Στοιχεία επιβλεπόντων καθηγητών:
Χρήστος Ραχιώτης, Αναπληρωτής Καθηγητής, Τμήμα Οδοντιατρικής, Σχολή Επιστημών Υγείας, ΕΚΠΑ
Αφροδίτη Κακάμπουρα, Καθηγήτρια και Διευθύντρια, Τμήμα Οδοντιατρικής, Σχολή Επιστημών Υγείας, ΕΚΠΑ
Νικόλαος Τεντολούρης, Καθηγητής, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Περίληψη:
Εισαγωγή
Ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2 (ΣΔ2) αποτελεί μια αυξανόμενη απειλή για την παγκόσμια υγεία. Πρόκειται για μια πολύπλοκη διαταραχή του μεταβολισμού, που χαρακτηρίζεται από αντίσταση των ιστών στη δράση της ινσουλίνης που συνδυάζεται, σε άλλοτε άλλο βαθμό, από διαταραχή στην έκκριση ινσουλίνης (καθυστερημένη ή ανεπαρκής έκκριση για την κάλυψη των αναγκών του μεταβολισμού). Διάφορες στοματικές εκδηλώσεις του ΣΔ έχουν αναφερθεί, με σημαντικότερες την ξηροστομία, την ουλίτιδα και την περιοδοντίτιδα, τις βλάβες του βλεννογόνου του στόματος και της γλώσσας, την αύξηση της συχνότητας εμφάνισης καντιντίασης, την αυξημένη συχνότητα εμφάνισης της οδοντικής τερηδόνας και την κακή επούλωση τραυμάτων. Αντίθετα, δεν υπάρχει ομοφωνία στα ερευνητικά δεδομένα που εξετάζουν τη συσχέτιση του διαβήτη με τη τερηδόνα, τόσο σε παιδιά και εφήβους, όσο και σε ενήλικες ασθενείς, ενώ τα τελευταία χρόνια διερευνώνται παράγοντες όπως η επίδραση του μεταβολικού ελέγχου του ΣΔ στην εμφάνιση τερηδόνας αλλά και ο χρόνος πρωτοεμφάνισης της νόσου. Στην προσπάθεια να εντοπιστεί ο μηχανισμός με τον οποίο επηρεάζεται πιθανά η τερηδονική κατάσταση των ασθενών με ΣΔ, το ερευνητικό ενδιαφέρον έχει στραφεί στη διερεύνηση της επίδρασης του επιπέδου ρύθμισης του ΣΔ στα χαρακτηριστικά του σάλιου όπως η ροή σάλιου ηρεμίας και διέγερσης αλλά και στη συγκέντρωση της γλυκόζης στο σάλιο.
Σκοπός
Η καταγραφή και η σύγκριση των ποιοτικών και ποσοτικών χαρακτηριστικών του σάλιου και της εμφάνισης της τερηδόνας σε υγιείς ασθενείς και ασθενείς με ΣΔ τύπου 2 και η μελέτη της επίδρασης του μεταβολικού ελέγχου της νόσου του ΣΔ στα χαρακτηριστικά του σάλιου και την εμφάνιση της τερηδόνας.
