Στοιχεία επιβλεπόντων καθηγητών:
Νικολόπουλος Θωμάς, Καθηγητής, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Μαραγκουδάκης Παύλος, Αναπληρωτής Καθηγητής, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Δελίδης Αλέξανδρος, Επίκουρος Καθηγητής, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Περίληψη:
Αντικείμενο: Σκοπός της παρούσας αναδρομικής μελέτης είναι η ιστορική ανασκόπηση της εξελικτικής πορείας των χαρακτηριστικών και παραμέτρων της κώφωσης (μελέτη της πάθησης, θεραπευτική αντιμετώπιση, προσωπικές και κοινωνικές επιπτώσεις) από την αρχαιότητα έως την εποχή του Charles – Michel de l’ Epée.
Μέθοδος: Ανασκοπήθηκαν εκτενώς θρησκευτικά κείμενα, αρχαία και σύγχρονα συγγράμματα, δημοσιευμένες μελέτες και κριτικές αναλυτών επί του συγκεκριμένου θέματος με βάση συγκεκριμένα κριτήρια αναζήτησης.
Αποτελέσματα: Η κώφωση σαν νοσολογική οντότητα και οι επιπτώσεις της στην επικοινωνία και κοινωνική υπόσταση των ανθρώπων απασχόλησε πολύ νωρίς γιατρούς, ερευνητές, εκφράσεις θρησκειών, πολιτειακούς και δικαστικούς θεσμούς, όπως και τα ζητήματα που απορρέουν απ’ αυτούς. Ουδεμία ένδειξη υπάρχει ότι οι παθήσεις των ώτων αποτέλεσαν ιδιαίτερο κλάδο της ιατρικής κατά τους αρχαίους χρόνους. Μια θεραπευτική μέθοδος, πρωτότυπη, κάνει την εμφάνιση της στην παλαιολιθική εποχή, κατά την οποία γινόταν αποπομπή των κακών πνευμάτων που έδραζαν στο κεφάλι του ατόμου με αναπηρία, με αιχμηρά εργαλεία κατασκευασμένα από πέτρα. Για να διαφύγουν αυτά τρυπούσαν το κρανίο του πάσχοντα, πράγμα που αποδεικνύεται από την ανεύρεση τρυπημένων κρανίων και σχετικών εργαλείων . Επίσης, δεν είναι γνωστό αν η ιατρική πράξη στον εν λόγω τομέα ασκείτο από εξειδικευμένους ωτολόγους ιατρούς. Αντίθετα, φαίνεται ότι από αρχαιοτάτων χρόνων, η ιατρική στην Αίγυπτο ήταν κατανεμημένη σε πολλές ειδικότητες, παράδοση που επέδρασε και στην ελληνική ιατρική της Αλεξανδρινής εποχής. Κατά τους μεταγενέστερους χρόνους η ειδική απασχόληση γύρω από την ωτολογία υπήρξε περισσότερο λεπτομερής και αποτέλεσε κοινή ειδικότητα με την οφθαλμολογία.
Ήδη από την αρχαία εποχή είχαν διατυπωθεί διαφορετικές δοξασίες και προκαταλήψεις για την κώφωση, οι οποίες πήγαζαν από το γεγονός ότι δεν ήταν ακόμη πλήρως κατανοητή η αναπηρία. Χαρακτηριστική είναι η κοινωνική απομόνωση την οποία υφίσταντο κατά καιρούς οι κωφοί και η στέρηση βασικών τους δικαιωμάτων, όπως είναι το δικαίωμα στην εκπαίδευση, αλλά και οι προσπάθειες, κατά καιρούς, εξεύρεσης λύσεων προς την κατεύθυνση βελτίωσης της ανθρώπινης επικοινωνίας και εξομάλυνσης των δραστηριοτήτων του κωφού στην καθ’ ημέρα πράξη. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι το θέμα της κώφωσης και των συνεπειών αυτής δεν πέρασε ποτέ απαρατήρητο ωθώντας τους ανθρώπους της κάθε εποχής είτε προς επίλυσή του, είτε προς περιθωριοποίηση των ατόμων που έπασχαν από τη νόσο.
Συμπέρασμα: Με την πάροδο του χρόνου η κατάσταση βελτιώθηκε και κατά τους τελευταίους αιώνες έχουν γίνει σημαντικές προσπάθειες τόσο κατανόησης όσο και αποδοχής της αναπηρίας καθώς και διασφάλισης των δικαιωμάτων των κωφών. Η σύγχρονη επιστημονική σκέψη διαδέχθηκε τους μύθους, δοξασίες και προκαταλήψεις, υποσχόμενη την επανένταξη των κωφών σε μια φυσιολογική καθημερινότητα και την εκπαίδευσή τους. Ο Abbé de l' Epée, όπως και άλλοι πριν και μετά από αυτόν, υπερασπίστηκαν αυτό το δικαίωμα και συνέβαλαν στην ανάπτυξη των μεθόδων που βοηθούν τους κωφούς να εκπαιδευτούν και να διεκδικήσουν μία ισότιμη θέση στην κοινωνία.
Λέξεις-κλειδιά:
Κώφωση, Ιστορική αναδρομή, Αρχαιότητα, Charles – Michel de l’ Epée
