Στοιχεία επιβλεπόντων καθηγητών:
Κουτσιλιέρης Μιχαήλ, Καθηγητής, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Μαριδάκη Μαρία, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια, Τ.Ε.Φ.Α.Α., ΕΚΠΑ
Φιλίππου Αναστάσιος, Επίκουρος Καθηγητής, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Περίληψη:
Εισαγωγή: Τις τελευταίες δεκαετίες παρατηρείται μία συνεχή πρόοδο σε διάφορους τομείς, όπως στον τομέα της ιατρική και της τεχνολογίας. Απόρροια αυτού του γεγονότος είναι ορισμένες θετικές και ορισμένες αρνητικές επιπτώσεις στο σύγχρονο κόσμο. Πιο συγκεκριμένα, τα αποτελέσματα της συνεχόμενης εξέλιξης σε αυτούς τους τομείς είναι η αύξηση του γηραιού πληθυσμού και η εξάπλωση του καθιστικού τρόπου ζωής. Επιπλέον, είναι γνωστό ότι η αύξηση του αριθμού των ηλικιωμένων ανθρώπων σχετίζεται με τον επιπολασμό της άνοιας και κατά συνέπεια με την αύξηση του αριθμού των φροντιστών των ανοϊκών ασθενών. Η εξάπλωση του καθιστικού τρόπου ζωής σχετίζεται με τη μείωση της σωματικής δραστηριότητας και συνεπώς με την εξάπλωση πολλών μη μεταδοτικών ασθενειών, ψυχολογικών διαταραχών και την αύξηση της θνησιμότητας. Τα γεγονότα αυτά ίσως μπορούν να συσχετιστούν μεταξύ τους μέσω των οικογενειακών φροντιστών ανοϊκών ασθενών, οι οποίοι παρουσιάζουν συχνά σωματικά και ψυχολογικά προβλήματα υγείας που είναι παρόμοια με εκείνα της υποκινητικότητας. Επομένως, προκύπτει το ερώτημα, η διαταραγμένη κατάσταση της υγείας των φροντιστών οφείλεται και σε μειωμένα επίπεδα φυσικής δραστηριότητας;
Σκοπός: Η παρούσα μελέτη επικεντρώθηκε στη διερεύνηση του ψυχολογικού προφίλ, της ποιότητας ζωής και των επιπέδων φυσικής δραστηριότητας των Ελλήνων οικογενειακών φροντιστών, αλλά και στην εξακρίβωση αν όλα αυτά συσχετίζονται μεταξύ τους. Ακόμα, σκοπός της παρούσας έρευνα ήταν η σύγκριση αυτών των μεταβλητών με μία ομάδα ελέγχου- μη φροντιστών, για να διαπιστωθεί αν υπάρχουν διαφορές ανάμεσα στους Έλληνες φροντιστές και μη φροντιστές στα επίπεδα άγχους, κατάθλιψης, επιβάρυνσης, ποιότητας ζωής και πώς αυτά συσχετίζονται με τα επίπεδα φυσικής δραστηριότητας. Απώτερος σκοπός ήταν να προσδιοριστούν τα επίπεδα φυσικής δραστηριότητας των δύο αυτών ομάδων στην Ελλάδα και να διαλευκανθεί αν τα ικανοποιητικά επίπεδα φυσικής δραστηριότητας μπορούν να βελτιώσουν την ψυχολογική υγεία και την ποιότητα ζωής τόσο στους φροντιστές όσο και στους μη φροντιστές.
