Κατεύθυνση Νεώτερη και Σύγχρονη Ελληνική Ιστορία
Βιβλιοθήκη Φιλοσοφικής Σχολής

2018-11-24

2018

Σταματελοπούλου Σταυρούλα

Κατερίνα Κωνσταντινίδου, Επίκουρη Καθηγήτρια Ιστορίας Νέου Ελληνισμού (από τον 13ο αιώνα έως την Ελληνική Επανάσταση), Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας, ΕΚΠΑ
Αναστασία Παπαδία-Λάλα, Καθηγήτρια Ιστορίας Νέου Ελληνισμού (από τον 13ο αιώνα έως την Ελληνική Επανάσταση), Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας, ΕΚΠΑ
Αγγελική Πανοπούλου, Κύρια Ερευνήτρια, Τομέας Βυζαντινών Ερευνών, Ινστιτούτο Ιστορικών Ερευνών, Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών

Η πανώλη στο βενετικό Ιόνιο (τέλη 14ου – τέλη 18ου αιώνα). Η αμυντική πολιτική της Βενετίας κατά της ασθένειας και το παράδειγμα του λοιμοκαθαρτηρίου της Ζακύνθου μέσα από έναν ανέκδοτο κανονισμό λειτουργίας

Ελληνικά

Η πανώλη στο βενετικό Ιόνιο (τέλη 14ου – τέλη 18ου αιώνα). Η αμυντική πολιτική της Βενετίας κατά της ασθένειας και το παράδειγμα του λοιμοκαθαρτηρίου της Ζακύνθου μέσα από έναν ανέκδοτο κανονισμό λειτουργίας

Αντικείμενο μελέτης της παρούσας εργασίας είναι οι επιδημίες της πανώλης στα βενετοκρατούμενα Ιόνια Νησιά (Κέρκυρα, Ζάκυνθος, Κεφαλονιά και Λευκάδα) από τα τέλη του 14ου έως τα τέλη του 18ου αιώνα. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στην εφαρμογή αμυντικών υγειονομικών μέτρων κατά της νόσου ιδίως τον 17ο αιώνα, η οποία γίνεται φανερή μέσω της μελέτης ενός ανέκδοτου κανονισμού λειτουργίας του λοιμοκαθαρτηρίου της Ζακύνθου από τον προνοητή AlviseCivran.
Το βενετικό Ιόνιο έχει έρθει συχνά αντιμέτωπο με την πανώλη, η πυκνότητα εξάπλωσης της οποίας οφειλόταν στην εμπορική της δραστηριότητα κυρίως με την Οθωμανική Αυτοκρατορία αλλά και ευρύτερα με περιοχές της Μεσογείου. Συνεπώς, τα Ιόνια Νησιά, έχοντας ως πρότυπο τον βενετικό υγειονομικό μηχανισμό, εφάρμοσαν μια σειρά οργανωμένων αμυντικών μέτρων για τον περιορισμό της πανώλης. Ένα χαρακτηριστικό μέτρο ήταν η δημιουργία ιδρυμάτων για τον εγκλεισμό των πανωλόβλητων και δυνάμει ασθενών, δηλαδή τα υγειονομεία και τα λοιμοκαθαρτήρια.
Στην παρούσα μελέτη παρουσιάστηκε αρχικά η εξάπλωση της πανώλης στα Ιόνια Νησιά.Στη συνέχεια,έγινε αναφοράστη δομή και τον τρόπο λειτουργίας των υγειονομείων και των λοιμοκαθαρτηρίων κατά την εξεταζόμενη περίοδο, καθώς και στην αποτελεσματική εφαρμογή των αμυντικών μέτρων που αξιοποίησαν ενάντια στη νόσο. Ειδικότερα, η τελευταία ενότητα επικεντρώθηκε στην ανάλυση των οκτώ άρθρων του κανονισμού λειτουργίας του λοιμοκαθαρτηρίου της Ζακύνθου, από τα οποία παρατηρήθηκε η ανυπαρξία οργάνωσης εντός του λαζαρέτο (λοιμοκαθαρτηρίου). Η ανυπαρξία αυτή οφειλόταν κυρίως σε ατασθαλίες των επικεφαλής του και στην αναποτελεσματική εφαρμογή της απομόνωσης (contumacia)στους εγκλείστους.
Οι αυθαιρεσίες και οι παρατυπίες εντός των ιδρυμάτων δεν έπαψαν να υπάρχουν, όπως απεδείχθη, μέχρι και το τέλος της εξεταζόμενης περιόδου, παρά την σταδιακή υποχώρηση της πανώλης στα νησιά. Ωστόσο, υπήρξε πιο συστηματικός έλεγχος στο βενετικό Ιόνιο όταν ελλόχευε ο κίνδυνος επανεμφάνισης της επιδημίας, γεγονός το οποίο οφειλόταν στην εδαφική και οικονομική συρρίκνωση της Γαληνοτάτης μέχρι και την κατάλυσή της τον 18ο αιώνα.
Εν κατακλείδι, μια σύντομη επισκόπηση της βιολογικής ταυτότητας της πανώλης κρίθηκε απαραίτητη, καθώς κάνει κατανοητές τις συνθήκες εξάπλωσης, τη συχνότητα εμφάνισης και τη νοσηρότητα της νόσου. Δόθηκε, επίσης, η επιστημονική προσέγγιση από τους ανθρώπους της εξεταζόμενης περιόδου, καθώς και τα μέτρα και οι τρόποι αντιμετώπισης της νόσου, σε σύγκριση με την ευρωπαϊκή διάστασή της, τα πλαίσια της οποίας δόθηκαν με τη μελέτη της ευρωπαϊκής ιστοριογραφίας.

Ιστορία

πανώλη, Ιόνια Νησιά, λοιμοκαθαρτήριο, αμυντική υγειονομική πολιτική

Όχι

0

Ναι

48

94

Δεν επιτρέπεται η πρόσβαση στο αρχείο. H πρόσβαση επιτρέπεται μόνο εντός του δικτύου του ΕΚΠΑ.

https://pergamos.lib.uoa.gr/uoa/dl/object/2820347