Στοιχεία επιβλεπόντων καθηγητών:
Δάφνη Καϊτελίδου, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια, Τμήμα Νοσηλευτικής, ΕΚΠΑ
Ιωάννης Μαντάς, Καθηγητής, Τμήμα Νοσηλευτικής, ΕΚΠΑ
Αθηνά Καλοκαιρινού, Καθηγήτρια, Τμήμα Νοσηλευτικής, ΕΚΠΑ
Περίληψη:
ΕΙΣΑΓΩΓΗ: Οι μονάδες πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας είναι πολύ σημαντικές για ένα ολοκληρωμένο σύστημα υγείας. Για την αποτελεσματική λειτουργία του είναι απαραίτητη η ουσιαστική επικοινωνία και συνεργασία της πρωτοβάθμιας φροντίδας με τη δευτεροβάθμια και τριτοβάθμια φροντίδα υγείας. Αυτό όμως που απασχολεί περισσότερο τους ερευνητές των υπηρεσιών υγείας τα τελευταία χρόνια είναι η διασφάλιση της ποιότητας της παροχής των υπηρεσιών. Το μέσο που χρησιμοποιείται για τη διασφάλιση της ποιότητας είναι η μέτρηση της ικανοποίησης των χρηστών από τις παρεχόμενες υπηρεσίες. Οι μελέτες που έχουν λάβει μέρος στη χώρα μας σ’ αυτόν τον τομέα είναι περιορισμένες.
ΣΚΟΠΟΣ: Σκοπός της παρούσας εργασίας είναι η μέτρηση της ικανοποίησης των χρηστών, μέσω της αποτύπωσης των εμπειριών τους από τις παρεχόμενες υπηρεσίες σε εξωτερικά ιατρεία νοσοκομείων και κέντρα υγείας αλλά και η σύγκριση της ποιότητας των υπηρεσιών στις διαφορετικές μονάδες υγείας και ανάμεσα σε επαρχία και πόλη.
ΥΛΙΚΟ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΣ: Πρόκειται για μια συγχρονική μελέτη, η οποία διεξήχθη σε τέσσερα μεγάλα δημόσια νοσοκομεία και δύο κέντρα υγείας της Αττικής και στο Γενικό νοσοκομείο Λαμίας και ένα κέντρο υγείας της περιοχής αυτής. Ο μελετώμενος πληθυσμός περιελάμβανε 250 άτομα που επισκέφθηκαν τα εξωτερικά ιατρεία των νοσοκομείων και τα κέντρα υγείας για το διάστημα Δεκέμβριος-Ιανουάριος 2019. Η συλλογή των δεδομένων έγινε μέσω 2 ερωτηματολογίων, ένα που αναφερόταν στα δημόσια νοσοκομεία και ένα που αναφερόταν στα κέντρα υγείας. Για την ανάλυση χρησιμοποιήθηκε το στατιστικό πρόγραμμα SPSS 22.0. Διενεργήθηκαν οι έλεγχοι Pearson’s x2 test, Fisher’s exact test και Student’s t-test.Τα επίπεδα σημαντικότητας είναι αμφίπλευρα και η στατιστική σημαντικότητα τέθηκε στο 0,05.
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ: Το 72,8% των συμμετεχόντων ήταν γυναίκες και το 97,2% ήταν Έλληνες. Επίσης, το 87,6% των συμμετεχόντων είχε δημόσια ασφάλιση και το 6,4% ήταν ανασφάλιστοι. Το 60,0% προέρχονταν από εξωτερικά ιατρεία νοσοκομείου και το υπόλοιπο 40,0% από κάποιο κέντρο υγείας, ενώ το 72,0% των συμμετεχόντων απευθύνθηκαν σε μονάδα υγείας της Αθήνας και το υπόλοιπο 28,0% σε μονάδα υγείας της επαρχίας. Το 45,8% είχε προγραμματίσει το ραντεβού τηλεφωνικά σε 5ψήφιο αριθμό με το ποσοστό να είναι μεγαλύτερο στα εξωτερικά ιατρεία, ενώ στα κέντρα υγείας ο προγραμματισμός έγινε κυρίως τηλεφωνικά στη γραμματεία. Το 33,2% των ατόμων περίμενε μία εβδομάδα από τον προγραμματισμό του ραντεβού μέχρι την επίσκεψη και το 24,2% περίμενε από μια εβδομάδα μέχρι ένα μήνα. Μόνο το 4,0% των συμμετεχόντων από τα κέντρα υγείας το είδε νοσηλευτής ή άλλος επαγγελματίας υγείας χωρίς να τους δει γιατρός.
Ο χρόνος αναμονής από τον προγραμματισμό μέχρι την επίσκεψη αλλά και ο χρόνος ολοκλήρωσης των διοικητικών εργασιών και ο χρόνος από την ολοκλήρωση αυτών των διαδικασιών μέχρι να τους δει ο γιατρός ήταν σημαντικά μεγαλύτερος στα εξωτερικά ιατρεία σε σύγκριση με τα κέντρα υγείας. Ο προγραμματισμός των ραντεβού ήταν πολύ συχνότερος στις μονάδες υγείας της Αθήνας σε σύγκριση με την επαρχία και έγινε τηλεφωνικά σε 5ψήφιο αριθμό ενώ στην επαρχία κυρίως τηλεφωνικά στη γραμματεία. Ο χρόνος αναμονής από τον προγραμματισμό μέχρι την επίσκεψη αλλά και ο χρόνος αναμονής για την ολοκλήρωση των διοικητικών διαδικασιών ήταν σημαντικά μεγαλύτερος στην Αθήνα από την επαρχία.
