Στοιχεία επιβλεπόντων καθηγητών:
Δημήτριος Μπούμπας, Καθηγητής, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ, Επιβλέπων
Δημήτριος Βασιλόπουλος, Καθηγητής, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Κλειώ Μαυραγάνη, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Περίληψη:
Εισαγωγή:Καταστροφικός θεωρείται ο πόνος κατά τον οποίο οι ασθενείς αντιλαμβάνονται τον πραγματικό πόνο ως δυσβάστακτο, αναπαράγουν διαρκώς αρνητικές σκέψεις, αισθάνονται απελπισμένοικαι αβοήθητοι στη διαχείριση του νοσήματος τους. Μελέτες έχουν δείξει ότι η ύπαρξη καταστροφικού πόνου έχει σημαντικές επιπτώσεις στη ζωή τους καθώς αυξάνει την ευαισθησία στον πόνο, τη φλεγμονή, την σωματική αναπηρία, την κόπωση, τη συχνότητα επισκέψεων στους ιατρούς και τέλος μπορεί να επηρεάσει την επιτυχία της θεραπείας.
Σκοπός:Να μελετηθούν η συχνότητα, η βαρύτητα και οι επιπτώσεις του καταστροφικού πόνου στην έκβαση του νοσήματος και στην ποιότητα ζωής των ασθενών με ρευματικές παθήσεις.
Μέθοδος: Προοπτική μελέτη καταγραφής 80 ασθενών (25 ΡΑ, 25 ΣΕΛ, 10 ΨΑ, 10 ΑΣ, 10 Δερματομυοσίτιδα – Αγγειίτιδα - CTD). Δεδομένα συλλέχθηκαν από το αρχείο παρακολούθησης των ασθενών του Ρευματολογικού Ιατρείου στο «ΑΤΤΙΚΟ» Νοσοκομείο Αθηνών. Τη στιγμή της καταγραφής όλοι οι ασθενείς εμφάνισαν πόνο ˃50mmτης οπτικής αναλογικής κλίμακας πόνου (0 – 100). Εξετάστηκαν για το συνολικό δείγμα δημογραφικά στοιχεία, συννοσηρότητες, η συμμόρφωση στη φαρμακευτική αγωγή, η τρέχουσα θεραπεία, και η συχνότητα των έκτακτων επισκέψεων. Εξετάστηκαν επιπλέον για τους 50 ασθενείς με ΣΕΛ(25) και ΡΑ(25) η ενεργότητα της νόσου με τους δείκτες ενεργότηταςSLEDAIκαι DAS28 αντίστοιχα καθώς και η λειτουργική ικανότητα χρησιμοποιώντας το HAQ-DI.Χρησιμοποιήθηκε το PainCatastrophizingScaleScore (Ελληνική έκδοση) το οποίο αποτελείται από 13 ερωτήσεις και τρείς υποκλίμακες αξιολόγησης «μηρυκασμός», «μεγέθυνση» και «απελπισία».Αξιολόγηση αποτελεσμάτων βαθμολογίας: 0-14 (χαμηλή), 15-25 (μέτρια), ≥26-52 (υψηλή).
Αποτελέσματα: Το 86,3% της κοορτής είναι γυναίκες καιη μέση (±SD) ηλικία όλων των ασθενών είναι 53,0(±11,9) έτη, με μέση διάρκεια νόσου τα 5,8 (±6.1) έτη.To78% όλων των ασθενών εμφανίζει κλινικά σημαντικό καταστροφικό πόνο (>26), ενώ πολύ υψηλή βαθμολογία (35 – 52) ανευρίσκεται στο 57,5% του συνόλου. Η μέση τιμή του καταστροφικού πόνου (PCS) του συνόλου είναι 34,3(±12,7). Μεταξύ των ασθενών ΣΕΛ και ΡΑ δεν παρατηρήθηκε διαφορά στη μέση τιμή (37 και 38,4 αντίστοιχα). Το 33,8% του συνόλου πάσχει από διαγνωσμένη κατάθλιψη και το 35% από ινομυαλγία υπό φαρμακευτική αγωγή. Οι ασθενείς με κατάθλιψη(p= 0,23) και ινομυαλγία (p=0,002) έχουν υψηλότερες τιμές καταστροφικού πόνου σε όλες τις κλίμακες αξιολόγησης με στατιστικά σημαντική διαφορά. Το χρόνο της καταγραφής οι ασθενείς δεν παρουσιάζουν υψηλή ενεργότητα νόσου [μέσο SLEDAI: 4,72(±3,1), μέσο DAS28: 3,9(±1,0)], ενώ υψηλό HAQ-DI εμφανίζουν οι ασθενείς με ΡΑ 1,3(±0.5). Μεταξύ ασθενών ΣΕΛ δεν βρέθηκε διαφορά στην ενεργότητα και τη μέση τιμή του PCS[χαμηλή ενεργότητα (ΜΤ:36,7(±9,4) και μέτρια ενεργότητα ΜΤ:37,4(±11,8) αντίστοιχα]. Όμως ασθενείς με μέτρια/σοβαρή ενεργότητα ΡΑ εμφανίζουν στατιστικά σημαντική διαφορά σε όλες τις κλίμακες αξιολόγησης του καταστροφικού πόνου σε σχέση με αυτούς που έχουν χαμηλή ενεργότητα [(ΜΤ:40,3(±7,1) και μέτρια ενεργότητα ΜΤ:31,0(±10,4) αντίστοιχα]. Δεν παρατηρούνται διαφορές στη φαρμακευτική αγωγή και τη συμμόρφωση. Στατιστικά σημαντική συσχέτιση ανευρίσκεται μεταξύ της συχνότητας των έκτακτων επισκέψεων (>1/3μήνες) και όλων των κλιμάκων αξιολόγησης του καταστροφικού πόνου.
Συμπεράσματα: Παρά τη σύγχρονη φαρμακευτική αγωγή, ασθενείς με ρευματικά νοσήματαεμφανίζουν υψηλά ποσοστά καταστροφικού πόνου που είναι ανεξάρτητα από την ενεργότητα της νόσου στον ΣΕΛ αλλά όχι στην ΡΑ. Τα δεδομένα αυτά εφόσον επαληθευτούν σε μελέτες σε μεγαλύτερο αριθμό ασθενών θα ενισχύσουν την ανάγκη για παρέμβαση που στοχεύει στην ψυχολογική αυτοδιαχείριση της νόσου, την βελτίωση της ποιότητας ζωήςκαι τη μείωση της συχνότητας των έκτακτων επισκέψεων στον ιατρό.
