Στοιχεία επιβλεπόντων καθηγητών:
Θωμάς Παπαρρηγόπουλος Καθηγητής, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Δημήτριος Αναγνωστόπουλος, Καθηγητής, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Ελένη Λαζαράτου, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Περίληψη:
Η παρούσα μελέτη έχει σκοπό την αναδρομική διερεύνηση των εμπειριών σχολικού εκφοβισμού καθώς και των οικογενειακών δεσμών σε δείγμα νεαρών ενήλικων χρηστών εξαρτησιογόνων ουσιών συγκριτικά με νεαρούς ενήλικες που δεν εμπλέκονται με τη χρήση. Η συμμετοχή σε συμπεριφορές εκφοβισμού αλλά και οι ασθενείς οικογενειακοί δεσμοί έχουν κατά καιρούς συσχετιστεί με την εμπλοκή σε συμπεριφορές χρήσης ψυχοδραστικών ουσιών. Ενενήντα άτομα ηλικίας 18-28 ετών (Μ.Ο= 23,89, Τ.Α.= 2,87) από τα οποία τα 45 άτομα προέρχονταν από τις μονάδες απεξάρτησης του ΟΚΑΝΑ («Ατραπός»), του ΚΕΘΕΑ («Διάβαση») και του Αιγινητείου Νοσοκομείου («Πρόγραμμα Αθηνά») και τα υπόλοιπα 45 άτομα από τον ευρύτερο πληθυσμό της Αττικής που επιλέχθηκαν με τη μέθοδο της διαθεσιμότητας συμμετείχαν στην έρευνα. Χρησιμοποιήθηκαν τα εξής αυτοσυμπληρούμενα ερωτηματολόγια: το Ερωτηματολόγιο Αναδρομικής Καταγραφής Σχολικού Εκφοβισμού (Retrospective Bullying Questionnaire; RBQ; Schäfer, Korn, Smith, Hunter, Mora‐Merchán, Singer & Van der Meulen, 2004) για τη διερεύνηση των εμπειριών εκφοβισμού και το Ερωτηματολόγιο Γονεϊκού Δεσμού (Parental Bonding Instrument; PBI; Parker, Tupling & Brown, 1979) για την εκτίμηση της ποιότητας σχέσης γονέα-εφήβου. Το τεστ των Mann-Whitney έδειξε μεγαλύτερα επίπεδα θυματοποίησης (p<0,00025) και εμπλοκής σε περιστατικά που αφορούν την συμμετοχή στον εκφοβισμό άλλων (p<0,00025) στο κλινικό δείγμα συγκριτικά με το μη κλινικό δείγμα. Παρομοίως, στο κλινικό δείγμα βρέθηκαν χαμηλότερα επίπεδα μητρικής (p<0,00025) και πατρικής φροντίδας (p<0,00025) και υψηλότερα επίπεδα μητρικού (p<0,00025) και πατρικού ελέγχου (p = 0,04) συγκριτικά με το μη κλινικό δείγμα. Επίσης, στατιστικά αρνητικές συσχετίσεις παρατηρήθηκαν μεταξύ της μητρικής φροντίδας, της θυματοποίησης (p<0,001) και της συμμετοχής στον εκφοβισμό άλλων (p<0,001), και μεταξύ της πατρικής φροντίδας, της θυματοποίησης (p<0,001) και της συμμετοχής στον εκφοβισμό άλλων (p<0,001). Αντιθέτως, στατιστικά θετικές συσχετίσεις βρέθηκαν μεταξύ του μητρικού ελέγχου, της θυματοποίησης (p<0,001) και της συμμετοχής στον εκφοβισμό άλλων (p= 0,014), και μεταξύ του πατρικού ελέγχου και της θυματοποίησης (p= 0,024). Τα αποτελέσματα μας επιβεβαίωσαν την διεθνή βιβλιογραφία σε αρκετά μεγάλο βαθμό. Τα ευρήματα μας είναι σημαντικά καθώς τόσο το σχολικό πλαίσιο όσο και οι δεσμοί με τους γονείς αποτελούν δύο από τις βασικές παραμέτρους διαμόρφωσης της υγιούς ανάπτυξης παιδιών και εφήβων και οι οποίες πιθανόν να συμβάλλουν σημαντικά στην ανάπτυξη και εκδήλωση ποικίλων διαταραχών όπως είναι η χρήση ουσιών. Περαιτέρω έρευνα είναι απαραίτητη για την πληρέστερη κατανόηση και διερεύνηση άλλων παραγόντων που μπορεί να παίζουν καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση της σχέσης μεταξύ σχολικού εκφοβισμού, οικογενειακών δεσμών και χρήσης ουσιών.
Λέξεις-κλειδιά:
Εθισμός, Εξαρτησιογόνες ουσίες, Εκφοβισμός, Οικογενειακοί παράγοντες, Οικογενειακοί δεσμοί