Ακόμη, το ποσοστό παραπομπής σε άλλον/η γιατρό εντός της μονάδας υγείας ήταν υψηλότερο στην Αθήνα ενώ το ποσοστό παραπομπής σε διαγνωστικό κέντρο εκτός της μονάδας υγείας ήταν υψηλότερο στην επαρχία. Η ικανοποίηση των συμμετεχόντων βρέθηκε ότι αυξάνεται διαδοχικά όσον αφορά τις εξής μεταβλητές: χαρακτηριστικά της εγκατάστασης, ποιότητα νοσηλευτικής φροντίδας και φροντίδας που παρέχεται από άλλους επαγγελματίες υγείας, προσβασιμότητα, ποιότητα ιατρικής φροντίδας, περιεκτικότητα φροντίδας και συνέχεια και συντονισμός της φροντίδας. Η ικανοποίηση των συμμετεχόντων από την προσβασιμότητα βρέθηκε να είναι μεγαλύτερη στα κέντρα υγείας από ότι στα εξωτερικά ιατρεία, ενώ στον τομέα της περιεκτικότητας της φροντίδας βρέθηκε ότι η ικανοποίηση ήταν μεγαλύτερη στα εξωτερικά ιατρεία από τα κέντρα υγείας.
Επίσης, η ικανοποίηση από την προσβασιμότητα, τη συνέχεια και τον συντονισμό της φροντίδας, την περιεκτικότητα της φροντίδας καθώς και η συνολική ικανοποίηση των συμμετεχόντων βρέθηκε να είναι μεγαλύτερη στην επαρχία από ότι στην Αθήνα. Επιπλέον, βρέθηκε ότι όσο μεγαλύτεροι σε ηλικία ήταν οι συμμετέχοντες τόσο περισσότερο ικανοποιημένοι ήταν όσον αφορά τη συνέχεια και τον συντονισμό της φροντίδας, τα χαρακτηριστικά της εγκατάστασης αλλά και τη συνολική ικανοποίηση των συμμετεχόντων. Όσον αφορά τα άτομα με χρόνια νοσήματα, όσο περισσότερα ήταν αυτά τόσο περισσότερο ικανοποιημένα ήταν από τη φροντίδα των ιατρών. Όσο χειρότερη ήταν η κατάσταση της υγείας των συμμετεχόντων τόσο λιγότερο ικανοποιημένοι ήταν από τα χαρακτηριστικά της εγκατάστασης. Οι ασφαλισμένοι και οι Έλληνες επίσης βρέθηκε να είναι λιγότερο ικανοποιημένοι σ’ αυτό τον τομέα σε σύγκριση με τους ανασφάλιστους και τους αλλοδαπούς. Τέλος, προέκυψε ότι οι άντρες εξέφρασαν μικρότερη ικανοποίηση από τις γυναίκες στον τομέα της ποιότητας της νοσηλευτικής φροντίδας και της φροντίδας από άλλους επαγγελματίες υγείας.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ: Τα χαρακτηριστικά των εγκαταστάσεων μιας μονάδας υγείας και η προσβασιμότητα φαίνεται να είναι οι τομείς όπου τα άτομα δεν είναι και τόσο ικανοποιημένα από την παροχή ΠΦΥ. Από τη μία στα κέντρα υγείας η προσβασιμότητα των ασθενών είναι καλύτερη και ο χρόνος που αφιερώνεται από τους γιατρούς στην επίσκεψη είναι μεγαλύτερος αλλά ο εξοπλισμός είναι περιορισμένος. Από την άλλη, στα εξωτερικά ιατρεία των νοσοκομείων το επίπεδο γνώσεων των γιατρών και ο εξοπλισμός είναι πολύ καλύτερα γι’ αυτό και εκεί τα άτομα είναι περισσότερο ευχαριστημένα από την περιεκτικότητα της φροντίδας. Στην επαρχία φαίνεται ότι τα άτομα είναι περισσότερο ικανοποιημένα από την παροχή των υπηρεσιών σε σύγκριση με τις μονάδες υγείας στην Αθήνα σε όλους τους τομείς.
Οι μεγαλύτεροι σε ηλικία άνθρωποι και οι ανασφάλιστοι δείχνουν περισσότερο ικανοποιημένοι από τη συνολική παροχή των υπηρεσιών, ενώ οι χρόνιοι πάσχοντες εκφράζουν πολύ θετικά σχόλια όσον αφορά την ποιότητα της ιατρικής φροντίδας. Η χρήση της τηλεϊατρικής, η ενδυνάμωση του ρόλου των νοσηλευτών, η ανάπτυξη της κατ’ οίκον νοσηλείας και η καλύτερη κατανομή των πόρων και του προσωπικού αποτελούν μερικά από τα βήματα που χρειάζεται να γίνουν για την καλύτερη διαχείριση και φροντίδα των ασθενών.
Λέξεις-κλειδιά:
Πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας, Ικανοποίηση των ασθενών, Εμπειρίες των χρηστών υπηρεσιών υγείας, Ποιότητα, ΠΦΥ στην Ελλάδα, ΠΦΥ στην Ευρώπη
