Περίληψη:
Η επιληψία είναι μια από τις πιο κοινές χρόνιες νευρολογικές διαταραχές, αφού επηρεάζει το 1 με 2% του παγκόσμιου πληθυσμού. Χαρακτηρίζεται από επαναλαμβανόμενες, απρόβλεπτες και μαζικές εκφορτίσεις εγκεφαλικών νευρώνων που διακόπτουν τη φυσιολογική λειτουργία του εγκεφάλου.
Σύμφωνα με τη Διεθνή Οργάνωση κατά της Επιληψίας (ILAE), οι επιληπτικές κρίσεις ταξινομούνται κυρίως με βάση τον τύπο έναρξης της κρίσης (γενικευμένης, εστιακής, άγνωστης έναρξης) αλλά και το επίπεδο συνείδησης που επηρεάζεται. Στις γενικευμένες κρίσεις γίνεται προσβολή και των δύο εγκεφαλικών ημισφαιρίων με ταυτόχρονη απώλεια συνείδησης, ενώ στις εστιακές κρίσεις οι επιληπτικοί σπασμοί ξεκινούν και περιορίζονται στα νευρωνικά δίκτυα ενός εγκεφαλικού ημισφαιρίου. Παράλληλα, μια κρίση μπορεί να είναι εστιακή με δευτεροπαθή γενίκευση, δηλαδή να έχει εστιακή έναρξη και να εξελίσσεται σε αμφοτερόπλευρη τονικοκλονική.
Σημειακοί νουκλεοτιδικοί πολυμορφισμοί σε γονίδια που κωδικοποιούν πρωτεΐνες-στόχους των αντιεπιληπτικών φαρμάκων έχουν συσχετισθεί με την εμφάνιση επιληψίας, αλλά ελάχιστες είναι οι μελέτες στις οποίες γίνεται διαφοροποίηση της επίδρασης των πολυμορφισμών στις επιμέρους κατηγορίες επιληψίας.
Το γονίδιο SCN1A ανήκει σε μία οικογένεια γονιδίων που παρέχουν τις πληροφορίες για τη δημιουργία της α-υπομονάδας μιας συγκεκριμένης ισομορφής τασεοευαίσθητων καναλιών νατρίου (Nav1.1). Τα κανάλια αυτά είναι απαραίτητα για τη δημιουργία και διάδοση των δυναμικών δράσης στα μυϊκά κύτταρα και τους νευρώνες, και κατ' επέκταση για τη διεγερσιμότητα των κυττάρων.
Αφού το γονίδιο αυτό είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με την επιληπτογένεση, η παρούσα μελέτη εστιάζει στη συσχέτιση δύο πολυμορφισμών του τόσο με την εμφάνιση επιληψίας όσο και με τη διαφοροδιάγνωση μεταξύ διαφορετικών επιληπτικών φαινοτύπων: του rs3812718 (C>T - δημιουργεί μια εναλλακτική θέση ματίσματος) και του rs2298771 (A>G - προκαλεί αντικατάσταση ενός αμινοξέος).
Στη μελέτη αυτή συμμετείχαν 52 ασθενείς με γενικευμένη επιληψία και 50 ασθενείς με εστιακή δευτεροπαθώς γενικευμένη επιληψία, οι οποίοι γονοτυπήθηκαν με Real-Time PCR (LightSNiP Assay) για τους πολυμορφισμούς rs2298771 και rs3812718 του γονιδίου SCN1A. Παράλληλα, χρησιμοποιήθηκαν δεδομένα για 114 ασθενείς με σύνθετη εστιακή επιληψία από προηγούμενη εργασία και για γενικό ευρωπαϊκό πληθυσμό από τη διαδικτυακή βάση Ensembl. Έγινε ανωνυμοποίηση και αποταυτοποίηση όλων των δειγμάτων, ενώ είχε προηγηθεί ενυπόγραφη συγκατάθεση των ασθενών για τη συμμετοχή τους στη μελέτη. Η στατιστική ανάλυση έγινε με έλεγχο x2 σε επίπεδο σημαντικότητας 0.05, μέσω του λογισμικού SPSS.
Αρχικά, διερευνήθηκε η συσχέτιση των δύο πολυμορφισμών με την εμφάνιση επιληψίας και βρέθηκε ότι οι γονότυποι GG+AG του rs2298771 εμφανίζονται 1,65 φορές συχνότερα από τον AA στους ασθενείς με επιληψία σε σχέση με το γενικό πληθυσμό (OR=1,65, 95%CI=1,19-2,28, p=0,003), με το αλληλόμορφο G να εμφανίζεται 1,36 φορές συχνότερα από το A (OR=1,36, 95%CI=1,07-1,72, p=0,01). Παράλληλα, ο συνδυασμός γονοτύπων AG/CT των rs2298771/rs3812718 εμφανίζεται 1,65 φορές συχνότερα από τους υπόλοιπους συνδυασμούς στο συνολικό δείγμα ασθενών με επιληψία σε σχέση με τον γενικό πληθυσμό (OR=1,65, 95%CI=1,19-2,29, p=0,003), ενώ ο συνδυασμός AA/CT εμφανίζεται κατά 1,86 φορές συχνότερα από τους υπόλοιπους συνδυασμούς στο γενικό ευρωπαϊκό πληθυσμό σε σχέση με τους επιληπτικούς ασθενείς (OR=0,537, 1/OR=1,86, 95%CI=0,323-0,892, p=0,015).
Όσον αφορά τη διαφοροποίηση μεταξύ των επιληπτικών φαινοτύπων, παρατηρήθηκε μια τάση επικράτησης των γονοτύπων TT+CT του rs3812718 κατά 2,3 φορές στη γενικευμένη επιληψία (OR=2,3, 95%CI=0,93-5,65, p=0,065) και του αλληλομόρφου T κατά 1,5 φορά στην εστιακή δευτεροπαθώς γενικευμένη επιληψία (OR=1,54, 95%CI=0,96-2,48, p=0,073) σε σχέση με την εστιακή επιληψία.
Επομένως, υπάρχει υψηλή συσχέτιση μεταξύ του G αλληλομόρφου του rs2298771 και της εμφάνισης επιληψίας στο δείγμα μας, ενώ το αλληλόμορφο T του rs3812718 φαίνεται να σχετίζεται με την εμπλοκή δικτύων που υπόκεινται της γενίκευσης της επιληπτικής δραστηριότητας, είτε πρωτοπαθώς είτε δευτεροπαθώς. Η αύξηση του αριθμού του δείγματος θα οδηγήσει στην επικύρωση των εξαγόμενων συμπερασμάτων αλλά και πιθανόν στην εύρεση ενός δείκτη διαφοροδιάγνωσης μεταξύ των διάφορων επιληπτικών φαινοτύπων.
