Στοιχεία επιβλεπόντων καθηγητών:
Δημήτριος Παρασκευής, Αναπληρωτής Καθηγητής, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ, Επιβλέπων
Μινέρβα Μελπομένη Μαλλιώρη, Καθηγήτρια, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Μαρίνα Οικονόμου, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Περίληψη:
Σκοπός: Πρόκειται για περιγραφική μελέτη παρατήρησης με πρώτιστο σκοπό την εκτίμηση του επιπολασμού χρήσης/κατάχρησης ουσιών και δευτερογενώς την περιγραφή των σημαντικότερων παραγόντων κινδύνου που σχετίζονταν με αυτήν σε δείγμα προσφύγων στην Αθήνα. Η συλλογή των δεδομένων έγινε μεταξύ 17/5/2018 και 12/12/2018.
Εισαγωγή: Η μετανάστευση αποτελεί μια σύνθετη διαδικασία. Οι πρόσφυγες αναγκάζονται να επαναπροσδιορίσουν αξίες, στάσεις ζωής και συμπεριφορές με κίνδυνο απώλειας εν μέρει της κοινωνικής και πολιτιστικής ταυτότητάς τους, προκειμένου να προσαρμοστούν στις κοινωνικές επιταγές της χώρας διαμονής. Ως συνέπεια, αναπτύσσεται έντονο άγχος, συναισθήματα μοναξιάς, θλίψης, έλλειψης στοργής και συναισθηματικής στήριξης, που πιθανόν να οδηγήσουν στη χρήση ουσιών ως τρόπο αντιμετώπισής τους.
Υλικό και Μέθοδος: Μελετήθηκαν τα ερωτηματολόγια που απαντήθηκαν επαρκώς 62 προσφύγων (από τη Συρία, το Ιράν, το Ιράκ ή το Αφγανιστάν), ηλικίας 19 – 55 ετών, που φιλοξενούνται στο Πρόγραμμα Στέγασης Προσφύγων του Δήμου Αθηναίων το οποίο βρίσκεται υπό την εποπτεία της Ύπατης Αρμοστείας για τους Πρόσφυγες του ΟΗΕ (ΥΑΠΟΗΕ). Τα ερωτηματολόγια δημιουργήθηκαν βάσει της πληροφορίας από τη μελέτη της βιβλιογραφίας και της προσωπικής εργασιακής εμπειρίας του συγγραφέα λόγω της ενασχόλησης στο Πρόγραμμα αυτό από τις 11/1/2017. H βαρύτητα των προβλημάτων που απορρέουν από τη χρήση ναρκωτικών ουσιών εκτιμήθηκε με τη χρήση του ερωτηματολογίου DAST-10 [Drug Abuse Screening Test-10, Skinner, H. A. (1982)].
Αποτελέσματα: Χρήση ουσιών αναφέρθηκε από 5 πρόσφυγες (8,06%, 2 Σύριους, οι 2 Αφγανούς και έναν Ιρακινό), ηλικίας 21-29 ετών, όλοι άρρενες και άγαμοι. Οι 3 ανέφεραν τη χρήση κάνναβης, ο ένας ηρωίνης, ενώ υπήρξε και ένας πολυτοξικομανής που ανέφερε χρήση ψυχεδελικών ουσιών, ψυχοτρόπων φαρμάκων και άλλων που δεν προσδιόρισε. Δύο από τους τρεις χρήστες κάνναβης, κάπνιζαν κάνναβη και στη χώρα καταγωγής, ενώ ο τρίτος άρχισε τη χρήση στην Ελλάδα. Ο χρήστης ηρωίνης έκανε χρήση οπίου στη χώρα του ενώ ο πολυτοξικομανής ψυχοτρόπα φάρμακα, όπιο και εισπνεόμενα. Σχετικά με τη βαρύτητα των προβλημάτων που απορρέουν από τη χρήση σύμφωνα με το ερωτηματολόγιο Dast -10, σε έναν πρόσφυγα αυτή ήταν μηδαμινή (κάνναβη), σε δύο χαμηλή (κάνναβη), σε έναν μέτρια (ηρωίνη) και σε άλλον έναν σημαντική (ψυχεδελικές ουσίες, ψυχοτρόπα φάρμακα και άλλα ναρκωτικά). Οι 4 αναφέρουν χρήση και στη χώρα καταγωγής τους, οι 3 απώλεια σημαντικών για αυτούς προσώπων κατά την τελευταία τριετία, και όλοι εμπειρία κακοποίησης (δύο σεξουαλικά/σωματικά, δύο σωματικά και ένας λεκτικά) καθώς και εμπειρία που κινδύνεψε η ζωή τους.
Συμπέρασμα: Χρήση ουσιών αναφέρθηκε από 5 στους 62 συνολικά πρόσφυγες (8,06%). Επρόκειτο συχνότερα για χρήση κάνναβης. Η βαρύτητα προβλήματος χρήσης σύμφωνα με το ερωτηματολόγιο Dast -10 ήταν μάλλον χαμηλή. Οι πρόσφυγες που ανέφεραν χρήση ουσιών συγκριτικά με το σύνολο των προσφύγων ήταν σε υψηλότερο ποσοστό άρρενες, άγαμοι, καπνιστές, με χαμηλότερο επίπεδο εκπαίδευσης και με υψηλότερο ποσοστό κακοποίησης.
Αναγκαίες επισημάνσεις: Για τον περιορισμό της χρήσης ουσιών στους πρόσφυγες, απαιτείται η κατάλληλη οργάνωση και ικανοποιητική λειτουργία των αρμόδιων υπηρεσιών, που χρειάζεται να έχουν επαρκή γνώση και εμπειρία σχετικά με τη διαχείριση των δύσκολων και ιδιαίτερων καταστάσεων που αντιμετωπίζουν οι πρόσφυγες σε συνδυασμό με σεβασμό της πολιτισμικής τους ταυτότητας.
Λέξεις-κλειδιά:
Πρόσφυγες, Ναρκωτικές ουσίες, Κάνναβη, Ηρωίνη
