Στοιχεία επιβλεπόντων καθηγητών:
Γαγανάκης Κωνσταντίνος, Αναπληρωτής Καθηγητής Ευρωπαϊκής Ιστορίας, ΕΚΠΑ
Γιαντσή- Μελετιάδη Νικολέτα, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Μεσαιωνικής Ιστορίας της Δύσεως, ΕΚΠΑ
Παπαθανασίου Μαρία, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Νεότερης Ευρωπαϊκής Ιστορίας, ΕΚΠΑ
Περίληψη:
Τα Βιβλία των Ωρών ήταν πολυτελή, εικονογραφημένα βιβλία χριστιανικών προσευχών που προορίζονταν για την κατ’ ιδίαν άσκηση των θρησκευτικών καθηκόντων του πιστού και αποτέλεσαν τα πιο δημοφιλή και εντυπωσιακά αναγνώσματα των Καθολικών πιστών του ύστερου Μεσαίωνα και της Αναγέννησης. Τα πολύτιμα αυτά δημιουργήματα, κόστιζαν ακριβά, καθώς γράφονταν με πολύ προσοχή και εμπεριείχαν αριστοτεχνικές εικονογραφήσεις, πάντα κατ’ επιλογήν του παραγγελιοδότη. Από τον 13ο αιώνα, σχεδόν όλες οι αριστοκρατικές οικογένειες της Ευρώπης θα αποκτήσουν έναν τέτοιο χειρόγραφο, ως ένα μέσο ανάδειξης του πλούτου τους και της θρησκευτικότητάς τους. Επομένως, το περιεχόμενο τους και η δημοτικότητα τους τα καθιστά ένα εξαιρετικό εργαλείο κατανόησης προγενέστερων κοινωνιών αναπόσπαστα συνδεδεμένων με τη θρησκεία.
Η ιστορία αυτών των αναγνωσμάτων, όμως, θα αλλάξει σημαντικά με την έλευση της τυπογραφίας, η οποία θα επιτρέψει πλέον τη μαζική παραγωγή τους. Έτσι, από ιδιοκτησία της αριστοκρατίας, μετατρέπονται σε κοινό αγαθό, απόκτημα οποιουδήποτε ήξερε να διαβάζει. Η μετατροπή τους σε προϊόν μαζικής παραγωγής θα δώσει πλέον τη δυνατότητα και στα ίδια τα καθεστώτα να ελέγχουν την έκδοσή τους και να παρεμβαίνουν στο περιεχόμενο τους.
Η παρούσα εργασία έχει ως σκοπό να εξετάσει τα Βιβλία των Ωρών, ως εργαλείο για την κατανόηση των λατρευτικών πρακτικών των πιστών πριν και μετά την έλευση της Προτεσταντικής Μεταρρύθμισης στο βασίλειο της Αγγλίας. Στο πρώτο κεφάλαιο γίνεται μια σύντομη εισαγωγή στην προέλευση, στο περιεχόμενο και στη χρήση αυτών των Βιβλίων. Στη συνέχεια στο δεύτερο κεφάλαιο πραγματεύονται οι λαϊκές πρακτικές που εντοπίζονται σε αυτά, πριν την έλευση του Προτεσταντισμού, οι οποίες φαίνεται να είναι ένα κράμα παγανιστικών δοξασιών και χριστιανικής πίστης. Στο τρίτο κεφάλαιο αναφέρονται οι μεταβολές που έφερε η τυπογραφία στην παραγωγή και στη διάδοση των Βιβλίων αυτών.
Στο τέταρτο και πέμπτο κεφάλαιο της εργασίας αναλύονται οι μεταβολές που υπέστη το περιεχόμενό τους μετά την έλευση και εδραίωση του Προτεσταντικού δόγματος, καθώς τη δεκαετία 1530 - 1540, συνέβησαν αξιοσημείωτες αλλαγές στο βασίλειο της Αγγλίας, οι οποίες καθόρισαν τη μετέπειτα εξέλιξη τους. Συγκεκριμένα, θα σχολιαστούν οι μεταβολές που υπέστησαν τα υπάρχοντα Βιβλία των Ωρών, είτε χειρόγραφα, είτε έντυπα και στη συνέχεια θα γίνει μια προσπάθεια εξέτασης των έντυπων Βιβλίων των Ωρών, τα οποία εξέδωσε το καθεστώς και τον τρόπο που λειτούργησαν μαζί με τη συνδρομή της τυπογραφίας ως ένα μέσο διοχέτευσης των Προτεσταντικών ιδεών.
Λέξεις-κλειδιά:
Βιβλία των Ωρών, προσευχές, Προτεσταντισμός, Μεταρρύθμιση, Αγγλία, Τυδώρ
