Στοιχεία επιβλεπόντων καθηγητών:
ΣΙΔΕΡΗΣ ΔΙΑΜΑΝΤΗΣ, Αναπληρωτής Καθηγητής, Τμήμα Βιολογίας, ΕΚΠΑ
ΣΚΟΡΙΛΑΣ ΑΝΔΡΕΑΣ, Καθηγητής, Τμήμα Βιολογίας, ΕΚΠΑ
ΚΟΝΤΟΣ ΧΡΗΣΤΟΣ, Επίκουρος Καθηγητής, Τμήμα Βιολογίας, ΕΚΠΑ
Περίληψη:
Η οξεία λεμφοκυτταρική λευχαιμία (ΟΛΛ) είναι μια μορφή κακοήθους νεοπλάσματος των λεμφοκυττάρων που χαρακτηρίζεται από τη συσσώρευση ανώριμων κυττάρων αίματος στο μυελό των οστών. Οι οξείες λευχαιμίες αποτελούν στις μέρες από τις πιο σημαντικές κακοήθεις νόσους, με την ΟΛΛ να έχει τη μεγαλύτερη συχνότητα εμφάνισης μεταξύ των παιδιών ηλικίας 2 και 5 ετών. Πολλοί δείκτες χρησιμοποιούνται για τη διάγνωση και τη διαφοροδιάγνωσή της. Οι ριβονουκλεάσες ανήκουν στην κατηγορία των νουκλεασών, μόρια τα οποία αποικοδομούν τα RNAs σε μικρότερα τμήματα και έχει αποδειχτεί τα τελευταία χρόνια η συμμετοχή τους πολλές πετιπτώσεις καρκινογέννεσης. Σκοπός της παρούσας μεταπτυχιακής εργασίας είναι η μελέτη των επιπέδων έκφρασης των μεταγράφων 1, 4 και 14 του γονιδίου της ριβονουκλεάσης κ σε περιπτώσεις ασθενών με παιδική ΟΛΛ. Συνολικά μελετήθηκαν 60 ασθενείς με παιδική ΟΛΛ και 40 υγιείς δότες (control), από τους οποίους απομονώθηκε ολικό RNA από δείγματα μυελού των οστών και συντέθηκε cDNA με την αντίδραση της RT-PCR. Η μελέτη των επιπέδων έκφρασης των τριών μεταγράφων πραγματοποιήθηκε με ποσοτική PCR πραγματικού χρόνου (quantitative real-time PCR; qPCR), με τη χρήση της χρωστικής SYBR-Green I και στη συνέχεια πραγματοποιήθηκε στατιστική ανάλυση των αποτελεσμάτων για τη συσχέτιση των επιπέδων έκφρασης με τα κλινικοπαθολογικα χαρακτηριστικά και την επιβίωση των ασθενών.
Τα αποτελέσματα της μελέτης αποδεικνύουν ότι τα επίπεδα έκφρασης των τριών μεταγράφων είναι μειωμένα στους ασθενείς σε σχέση με τους υγιείς (p1=0,001, pv4=0,012, pv14<0,001). Το μετάγραφο 1, παρουσιάζει αυξημένη έκφραση παρουσία δυσμενών δεικτών, όπως ο φαινότυπος B-ALL/CALLA (-) και T-ALL(pclas=0,564), ο αριθμός λευκών WBC>50.000 cells/μL (pclas=0,065) και η prednisone response την 8η μέρα με >1000 βλάστες/μL (pclas=0,124). Αντίστοιχα, το μετάγραφο 4 παρουσιάζει αυξημένα επίπεδα έκφρασης παρουσία των δυσμενών δεικτών B-ALL/CALLA (-) και T-ALL (pv4=0,383), του Φιλαδέλφεια χρωμοσώματος (pv4=0,230) και της prednisone response την 8η μέρα με >1000 βλάστες/μL (pv4=0,293). Τέλος, το μετάγραφο 14 υπερεκφράζεται παρουσία των ίδιων δεικτών, δηλαδή του φαινοτύπου B-ALL/CALLA (-) και T-ALL (pv14=0,304), του Φιλαδέλφεια χρωμοσώματος (pv14=0,150) και της prednisone response την 8η μέρα με >1000 βλάστες/μL (pv14=0,420). Όπως φαίνεται τα μετάγραφα 4 και 14 ακολουθούν παρόμοιο μοτίβο έκφρασης συγκριτικά με τα κλινικοπαθολογικά δεδομένα των ασθενών, το οποίο αποδεικνύεται και από την ανάλυση συσχέτισης κατά Spearman (rs=0,808, p<0,001).
Η ανάλυση επιβίωσης μέσω Kaplan-Meier καμπυλών επιβίωσης και ανάλυσης παλινδρόμησης κατά Cox δείχνουν ότι όσοι ασθενείς υπερεκφράζουν το μετάγραφο 1 εμφανίζουν αυξημένο κίνδυνο θανάτου και υποτροπής (HR=1,670 με p=0,469 για υποτροπή και HR=1,770 με p=0,408 για θάνατο), ενώ όσοι ασθενείς υπερεκφράζουν τα μετάγραφα 4 και 14 έχουν αυξημένο κίνδυνο θανάτου (HR=2,240 με p=0,254 και για το μετάγραφο 4 και HR=2,089 με p=0,298 για το μετάγραφο 14).
Συμπερασματικά, τα επίπεδα έκφρασης των μεταγράφων 1, 4 και 14 μπορούν να παρέχουν πληροφορίες ως προς την πιθανότητα εμφάνισης υποτροπής σε ασθενείς με παιδική ΟΛΛ και να συσχετισθούν με διάφορους δυσμενείς προγνωστικούς δείκτες. Σημαντικό είναι να αναφερθεί πως τα περισσότερα αποτελέσματα δεν είναι στατιστικώς σημαντικά, λόγω του μικρού αριθμού δειγμάτων που αναλύθηκαν και για αυτό καθίσταται ανάγκη ανάλυσης περισσότερων δειγμάτων για πιο αξιόπιστα αποτελέσματα.
