Μονάδα:
Κατεύθυνση Κλασική ΑρχαιολογίαΒιβλιοθήκη Φιλοσοφικής Σχολής
Ημερομηνία κατάθεσης:
2019-06-18
Συγγραφέας:
Συρρής Νικόλαος
Στοιχεία επιβλεπόντων καθηγητών:
Ευρυδίκη Κεφαλίδου, Επίκουρη Καθηγήτρια Κλασικής Αρχαιολογίας, Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας, Ε.Κ.Π.Α., Επιβλέπων καθηγητής
Δημήτρης Πλάντζος, Αναπληρωτής Καθηγητής Κλασικής Αρχαιολογίας, Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας, Ε.Κ.Π.Α.
Στυλιανός Κατάκης, Επίκουρος Καθηγητής Κλασικής Αρχαιολογίας, Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας, Ε.Κ.Π.Α.
Πρωτότυπος Τίτλος:
Αναπηρία και δυσμορφία στην αρχαία ελληνική αγγειογραφία
Γλώσσες εργασίας:
Ελληνικά
Μεταφρασμένος τίτλος:
Αναπηρία και δυσμορφία στην αρχαία ελληνική αγγειογραφία
Περίληψη:
O Βιτρούβιος στην προσπάθειά του να εξηγήσει γιατί ο αρχιτέκτονας ενός ναού πρέπει να ακολουθήσει τους νόμους της συμμετρίας και της αναλογικότητας αναφέρεται στο ανθρώπινο σώμα, του οποίου το πρόσωπο και τα άκρα ακολουθούν ένα αντίστοιχο σύστημα τάξης μεγέθους. Αυτές οι αρχές και οι αναλογίες στη διαμόρφωση του ανθρώπινου σώματος συνδέονται συχνά με το ιδανικό της καλοκαγαθίας, τον ιδεώδη ανθρώπινο χαρακτήρα που συνδύαζε το σωματικό κάλλος με την ηθική τελειότητα. Αντανακλάσεις αυτής της παραδοσιακής σκέψης είναι η κυριαρχία των όμορφων αθλητικών σωμάτων στην αρχαία ελληνική τέχνη, ιδιαίτερα στην γλυπτική αλλά και η κοινωνική αντίληψη όπως απηχείται από τις αρχαίες γραπτές πηγές όπου ο άσχημος άνθρωπος χαρακτηρίζεται ως κακοήθης ή ηλίθιος. Η λογοτεχνική παράδοση και η εικονογραφία αντανακλούν αυτήν την αμφίσημη ερμηνεία της εικόνας του ανθρώπου.
Ποιος ο ρόλος των αναπήρων και δύσμορφων σε έναν τέτοιο κόσμο; Από το πλαίσιο ορισμών του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας γίνεται φανερό ότι η αναπηρία δεν είναι απλά ένα πρόβλημα υγείας. Πρόκειται για ένα περίπλοκο φαινόμενο, που αντικατοπτρίζει την αλληλεπίδραση μεταξύ των χαρακτηριστικών του σώματος ενός ατόμου και των χαρακτηριστικών της κοινωνίας στην οποία ζει. Η υπέρβαση των δυσκολιών που αντιμετωπίζουν τα άτομα με αναπηρίες απαιτεί παρεμβάσεις για την άρση των περιβαλλοντικών και κοινωνικών εμποδίων. Η εφαρμογή του ορισμού αυτού στο πλαίσιο του αρχαίου κόσμου αποτελεί σημαντική πρόκληση για τη μελέτη των αναπηριών.
Η παρούσα εργασία προσπαθεί να ανιχνεύσει τα εικονογραφικά μοτίβα της αναπηρίας και δυσμορφίας στην αρχαία ελληνική αγγειογραφία και μέσω αυτής να ερμηνεύσει τη θέση των ιδιαίτερων αυτών ατόμων στην κοινωνία. Ήδη από τις απαρχές της συγκεκριμένης τέχνης εντοπίζονται τέτοια εικονογραφικά μοτίβα που αντικατοπτρίζουν αρχαίους ελληνικούς μύθους παρουσιάζοντας ταυτόχρονα και σημαντικά ιατρικά γνωρίσματα συγκεκριμένων παθήσεων. Μέσα από ένα κατάλογο περίπου 300 αγγείων, που καλύπτει όλο το χρονολογικό φάσμα της ελληνικής αγγειογραφίας, η παρούσα έρευνα διαχωρίζει τα ευρήματά της σε σωματικούς και αισθητικούς περιορισμούς με τις ανάλογες εικονογραφικές υποκατηγορίες.
Το πλήθος των ζητούμενων εικονογραφικών μοτίβων πιστοποιεί την αρχική υπόθεση ότι ο βαθμός αναπηρίας στον αρχαίο κόσμο ήταν υψηλός, όπως διαφαίνεται από τα διάφορα λογοτεχνικά, επιγραφικά, αρχαιολογικά και σκελετικά στοιχεία. Ωστόσο, δεν υπάρχουν ασφαλείς ενδείξεις, ότι άτομα με σωματικές ή πνευματικές αναπηρίες στον αρχαίο ελληνικό κόσμο αναγνωρίζονταν ως μια ξεχωριστή κοινωνική κατηγορία, όπως συμβαίνει σήμερα. Γι’ αυτό και η αναγνώριση τέτοιων μορφών στην αγγειογραφία, ένας κατεξοχήν κλάδος της τέχνης που αντανακλά τα κοινωνικά φαινόμενα της εποχής, ήταν αρκετά δύσκολη και σε ορισμένα σημεία όχι με σαφήνεια.
Κύρια θεματική κατηγορία:
Αρχαιολογία
Λέξεις-κλειδιά:
εικονογραφία, αγγειογραφία, αναπηρία, δυσμορφία, τύφλωση, χωλότητα, αναρθρία, γιγαντισμός, αρχαιότητα
Αρ. σελίδων ευρετηρίου:
0
Αρ. βιβλιογραφικών αναφορών:
568
