Στοιχεία επταμελούς επιτροπής:
Μπαμπούνης Χαράλαμπος ,Καθηγητής Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης ΕΚΠΑ
Δασκαλάκης Δημοσθένης Καθηγητής Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης ΕΚΠΑ
ΠαπαΪωάννου Απόστολος Ομότιμος Καθηγητής Τμήμα Ιστορίας Αρχαιολογίας Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων
Πάτσιου Βασιλική Καθηγήτρια Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης ΕΚΠΑ
Ψαλλίδας Γρηγόριος Καθηγητής Τμήμα Ιστορίας Ιόνιο Πανεπιστήμιο
Χρήστου Αθανάσιος Αναπληρωτής Καθηγητής Τμήμα Ιστορίας Αρχαιολογίας και Διαχείρισης Πολιτισμικών Αγαθών Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου
Αναστασόπουλος Νικόλαος Επίκουρος Καθηγητής Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων
Περίληψη:
Ο τύπος ως φορέας ιδεολογίας, ταυτοτήτων και υποστάσεων συμβολικού χαρακτήρα καθόρισε κοινωνικές, πολιτικές και πολιτισμικές πρακτικές διαχέοντας μηνύματα τα οποία εγγράφονταν στην κουλτούρα, στη γλώσσα της κοινωνίας και επικοινωνίας του ελληνικού Μεσοπολέμου. Στην παρούσα εργασία επιδιώχθηκε να καταγραφούν κριτικά οι συμπολιτευτικές και αντιπολιτευτικές τάσεις που εκδηλώνονταν και είτε προέρχονταν από τον λεγόμενο ευρύτερο «δημοκρατικό» (βενιζελικό ή βενιζελογενή) χώρο είτε από τον παραδοσιακό αντιβενιζελισμό είτε από αμιγώς αριστερούς πολιτικούς σχηματισμούς. Οι αντιπολιτευόμενες δυνάμεις εκφράστηκαν εναργέστερα στον τύπο απ’ ό,τι στο Κοινοβούλιο που προέκυψε από τις εκλογές του Αυγούστου του 1928 και στο οποίο το Κόμμα των Φιλελευθέρων κατείχε χαρακτηριστική αυτοδυναμία. Ο εκσυγχρονισμός του κράτους, το κυβερνητικό έργο, η στάση της αντιπολίτευσης όλων των πολιτικών αποχρώσεων, οι συγκλίσεις και οι αποκλίσεις, τα κοινωνικά ενδιαφέροντα, η οικονομία, οι μετακινήσεις, η εκπαίδευση, τα πολιτιστικά δρώμενα είναι μερικές μόνον από τις θεματικές που προσφέρει ο τύπος στην έρευνα. Το Λαϊκό Κόμμα απέκτησε κατά τη διάρκεια της τετραετίας απροσδόκητα δημοσιογραφικά ερείσματα. Οι επικρίσεις μερίδας του αντιβενιζελικού τύπου είχαν στραφεί αρχικά και κατά του αρχηγού του Λαϊκού Κόμματος, του Παναγή Τσαλδάρη, τον οποίο μέμφονταν για πολιτική ανυπαρξία και θεωρούσαν την μετριοπάθεια με την οποία εκφραζόταν ο συγκεκριμένος πολιτικός, αδυναμία αντιμετώπισης του Βενιζέλου. Αν και το Λαϊκό Κόμμα χρησιμοποιούσε την πληθώρα των έντυπων μέσων που το υποστήριζαν ή αντιμάχονταν τον Βενιζέλο, για να ανανεώσει, σε αντίστιξη με το Κόμμα των Φιλελευθέρων και τον αρχηγό του, την εικόνα του προς τους εκλογείς, οι αντιπολιτευτικές απόψεις που εκφράστηκαν μέσω του τύπου και συνέκλιναν με τις θέσεις του Λαϊκού Κόμματος δεν συνεπάγονταν τον έλεγχο όλων των αντιπολιτευτικών τάσεων από το Λαϊκό Κόμμα. Η κριτική του αντιπολιτευόμενου τύπου γινόταν εντονότερη, έως και ακραία, όταν τα ατοπήματα και οι αστοχίες της κυβέρνησης έφταναν στο σημείο να παρελκύουν το αναπτυξιακό πρόγραμμα. Η υποστήριξη των διεκδικήσεων των μεσαίων επαγγελματικών τάξεων και των αγροτών συναντάται συχνά στα καθημερινά φύλλα, χωρίς να συνεπάγεται διάθεση ανατροπής του αστικού καθεστώτος. Το φιλόδοξο έργο της κυβέρνησης προσέκρουσε στη διεθνή οικονομική κρίση. Ο τύπος είχε ήδη από τις αρχές του 1930 αρχίσει μία εκστρατεία προσωπικής σπίλωσης του Βενιζέλου και αποδόμησης της κυβερνητικής του πρότασης. Η οικονομική κρίση ενίσχυσε την αντιπολιτευτική διάθεση του τύπου, ενώ, παράλληλα, έφερε την κυβέρνηση αντιμέτωπη με τη δυσαρέσκεια των εργαζομένων. Μέσα σε αυτήν την τετραετία ο αδρανοποιημένος αντιβενιζελισμός ανανεώθηκε.Η τετραετία του φιλόδοξου εκσυγχρονιστικού προγράμματος κατέληξε με την αρχή της αποδόμησης του Κόμματος των Φιλελευθέρων. Ο βενιζελισμός με τα δυναμικά εθνικά προτάγματα των προηγούμενων δεκαετιών και το πρόγραμμα της τετραετίας απειλείτο πλέον από το άλλοτε «άνευρο» Λαϊκό Κόμμα που αποκτούσε σαφή ερείσματα στον λαό και κυρίως στον τύπο. Σε αυτό το ιστορικό και κοινωνικό συγκείμενο, τα δημοσιογραφικά φύλλα αξιολογούσαν βάσει των διαμορφούμενων ιδεολογικών τους θέσεων τις πολιτικές και κοινωνικές μεταβολές και τις αντιπαραθέσεις προβάλλοντας όψεις της κρίσιμης πραγματικότητας της περιόδου 1928-1932 στην οποία αναφέρεται η διατριβή.
