Στοιχεία επιβλεπόντων καθηγητών:
Επίκουρος Καθηγητής Γεώργιος Γιαννούλης
Επίκουρη Καθηγήτρια Μαρία Κρανιδιώτη
Επίκουρη Καθηγήτρια Αντωνία Τζαννετάκη
Περίληψη:
Η παρούσα εργασία μελετά την ποινική αντιμετώπιση των ατόμων που πάσχουν από ψυχική – διανοητική διαταραχή και διαπράττουν αξιόποινες πράξεις. Ερευνάται το ζήτημα της μεταχείρισης των ακαταλόγιστων δραστών, στο πλαίσιο του ελληνικού ποινικού δικαίου, σύμφωνα με το μέτρο ασφαλείας της «φύλαξης των ακαταλόγιστων δραστών», των άρθρα 69-70 του Ποινικού Κώδικα, όπως αυτά τροποποιήθηκαν με το Ν. 4509/2017 «Μέτρα θεραπείας ατόμων που απαλλάσσονται από την ποινή λόγω ψυχικής ή διανοητικής διαταραχής και άλλες διατάξεις».
Στο δεύτερο κεφάλαιο της εργασίας αναπτύσσεται ο θεσμός των μέτρων ασφαλείας στον ελληνικό ποινικό κώδικα, ως μέσα που αποσκοπούν στην προφύλαξη της κοινωνίας από τον κίνδυνο που ενέχει η προσωπικότητα του δράστη και ως κυρώσεις χωρίς τιμωρητικό χαρακτήρα, που επιβάλλονται κυρίως σε άτομα των οποίων η προσωπικότητα, μπορεί να θεωρηθεί ότι εμφανίζει κοινωνική επικινδυνότητα. Περαιτέρω, στο τρίτο κεφάλαιο, παρουσιάζονται οι παραδοχές των Σχολών της Εγκληματολογίας, και των κύριων εκπροσώπων τους, ιδιαίτερα της Ιταλικής Θετικής Σχολής για την ποινική μεταχείριση του εγκληματία και τη συμβολής της στον θεσμό των μέτρων ασφαλείας. Κατόπιν, επισημαίνεται η τήρηση της αρχής αναλογικότητας, κατά την επιβολή των μέτρων ασφαλείας και το ζήτημα των εγγυήσεων της ατομικής ελευθερίας των ακαταλόγιστων εγκληματιών.
Στο τρίτο και τέταρτο κεφάλαιο της εργασίας αναπτύσσεται το μέτρο ασφαλείας της φύλαξης των ακαταλόγιστων εγκληματιών του άρθρου 69 ΠΚ, τα βιολογικά και ψυχολογικά κριτήρια του άρθρου 34 ΠΚ, ως προϋποθέσεις επιβολής του ανωτέρω ασφαλιστικού μέτρου, με ιδιαίτερη αναφορά στη νοσηρή διατάραξη των πνευματικών λειτουργιών ή της συνείδησης. Παράλληλα, αναλύεται και το άρθρο 70 ΠΚ που αφορά στην «διάρκεια της φύλαξης». Στη συνέχεια, στο πέμπτο κεφάλαιο επιχειρείται η μελέτη του ισχύοντος νομοθετικού πλαισίου για την ποινική μεταχείριση των ψυχικά ασθενών, όπως αυτό ορίζεται στο ν.4509/2017 που αφορά στα μέτρα θεραπείας ατόμων που απαλλάσσονται από την ποινή λόγω ψυχικής ή διανοητικής διαταραχής και γίνεται μία αναφορά στην ανάγκη τροποποιήσεως των άρθρων 69 και 70 του ΠΚ καθώς και στις αλλαγές που έχουν θεσμοθετηθεί με το νέο νομοθετικό πλαίσιο. Επισημαίνεται, η σημασία και η πρωταρχικότητα του θεραπευτικού σκοπού των μέτρων για τη μεταχείριση των ψυχικά ασθενών, με προσανατολισμό την αποϊδρυματοποίηση και την κοινωνική τους επανένταξη.
Περαιτέρω, στην εργασία αναλύεται ιδιαίτερα η έννοια της «επικινδυνότητας» του δράστη για την δημόσια ασφάλεια, σύμφωνα με το προϊσχύσαν άρθρο 69 ΠΚ και η μετάβαση στον «κίνδυνο», σύμφωνα με το νέο άρθρο 69 ΠΚ, τέλεσης νέων εγκλημάτων στο μέλλον. Παράλληλα, αναλύεται η ιστορική και εγκληματολογική εξέλιξη της έννοιας της «επικινδυνότητας» αλλά και η κριτική ως προς την εν λόγω έννοια. Στη συνέχεια επιχειρείται η ανάλυση της αξιολόγησης της επικινδυνότητας του δράστη υπό το πρίσμα της Δικαστικής Ψυχιατρικής και αναπτύσσεται ιδιαίτερα ο ρόλος δικαστή και ψυχιάτρου-πραγματογνώμονα στον σχηματισμό της δικανικής κρίσης, σχετικά με την ικανότητα προς καταλογισμό του δράστη. Παράλληλα, αναπτύσσεται η σχέση της Δικαστικής Ψυχιατρικής με τις Νευροεπιστήμες στο πλαίσιο της ποινικής δίκης. Ακολούθως, επιχειρείται μία σύγκριση του άρθρου 69 του ΠΚ με την ακούσια νοσηλεία του Ν.2071/1992 επιχειρείται μία μελέτη για τον τρόπο εκτέλεσης των ανωτέρω μέτρων στα δημόσια θεραπευτικά καταστήματα και επισημαίνονται ιδιαίτερα οι αρνητικές συνέπειες του εγκλεισμού σε αυτά, με ιδιαίτερη έμφαση στον στιγματισμό και την κοινωνική απομόνωση των ψυχικά ασθενών. Τέλος, ακολουθεί η συναγωγή συμπερασμάτων ως προς την ποινική αντιμετώπιση των ψυχικά ασθενών.
Λέξεις-κλειδιά:
Μέτρα Ασφαλείας, Μέτρα θεραπείας, Ακαταλόγιστος δράστης, ψυχική-διανοητική διαταραχή, επικινδυνότητα, κίνδυνος, Ιταλική Θετική Σχολή, Γερμανική Θετική Σχολή, Δικαστική Ψυχιατρική, Δικαστική Ψυχιατρική Πραγματογνωμοσύνη.
