Το θρησκευτικό συναίσθημα στην ποίηση της Ζωής Καρέλλη

Διπλωματική Εργασία uoadl:2884241 293 Αναγνώσεις

Μονάδα:
Κατεύθυνση Ανάγνωση, Φιλαναγνωσία και εκπαιδευτικό υλικό
Βιβλιοθήκη Σχολής Επιστημών της Αγωγής
Ημερομηνία κατάθεσης:
2019-10-30
Έτος εκπόνησης:
2019
Συγγραφέας:
Πανταζοπούλου Βασιλική
Στοιχεία επιβλεπόντων καθηγητών:
Κωνσταντίνος Δ. Μαλαφάντης, Καθηγητής, ΠΤΔΕ,ΕΚΠΑ
Πρωτότυπος Τίτλος:
Το θρησκευτικό συναίσθημα στην ποίηση της Ζωής Καρέλλη
Γλώσσες εργασίας:
Ελληνικά
Μεταφρασμένος τίτλος:
Το θρησκευτικό συναίσθημα στην ποίηση της Ζωής Καρέλλη
Περίληψη:
Στην παρούσα εργασία μελετάται το θρησκευτικό συναίσθημα στην ποίηση της Ζωής Καρέλλη, εξέχουσας λογοτεχνικής μορφής της γενιάς του ’30 και της λεγόμενης «Σχολής της Θεσσαλονίκης». Η ποιήτρια γαλουχήθηκε με τα νάματα της κλασικής αρχαιότητας, της ορθοδοξίας και του Βυζαντίου, και διαμόρφωσε μια αυστηρά συγκροτημένη ταυτότητα, την οποία ακολούθησε με συνέπεια σε όλη της τη ζωή και το έργο.
Το θρησκευτικό συναίσθημα παρουσιάζεται στην ποίηση ήδη από τα χρόνια της αρχαιότητας και είναι οικουμενικό φαινόμενο. Ειδικά στην ελληνική λογοτεχνική παραγωγή, παρουσιάζει έξαρση μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, οπότε η αναφορά στην θρησκεία και συγκεκριμένα στην ορθοδοξία πύκνωσε κι έγινε πιο ουσιαστική. Τότε περίπου εμφανίζονται και οι λεγόμενοι «θρησκευτικοί ποιητές», οι οποίοι δεν φιλοσοφούν απλώς, αλλά μεταφέρουν στα έργα τους αποτυπώσεις του θείου.
Η Καρέλλη ξεχώρισε από τους ομοτέχνους της, υιοθετώντας μια εσωστρεφή και διανοητική διάθεση απέναντι στα πανανθρώπινα προβλήματα (πόλεμος, θάνατος, πόνος, φθορά, μοναξιά κλπ.), μη δεχόμενη να αναλωθεί σε αισθηματολογίες. Έχει εγρήγορση πνεύματος, εμβαθύνει κι ενδοσκοπεί τα μύχια της ψυχής της. Σε αυτόν τον πνευματικό αγώνα, η επαφή με το χριστιανικό ιδεώδες αναμετράται με την προσωπική αδυναμία, δοκιμασία, απιστία –με τις σαρκικές πτώσεις και την αμαρτωλή επιθυμία. Δημιουργείται έτσι το δίπολο ηδονή-οδύνη, που διχάζει την ποιήτρια. Ολόκληρη η ποίηση της Καρέλλη δομείται πάνω σε ένα πλέγμα αντιθέσεων.
Ο άνθρωπος για την Καρέλλη είναι ψυχή, σώμα και πνεύμα. Αυτά τα τρία στοιχεία απαρτίζουν το σχῆμα του. Από τη μία, η άυλη κι αιώνια ψυχή επιθυμεί τη θέωση, από την άλλη το φθαρτό σώμα επιθυμεί την πρόσκαιρη απόλαυση και ηδονή. Ο διχασμός γεννά άλλοτε το ανικανοποίητο, τη στέρηση και τη φαντασίωση (λειτουργία του πνεύματος), κι άλλοτε την αμφιβολία και την παράδοση στον ηδονικό κορεσμό.
Έτσι το καρελλικό εγώ διαπράττει την αμαρτία, άρα αποκόπτεται εκούσια από το Θεό και τους ανθρώπους. Μέσα από την αποστασία και την αυτό-απομόνωση γεννάται ο πόθος της αγάπης, της μετάνοιας κι εξιλέωσης, η επιστροφή στο Θεό και την κοινωνία.
Η ακατάσχετη ροή του χρόνου δημιουργεί φθορές στο σώμα κι απελπισία στην ψυχή, καθώς οδεύει προς το θάνατο. Ζωή και θάνατος αντιπαλεύουν σε όλη την ποίηση της Καρέλλη. Με την επίγνωση όμως της ανάστασης και της μεταθανάτιας προοπτικής της ύπαρξης, το καρελλικό άτομο εξοικειώνεται με το μυστήριο του θανάτου, που αντιμετωπίζεται ως πέρασμα στην «άλλη ζωή».
Η Καρέλλη συχνά υμνεί τη Μητέρα του Θεού και φωτίζεται από τη γλυκιά, γαλήνια λάμψη της Παρθένου. Επικαλείται τους αγγέλους ως βοηθούς στον αγώνα της, όμως συχνά αυτοί σωπαίνουν. Άλλα προσφιλή της πρόσωπα είναι αυτά των αγίων• άνθρωποι που έζησαν προσεκτική ζωή, νίκησαν την αμαρτία και βρίσκονται κοντά στον Κύριο. Η πορεία της ψυχής της μοιάζει με την πορεία του «δεόμενου» πιστού από ναό σε ναό της Θεσσαλονίκης, πορεία δύσκολη και κοπιαστική.
Το άρωμα της ορθοδοξίας διαπνέει το έργο της Καρέλλη και είναι εμφανές στον αρχαϊζοντα και γεμάτο επίθετα λόγο, το διανθισμένο με χωρία εκκλησιαστικής γλώσσας, και στον εσωτερικό, πομπώδη ρυθμό των ποιημάτων της, που θυμίζει βυζαντινή υμνογραφία. Συγχρόνως το περιεχόμενο των θρησκευτικών ποιημάτων της εντρυφά στην ασκητική ζωή, στη μετάνοια και την ανάγκη εξιλέωσης, στο μυστήριο της ανθρώπινης ύπαρξης και της μυστικής, ενδόμυχης, θεϊκής παρουσίας. Δίκαια η Καρέλλη έχει χαρακτηριστεί ως η «θαλερή γερόντισσα των γραμμάτων μας».
Κύρια θεματική κατηγορία:
Γλώσσα – Λογοτεχνία
Λέξεις-κλειδιά:
θρησκεία, ορθοδοξία, φθορά, θάνατος, ζωή, ανάσταση, μοναξιά, ηδονή, οδύνη, σώμα, ψυχή
Ευρετήριο:
Όχι
Αρ. σελίδων ευρετηρίου:
0
Εικονογραφημένη:
Όχι
Αρ. βιβλιογραφικών αναφορών:
85
Αριθμός σελίδων:
116
Αρχείο:
Δεν επιτρέπεται η πρόσβαση στο αρχείο. H πρόσβαση επιτρέπεται μόνο εντός του δικτύου του ΕΚΠΑ.

ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΥ -ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ. .pdf
1 MB
Δεν επιτρέπεται η πρόσβαση στο αρχείο. H πρόσβαση επιτρέπεται μόνο εντός του δικτύου του ΕΚΠΑ.