Υλικά και Μέθοδοι
23 ενήλικες με διαγνωσμένο Τύπου 2 ΣΔ ηλικίας 18- 65 ετών και 18 υγιείς ενήλικες που αποτέλεσαν την ομάδα ελέγχου, πήραν μέρος σε αυτή την κλινική μελέτη. Οι ασθενείς προέρχονταν από το εξωτερικό διαβητολογικό ιατρείο του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου «Αττικόν» και το ιδιωτικό ιατρείο της κ. Μήτρου, ειδικής παθολόγου- διανητολόγου. Προηγήθηκε πιλοτική μελέτη με 10 άτομα και ακολούθησε στατιστική ανάλυση προκειμένου να επιβεβαιωθεί ότι το μέγεθος του δείγματος ήταν επαρκές. Οι ασθενείς κατατάχθηκαν σε 2 ομάδες ανάλογα με τη μεταβολική τους ρύθμιση (επαρκής:HbA1c<7%, μη επαρκής:HbA1c>7%) (3,9). Οι ασθενείς είχαν τουλάχιστον 15 φυσικά δόντια. Τα κριτήρια αποκλεισμού των ασθενών ήταν: 1) παρουσία ακίνητων ορθοδοντικών μηχανημάτων, 2) νόσοι και φάρμακα που επηρεάζουν τη λειτουργία των σιαλογόνων αδένων 3) συστηματική λήψη αντιβιοτικών φαρμάκων που επηρεάζουν τη μικροβιακή χλωρίδα του στόματος τους τελευταίους 3 μήνες, 4) λήψη διουρητικών ή άλλων σκευασμάτων που προκαλούν απώλεια ή κατακράτηση ύδατος, 5) ζητήματα δεξιότητας που εμποδίζουν τη στοματική υγιεινή. Οι κλινικοί παράμετροι καταγράφηκαν σε κάθε συμμετέχοντα ήταν οι: 1) αριθμός φυσικών δοντιών, 2) ο κλινικός δείκτης καταγραφής της τερηδόνας μύλης κατά ICDAS II –DMFT 3) pH σάλιου 4) ροή σάλιου και ρυθμιστική ικανότητα σάλιου με βάση το σκεύασμα GC Saliva Check Buffer, 5) έλεγχος της υποκειμενικής αίσθηση ξηροστομίας με ερωτηματολόγιο που συμπληρώθηκε από τους ασθενείς. Για την ομάδα των ασθενών με ΣΔ2 καταγράφηκε επιπρόσθετα το σάκχαρο νηστείας και η γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη (HbA1c) και η διάρκεια της νόσου από τη στιγμή της διάγνωσης.
Αποτελέσματα
41 ενήλικες έλαβαν μέρος στην κλινική μελέτη. 18 ανήκαν στην ομάδα ελέγχου, 13 στην ομάδα των καλά ρυθμίσμενων ασθενών με ΣΔ και 10 στην ομάδα των πτωχά ρυθμισμέων. Η τερηδόνα εμφάνισε στατιστικά σημαντική μεγαλύτερη επίπτωση στους p.c σε σχέση με τους control, και ανάμεσα στους w.c. και control. Στη ροή του σάλιου διέγερσης παρατηρήθηκε σημαντικά μικρότερη ροή στους w.c σε σχέση με τους control, και στους p.c. σε σχέση με τους control. Παρατηρήθηκαν επίσης σημαντικές διαφορές στο pΗ ανάμεσα στους control και p.c και σημαντικές διαφορές στη ρυθμιστική ικανότητα του σάλιου ανάμεσα στους control και p.c. αλλά και ανάμεσα στους control και w.c. Ακόμα βρέθηκε ότι η διάρκεια του ΣΔ επηρεάζει σημαντικά την τιμή του pH, ενώ η τιμή της γλυκοζυλιωμένης αιμορφαιρίνης την ροή του σάλιου διέγερσης και την ρυθμιστική ικανότητα. Η ξηροστομία βρέθηκε να επηρεάζεται επίσης σημαντικά από τη διάρκεια της νόσου του ΣΔ ενώ δεν επηρεάζεται από την τιμή του σάλιου διέγερσης.
Συμπεράσματα
Ανάμεσα στους υγιείς ασθενείς και στους ασθενείς με πτωχό μεταβολικό έλεγχο διαπιστώθηκαν διαφορές στο σάλιο διέγερσης, στη ρυθμιστική ικανότητα και τον DMFT. Ανάμεσα στους υγιείς ασθενείς και στους καλά ρυθμισμένους ασθενείς με ΣΔ διαπιστώθηκαν σημαντικές διαφορές στο σάλιο διέγερσης, τη ρυθμιστική ικανότητα, το pH, τον DMFT και τον D3MFT. Ενώ ανάμεσα στους καλά και πτωχά ρυθμισμένους ασθενείς διαπιστώθηκαν διαφορές στο σάλιο διέγερσης και τον D3MFT.
Λέξεις-κλειδιά:
Σακχαρώδης διαβήτης, Τερηδόνα, Χαρακτηριστικά σάλιου, Μεταβολική ρύθμιση