Υλικό και Μέθοδος : Πραγματοποιήθηκε συγχρονική μελέτη. Το δείγμα αποτελούνταν από 159 εθελοντές, από τους οποίους οι 100 ήταν οικογενειακοί φροντιστές ατόμων που πάσχουν από άνοια και οι 59 αποτελούσαν την ομάδα ελέγχου (οι οποίοι δεν είχαν οποιουδήποτε είδους επαγγελματική ή άλλη ενασχόληση σχετική με αυτή των φροντιστών). Χορηγήθηκαν έξι ερωτηματολόγια συνολικά στην ομάδα των φροντιστών και πέντε στην ομάδα ελέγχου, τα οποία περιλάμβαναν: ένα ερωτηματολόγιο δημογραφικών στοιχείων, την κλίμακα άγχους- BAI, την κλίμακα κατάθλιψης-BDI, την κλίμακα ποιότητας ζωής WHOQOL-BREF, ένα ερωτηματολόγιο φυσικής δραστηριότητας-RPAQ καθώς και τη κλίμακα της επιβάρυνσης- ZBI,η οποία χορηγήθηκε μόνο στους φροντιστές. Η επεξεργασία των αποτελεσμάτων έγινε μέσω του στατιστικού προγράμματος SPSS.
Αποτελέσματα: Οι Έλληνες φροντιστές των ανθρώπων που υποφέρουν από άνοια φαίνεται να έχουν χειρότερη ποιότητα ζωής και χαμηλότερα επίπεδα φυσικής δραστηριότητας από τους Έλληνες μη φροντιστές αντίστοιχης ηλικίας και φύλου. Όμως, όσον αφορά το άγχος και την κατάθλιψη δεν φαίνεται να υπάρχει στατιστικά σημαντική διαφορά μεταξύ των δύο ομάδων. Επιπλέον, αποδείχθηκε ότι οι λιγότερο δραστήριοι (low active) φροντιστές και μη φροντιστές έχουν χειρότερη ποιότητα ζωής από τους πιο δραστήριους (moderate & high active) φροντιστές και μη φροντιστές, καθώς και οι λιγότερο δραστήριοι (low active) φροντιστές παρουσιάζουν μεγαλύτερα επίπεδα κατάθλιψης από τους πιο δραστήριου (moderate & high active) φροντιστές. Από την άλλη πλευρά αποδείχθηκε ότι όταν τα επίπεδα φυσικής δραστηριότητας είναι ικανοποιητικά (σύμφωνα με τις συστάσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (Π.Ο.Υ.) για τη φυσική δραστηριότητα), τα επίπεδα της κατάθλιψης μειώνονται και η ποιότητα ζωής γίνεται καλύτερη. Τέλος, διαπιστώθηκε ότι τα επίπεδα άγχους, τα επίπεδα κατάθλιψης, η ποιότητα ζωής και η επιβάρυνση (των φροντιστών) αλληλοεπηρεάζονται, καθώς φάνηκε ότι όσο αυξάνεται το άγχος τόσο αυξάνεται η κατάθλιψη και όσο αυξάνεται το άγχος και η κατάθλιψη τόσο χειροτερεύει η ποιότητα ζωής τόσο των φροντιστών όσο και των μη φροντιστών.
Συμπεράσματα: Οι φροντιστές των ατόμων με άνοια παρουσιάζουν χειρότερη ποιότητα ζωής και χαμηλότερα επίπεδα φυσικής δραστηριότητας από τους μη φροντιστές. Επομένως, η φυσική δραστηριότητα φαίνεται να αποτελεί ένα τρόπο για τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των φροντιστών και των μη φροντιστών. Επίσης, παρατηρήθηκε ότι τα ψυχολογικά χαρακτηριστικά (άγχος, κατάθλιψη, επιβάρυνση) συσχετίζονται μεταξύ τους, καθώς και με την ποιότητα ζωής. Επομένως, βελτιώνοντας μία μεταβλητή (π.χ. ποιότητα ζωής), ίσως θα μπορούσαν να επηρεαστούν και οι υπόλοιπες (άγχος, κατάθλιψη, επιβάρυνση).
Λέξεις-κλειδιά:
Φροντιστές, Μη φροντιστές, Άγχος, Κατάθλιψη, Ποιότητα ζωής, Φυσική δραστηριότητα, Επιβάρυνση
