Στοιχεία επιβλεπόντων καθηγητών:
Πατηράκη Ελισσάβετ, Καθηγήτρια, Τμήμα Νοσηλευτικής, ΕΚΠΑ
Γιαννακοπούλου Μαργαρίτα, Καθηγήτρια, Τμήμα Νοσηλευτικής, ΕΚΠΑ
Κατσαραγάκης Στυλιανός, Επίκουρος Καθηγητής, Τμήμα Νοσηλευτικής, ΕΚΠΑ
Περίληψη:
Εισαγωγή: Παρά τις εξελίξεις στην ογκολογία, ο συνεχώς αυξανόμενος αριθμός των χημειοθεραπευόμενων ασθενών αντιμετωπίζει προβλήματα και ανάγκες για βοήθεια ανακουφιστικής φροντίδας, όχι μόνο στο τελικό στάδιο της νόσου, αλλά και κατά τη διάρκεια της ενεργής θεραπείας, επηρεάζοντας δυσμενώς την ποιότητα ζωής.
Σκοπός: Η διερεύνηση των προβλημάτων ανακουφιστικής φροντίδας και της ανάγκης για βοήθεια ενηλίκων με συμπαγείς όγκους, που λαμβάνουν κυτταροτοξική χημειοθεραπεία σε εξωτερική μονάδα φροντίδας ασθενών.
Υλικό-Μέθοδος: Μελετήθηκαν 225 ενήλικοι, με συμπαγείς όγκους, που προσέρχονται στην ογκολογική μονάδα ενός δημόσιου νοσοκομείου των Αθηνών, ως εξωτερικοί ασθενείς, για να υποβληθούν σε κυτταροτοξική χημειοθεραπεία από τον Σεπτέμβριο 2017 έως και τον Μάιο 2018. Τα εργαλεία που χρησιμοποιήθηκαν για τη συλλογή των δεδομένων ήταν το PNPC-sv και το ESAS-rv. Η στατιστική ανάλυση έγινε με το Πακέτο Στατιστικής Ανάλυσης Κοινωνικών Επιστημών IBM SPSS 21.0.
Αποτελέσματα: Οι περισσότεροι ήταν άνδρες (54,7%), έγγαμοι (67,1%) μέσης ηλικίας 63,6 (31-87) έτη. Περίπου οι μισοί ασθενείς ήταν συνταξιούχοι (48,9%) και δήλωναν αισιόδοξοι (55,6%). Συχνότερη διάγνωση καρκίνου ήταν παχέως εντέρου (35,6%) και ακολουθούσαν ο καρκίνος μαστού (18,7%) και παγκρέατος (18,7%). Το μέσο χρονικό διάστημα από τη διάγνωση ήταν 16,7 μήνες και η μέση λειτουργική ικανότητα κατά EOCG 1.1 και κατά PPS 80,2%. Οι ασθενείς απάντησαν ότι τα σημαντικότερα προβλήματα ανακουφιστικής φροντίδας που θα ήθελαν περισσότερη επαγγελματική βοήθεια για τη διαχείριση τους ήταν τα Οικονομικά (1,30±,71 και ,89±,83) και η Ανεπαρκής Πληροφόρηση (,68±,87 και ,73±,94). Αντίθετα τα κοινωνικά θέματα έλαβαν τις μικρότερες τιμές αντίστοιχα (,31±,35 και ,05±,21). Οι δυο ερωτήσεις των οικονομικών προβλημάτων (84,4% και 61,8%), τέσσερεις ερωτήσεις για τα οργανικά συμπτώματα (Κόπωση 76,4%, Αίσθημα τσιμπήματος 26,7%, Διαταραχές ύπνου (18,9%) και Πόνος 46,7%), τρεις ερωτήσεις αυτονομίας (συνέχιση δραστηριοτήτων 55,1%, εξάρτηση από τρίτους 43,6% και ολοκλήρωση καθηκόντων 42,2%) και μια ερώτηση για τα ψυχολογικά ζητήματα (Φόβος επέκτασης νόσου 51,6%) ήταν τα σημαντικότερα 10 αναφερόμενα προβλήματα των συμμετεχόντων. Τα προβλήματα που ήθελαν περισσότερη επαγγελματική βοήθεια αφορούσαν τα οικονομικά προβλήματα (61,7% και 47,1%), την πληροφόρηση (39,1%) και τον πόνο (30,6%). Οι επικρατέστερες Μη Ικανοποιούμενες Ανάγκες ήταν: Ανεπαρκής πληροφόρηση (80,4%), η Απώλεια εισοδήματος λόγω ασθένειας (51,4%) και τα Επιπλέον έξοδα λόγω της ασθένειας (43,7). Τα προβλήματα που συγκέντρωσαν τα υψηλότερα ποσοστά αποφυγής φροντίδας ήταν: Κόπωση (52,4%), Αίσθημα τσιμπήματος ή μουδιάσματος (40,0%) και ο Φόβος επέκτασης της νόσου (36,0%). Τα συμπτώματα με την υψηλότερη μέση τιμή έντασης με το ESAS-rv ήταν Κόπωση: 4,4±2,7 και Άγχος 4,3±3,5.
Οι γυναίκες είχαν περισσότερα προβλήματα Καθημερινών δραστηριοτήτων, Συμπτωμάτων, Ψυχολογικών και Πνευματικών θεμάτων και ζητούσαν περισσότερη επαγγελματική βοήθεια (p<,050). Οι «αισιόδοξοι» ασθενείς και εκείνοι με καλύτερη λειτουργική ικανότητα κατά ECOG και PPS είχαν λιγότερα προβλήματα και ανάγκη για επαγγελματική βοήθεια (p<,050). Συνολικά 17,1% της μεταβλητότητας των απαντήσεων για τα οικονομικά προβλήματα ερμηνεύονταν από το επάγγελμα, τον τόπο κατοικίας, την ψυχική διάθεση, τη λειτουργική ικανότητα, τις μεταστάσεις και το χρονικό διάστημα μετακίνησης του ασθενή στο νοσοκομείο (F=6.77, p<.0001). Επιπλέον 19,2% της μεταβλητότητας των απαντήσεων για την ανάγκη επαγγελματικής βοήθειας για τα οικονομικά προβλήματα ερμηνεύονταν από το επάγγελμα, το μορφωτικό επίπεδο, τη λειτουργική ικανότητα, την ψυχική διάθεση και της κατάθλιψη κατά ESAS-rv. (F=9.81, p<.0001).
Συμπεράσματα: Οι ασθενείς που λαμβάνουν χημειοθεραπεία σε μονάδα ημερήσιας νοσηλείας περιγράφουν κυρίως οικονομικά ζητήματα και ανεπαρκή πληροφόρηση. Περαιτέρω έρευνα απαιτείται για τη διερεύνηση αυτών των προβλημάτων και της ανάγκης για επαγγελματική βοήθεια, προκειμένου να αναπτυχθούν και εφαρμοστούν παρεμβάσεις για τη διαχείριση τους.
