χαμηλότερες στους ασθενείς με προχωρημένη ίνωση σε σύγκριση με τους ασθενείς με ήπια ίνωση (p=0,04). Οι τιμές του δείκτη HOMA-IR βρέθηκαν σημαντικά υψηλότερες στους ασθενείς με προχωρημένη ίνωση (6,1±3,8) σε σύγκριση με τους ασθενείς με ήπια ίνωση (2,6± 1,2) (p=0,013). Από την υπερηχοκαρδιογραφική μελέτη, διαπιστώθηκαν σημαντικά υψηλότερες τιμές DT και IVRT στους ασθενείς με προχωρημένη ίνωση σε σύγκριση με τους ασθενείς με ήπια ίνωση (p=0,002 και p=0,003, αντίστοιχα). Η συχνότητα των μικροαγγειακών και μακροαγγειακών επιπλοκών του ΣΔ δεν διέφερε σημαντικά ανάλογα με το βαθμό της λιπώδους διήθησης και της βαρύτητας της ίνωσης.
Με την πολυπαραγοντική λογαριθμιστική παλινδρόμηση βρέθηκε ότι 1. η HDL σχετίζεται ανεξάρτητα με την υψηλού βαθμού λιπώδη διήθηση με Odds Ratio 0,91 (95% ΔΕ: 0,83-0,99, p=0,025), 2. ο λόγος SGOT/SGPT σχετίζεται ανεξάρτητα με την υψηλού βαθμού λιπώδη διήθηση με Odds Ratio 0,87 (95% ΔΕ: 0,76-0,99, p=0,047), 3. η ηλικία σχετίζεται ανεξάρτητα με την προχωρημένη ίνωση με Odds Ratio 1,19 (95% ΔΕ:1,01-1,41, p=0,046), 4. η SGOT σχετίζεται ανεξάρτητα με την προχωρημένη ίνωση με Odds Ratio 0,67 (95% ΔΕ: 0,45-0,99, p=0,05).
Συμπεράσματα: Η NAFLD και η προχωρημένη ίνωση εμφανίζονται σε υψηλή συχνότητα σε ασθενείς με ΣΔ τύπου 2, ακόμη και επί απουσίας υψηλών τιμών τρανσαμινασών. Οι ασθενείς με ΣΔ τύπου 2 και υψηλού βαθμού λιπώδη διήθηση εμφανίζουν υψηλότερες τιμές HbA1c και τριγλυκεριδίων και χαμηλότερες τιμές HDL, σε σύγκριση με τους ασθενείς με ΣΔ τύπου 2 και χαμηλού βαθμού λιπώδη διήθηση. H ηλικία σχετίζεται σημαντικά με την παρουσία προχωρημένης ίνωσης του ήπατος σε ασθενείς με NAFLD και ΣΔ τύπου 2. Οι ασθενείς με ΣΔ τύπου 2 και προχωρημένη ίνωση του ήπατος εμφανίζουν μεγαλύτερη αντίσταση στην ινσουλίνη σε σύγκριση με τους ασθενείς με ΣΔ τύπου 2 και ήπια ίνωση, σύμφωνα με τον υπολογισμό του δείκτη HOMA-IR. Οι ασθενείς με ΣΔ τύπου 2 και προχωρημένη ίνωση του ήπατος εμφανίζουν υψηλότερες τιμές των δεικτών διαστολικής δυσλειτουργίας της αριστερής κοιλίας DT και IVRT, σε σύγκριση με ασθενείς με ΣΔ τύπου 2 και ήπια ίνωση.
