Κατεύθυνση Βυζαντινή Ιστορία
Βιβλιοθήκη Φιλοσοφικής Σχολής

2018-11-22

2018

Περιβολαράκη Ειρήνη

Κατερίνα Νικολάου, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Ιστορίας του Βυζαντινού Κράτους, Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
Σοφία Μεργιαλή, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Ιστορίας του Βυζαντινού Κράτους, Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
Θεοδώρα Αντωνοπούλου, Καθηγήτρια Βυζαντινής Φιλολογίας, Τμήμα Φιλολογίας, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών

Η μητέρα ως φορέας αγωγής των παιδιών στο Βυζάντιο (4ος - 11ος αιώνας)

Ελληνικά

Η μητέρα ως φορέας αγωγής των παιδιών στο Βυζάντιο (4ος - 11ος αιώνας)

Η παρούσα εργασία έχει ως θέμα της τη βυζαντινή μητέρα και τον ρόλο της ως φορέας αγωγής των παιδιών, από τον 4ο ως τον 11ο αιώνα. Στην εισαγωγή γίνεται μια σύντομη αναφορά στις αντιλήψεις περί του γυναικείου φύλου και στη θέση της γυναίκας εντός της βυζαντινής κοινωνίας. Έπειτα, επιχειρείται η ανάλυση του ενδεδειγμένου τρόπου ανατροφής των παιδιών αλλά και το πρότυπο της σωστής μητέρας, όπως αυτό καθορίστηκε από τους εκκλησιαστικούς Πατέρες του 4ου αιώνα, κυρίως τους Βασίλειο Καισαρείας, Γρηγόριο Θεολόγο και Ιωάννη Χρυσόστομο, μέσα από έργα που οι ίδιοι αφιέρωσαν στις μητέρες τους Εμμέλεια, Νόννα και Ανθούσα, αλλά και έργα τους που αφορούσαν στη διαπαιδαγώγηση των τέκνων. Στη συνέχεια της εργασίας, το πρότυπο της μητέρας, το οποίο κάθε βυζαντινή όφειλε να ακολουθήσει εφόσον ήθελε να αναθρέψει και να διαπαιδαγωγήσει τα παιδιά της σύμφωνα με τον ορθό και κοινωνικά αποδεκτό τρόπο, αναδεικνύεται ακόμα περισσότερο μέσα από μια σειρά αγιολογικών κειμένων της μέσης βυζαντινής εποχής. Οι αναφορές των εξεταζόμενων Βίων στον ρόλο και στην επίδραση που άσκησε η μητέρα του εκάστοτε αγίου στη διαμόρφωση της προσωπικότητάς του, στις αποφάσεις και στις επιλογές της ζωής του, αποτελούν σημαντικά συμπληρωματικά στοιχεία του υπό εξέταση θέματος. Μέρος της εργασίας αφιερώνεται επίσης στην ανάλυση δύο Επιτάφιων Λόγων που ο μοναχός Θεόδωρος Στουδίτης τον 8ο αιώνα και ο βυζαντινός λόγιος και αξιωματούχος Μιχαήλ Ψελλός τον 11ο αιώνα έγραψαν έκαστος για τις μητέρες τους, Θεοκτίστη και Θεοδότη. Τα συγκεκριμένα έργα πέρα από την λογοτεχνική τους αξία, παρέχουν στον ιστορικό πληροφορίες για την προσωπικότητα και την δράση των δύο αυτών γυναικών, καθώς και για το είδος της ανατροφής και τον τρόπο με τον οποίο οι ίδιες διαπαιδαγώγησαν τα παιδιά τους. Στο τελευταίο κεφάλαιο της εργασίας γίνεται αναφορά σε ορισμένους νεαρούς διαδόχους του αυτοκρατορικού θρόνου και στην ανατροφή που έλαβαν από τις αυτοκράτειρες μητέρες τους. Πρόκειται για τις αυτοκράτειρες Ειρήνη Αθηναία και Θεοδώρα και τους γιους τους Κωνσταντίνο Στ΄ και Μιχαήλ Γ΄αντίστοιχα, για τη Θεοφανώ και τους Βασίλειο Β΄ και Κωνσταντίνο Η΄ και τέλος τις Ευδοκία Μακρεμβολίτισσα και Άννα Δαλασσηνή και τους Μιχαήλ Ζ΄ και Αλέξιο Α΄ Κομνηνό. Απώτατοι στόχοι της εργασίας είναι αφενός να διερευνηθεί ο ρόλος της βυζαντινής μητέρας-είτε πρόκειται για απλή γυναίκα είτε για αυτοκράτειρα-στην ανατροφή των τέκνων και κατά πόσον αυτός παρέμεινε ο ίδιος ανά τους αιώνες, και αφετέρου να αναδειχθεί η μητέρα ως ο κατεξοχήν φορέας αγωγής των παιδιών, τόσο μέσω της ανατροφής, όσο και μέσω των επιλογών και κυρίως της ίδιας της ζωής της.

Ιστορία

γυναίκα, μητέρα, παιδί, Βυζάντιο, ανατροφή, διαπαιδαγώγηση, βυζαντινή οικογένεια

Όχι

0

Ναι

139

71

Δεν επιτρέπεται η πρόσβαση στο αρχείο έως 2024-10-07.

https://pergamos.lib.uoa.gr/uoa/dl/object/2820030