Στοιχεία επιβλεπόντων καθηγητών:
Κράνης Χαράλαμπος, Επίκουρος Καθηγητής, τμήμα Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος, ΕΚΠΑ
Σακελλαρίου Δημήτρης,Διευθυντής ερευνητής, ΕΛΚΕΘΕ
Λέκκας Ευθύμης, Καθηγητής, τμήμα Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος, ΕΚΠΑ
Περίληψη:
Η Τάφρος του Βορείου Αιγαίου (North Anatolian Trough – NAT) αποτελεί την κύρια, νεοτεκτονική έκφραση της διάδοσης του ρήγματος της Βόρειας Ανατολίας (NAF) στην περιοχή του Αιγαίου. Το μοτίβο παραμόρφωσης και η τεκτονική ανάλυση κατά μήκους της Τάφρου του Βορείου Αιγαίου έχει απασχολήσει πολλούς ερευνητές τις τελευταίες δεκαετίες. Στην παρούσα διπλωματική εργασία εξετάστηκε λεπτομερώς η περιοχή του δυτικού τερματισμού του ρήγματος της Βόρειας Ανατολίας (NAF), που αποτελεί το ανατολικό όριο της Τάφρου, προκειμένου να αναλυθούν οι επιμέρους τεκτονικές δομές που συνθέτουν το ρήγμα, καθώς και η μορφολογία του ορίου αυτού.
Τα δεδομένα που χρησιμοποιήθηκαν στην παρούσα ανάλυση, δηλαδή η βυθομετρία και τα προφίλ σεισμικής ανάκλασης, αποκτήθηκαν στα πλαίσια του εθνικώς χρηματοδοτούμενου ερευνητικού προγράμματος "YPOTHER / Aegean Explorations", το οποίο διεξήχθη από το Ινστιτούτο Γεωλογικών & Μεταλλευτικών Ερευνών (ΙΓΜΕ) και το Ελληνικό Κέντρο Θαλάσσιων Ερευνών (ΕΛΚΕΘΕ). Τα δεδομένα της βυθυμετρίας αποκτήθηκαν με ένα 20 kHz SeaBeam 2120 (L3 ELAC Nautic), hull-mounted, multibeam σύστημα και συμπληρώθηκαν με δεδομένα που ελήφθησαν από το ΕΛΚΕΘΕ το 2000, επανεπεξεργασμένα σε πλέγμα 25 m. Το ρηξιγενές δίκτυο κατά μήκος του δυτικού κλάδου του NAF αναλύθηκε χρησιμοποιώντας 53 σεισμικά προφίλ, εκ των οποίων τα 38 είναι airgun 10 in3 σεισμικά προφίλ και 15 είναι airgun 40 in3 σεισμικά προφίλ.
Πρώτα, δημιουργήθηκε ο υποθαλάσσιος μορφολογικός χάρτης της περιοχής, με τη χρήση των βυθομετρικών δεδομένων. Χρησιμοποιώντας τον προαναφερθέντα χάρτη, έγινε ο μορφολογικός χαρακτηρισμός της περιοχής μελέτης, χωρίζοντάς την σε 5 περιοχές (Λεκάνη Αλοννήσου, Ράχη Ψαθούρας, Λεκάνη Ψαθούρας, Ράχη Μύρινας και Λεκάνη Λήμνου) αναφορικά με την οριζόντια και κατακόρυφη διαφοροποίησή τους. Ακολούθως, κατασκευάστηκε ένας χάρτης μορφολογικών κλίσεων για να επαληθευτεί η ύπαρξη ενεργών τεκτονικών δομών στην περιοχή μελέτης. Επιπρόσθετα, έγινε η προετοιμασία (φιλτράρισμα) και η ανάλυση των 53 προφίλ σεισμικής ανάκλασης, δηλαδή η αναγνώριση χαρακτηριστικών σεισμικών στρωμάτων, των πετρωμάτων του υποβάθρου και των ρηγμάτων.
Όσον αφορά τα συμπεράσματα αυτής της εργασίας, η περιοχή του δυτικού τερματισμού του NAF είναι μια τεκτονικά – ελεγχόμενη περιοχή. Το NAF δεν είναι ευθύγραμμο ρήγμα οριζόντιας – ολίσθησης με κατακόρυφο επίπεδο, αλλά πιο πιθανά, μια ρηξιγενής ζώνη με πολλά παράλληλα έως υποπαράλληλα επιμέρους ρήγματα που αλληλοεπικαλύπτονται. Οι περιοχές μεταξύ των επιμέρους ρηγμάτων παρουσιάζονται είτε σχετικά ανυψωμένες είτε σχετικά υποβυθισμένες, συνιστώντας 5 μορφολογικές περιοχές με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, 3 αποδεσμετικές καμπές (Λεκάνες Αλοννήσου, Ψαθούρας και Λήμνου) και 2 περιοριστικές καμπές (Ράχες Ψαθούρας και Μυρίνας). Με βάση τα αποτελέσματα της τεκτονικής ανάλυσης των προφίλ σεισμικής ανάκλασης, τα επιμέρους ρήγματα που συνθέτουν την ρηξιγενή ζώνη της Βόρειας Ανατολίας ερμηνεύονται ως τα ανώτερα τμήματα θετικών και αρνητικών ανθοδομών, είναι σχεδόν κατακόρυφα και φιλοξενούν σημαντική κατά – κλίση συνιστώσα, η οποία αυξάνεται προοδευτικά προς τα ΝΔ. Επιπλέον, η προβολή των επιμέρους ρηγμάτων στον χάρτη μορφολογικών κλίσεων που κατασκευάστηκε προηγουμένως, επιβεβαίωσε ότι αυτά τα επιμέρους ρήγματα είναι ενεργά, καθώς η θέση τους συμπίπτει με τις περιοχές που παρουσιάζουν απότομες αλλαγές μορφολογικών κλίσεων. Τέλος, η προβολή των εστιακών μηχανισμών για όλους τους σεισμούς μεγέθους Mw > 3,5 που σημειώθηκαν κοντά στην περιοχή μελέτης, από το 2006 μέχρι σήμερα, επαληθεύει την καθαρή δεξιόστροφη κίνηση οριζόντιας – ολίσθησης με την συμμετοχή κατά – κλίση συνιστώσας κατά μήκος των επιμέρους ρηγμάτων που συνθέτουν την ρηξιγενή ζώνη της Βόρειας Ανατολίας.
Λέξεις-κλειδιά:
Τάφρος Βορείου Αιγαίου, Ρήγμα Βόρειας Ανατολίας, ρήγμα οριζόντιας ολίσθησης, διασυμπίεση, διεφελκυσμός