Στοιχεία επιβλεπόντων καθηγητών:
Μαρία Ψυχουντάκη, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια, Τμήμα Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού, ΕΚΠΑ, Επιβλέπουσα
Χαρίλαος Τσολάκης, Καθηγητής, Τμήμα Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού, ΕΚΠΑ
Παναγιώτης Κουλουβάρης, Επίκουρος Καθηγητής, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Περίληψη:
Η χρήση ντόπινγκ μπορεί να ερμηνευτεί ως μια βουλητική διαδικασία και ως αποτέλεσμα ενός σύνθετου ψυχολογικού μηχανισμού ο οποίος περιλαμβάνει πληθώρα παραμέτρων που μπορούν να εξηγήσουν την πρόθεση του αθλητή να λάβει απαγορευμένες ουσίες. Η κατανόηση των στάσεων και προθέσεων των αθλητών για χρήση απαγορευμένων ουσιών είναι πολύ σημαντική στην καταπολέμηση του φαινομένου. Η παρούσα εργασία είχε σκοπό την καλύτερη και πληρέστερη κατανόηση των ψυχολογικών χαρακτηριστικών τα οποία φαίνεται να συνυπάρχουν με θετική στάση ή την πρόθεση για τη χρήση απαγορευμένων ουσιών. Μέσα από αυτή την προσέγγιση θα μπορέσουν να οργανωθούν πιο αποτελεσματικές δράσεις στοχεύοντας στην πρόληψη της φαρμακοδιέγερσης των νεαρών αθλητών. Στην έρευνα έλαβαν μέρος 222 έφηβοι αθλητές Εθνικών ομάδων και Επίλεκτοι αθλητές, ηλικίας 14 – 17 ετών, κορίτσια (52,3%) και αγόρια (47,7% ). Η συλλογή των δεδομένων έγινε με τη χρήση ερωτηματολογίων αυτοαναφοράς. Για τη συγκέντρωση των δεδομένων χορηγήθηκαν ταυτόχρονα τέσσερα αξιόπιστα και έγκυρα ερευνητικά εργαλεία. Το ερωτηματολόγιο Αγωνιστικού Άγχους Προδιάθεσης (Sport Competition Anxiety Test SCAT˙ Martens, 1977˙ Ζέρβας & Κάκκος, 1990), το ερωτηματολόγιο Αθλητικής Αυτοπεποίθησης Προδιάθεσης για Παιδιά (Ψυχουντάκη, 1998˙ Ψυχουντάκη & Ζέρβας, 1998), το ερωτηματολόγιο Πρόθεσης Αθλητών για Χρήση Ντόπινγκ (Lazuras, Barkoukis, Rodafinos, & Tzorbatzoudis, 2010˙ Barkoukis, Lazuras, Tsorbatzoudis, & Rodafinos, 2013) και τέλος, η Κλίμακα Κοινωνικής Επιθυμητότητας (Social Desirability Scale ˙ SDS˙ Reynolds, 1982˙ Ψυχουντάκη, Εκκεκάκης, & Ζέρβας, 1993) για τον έλεγχο κοινωνικώς επιθυμητών απαντήσεων. Από τα αποτελέσματα της στατιστικής ανάλυσης προέκυψε ότι 7 στους 10 αποκρινόμενους γνωρίζουν τουλάχιστον έναν αθλητή που έχει χρησιμοποιήσει ντόπινγκ, 4 στους 10 εκτιμούν ότι τουλάχιστον ένα 40% των κορυφαίων αθλητών στην Ελλάδα κάνουν χρήση ντόπινγκ, και 1 στους 10 πιστεύει ότι τουλάχιστον ένα 40% αθλητών του δικού τους επιπέδου κάνουν, επίσης, χρήση ντόπινγκ. Εκτιμήσεις με τις οποίες οι νεαροί αθλητές προβάλουν τις δικές τους επιθυμίες και προθέσεις στους άλλους αθλητές. Εκτιμήσεις οι οποίες δηλώνουν ότι ο αθλητής είναι πιθανόν να κάνει και ο ίδιος σύντομα χρήση ντόπινγκ. Άλλα αξιοσημείωτα ευρήματα είναι ότι το 35,8% των αγοριών κάνουν χρήση δύο ή περισσότερων συμπληρωμάτων διατροφής έναντι του 30,2% των κοριτσιών, και ότι γενικά όσο αυξάνουν τα έτη της αθλητικής εμπειρίας αυξάνεται -αν και όχι σημαντικά-, αυξάνεται και η χρήση συμπληρωμάτων διατροφής. Επιπροσθέτως, από την έρευνα προέκυψε ότι η αξιολόγηση της χρήσης ντόπινγκ σχετίζεται σημαντικά με τις προθέσεις για τη χρήση ντόπινγκ. Επιπλέον, φαίνεται ότι τα κορίτσια έχουν υπερδιπλάσιο ποσοστό περιπτώσεων με υψηλό αγωνιστικό άγχος προδιάθεσης συγκριτικά με τα αγόρια. Τέλος, αξιοσημείωτα είναι και τα συγκριτικά μεγάλα ποσοστά του βόλεϊ (40,5%) και του τάε-κβο-ντο (35%) στο υψηλό επίπεδο αγωνιστικής αυτοπεποίθησης, και, αντίστοιχα, τα συγκριτικά μεγάλα ποσοστά του χάντμπολ και της ξιφασκίας στο χαμηλό επίπεδο αγωνιστικής αυτοπεποίθησης. Ψυχολογικά χαρακτηριστικά που αξίζει να εξεταστούν σε σχέση με την πρόθεση χρήση ντόπινγκ.
Λέξεις-κλειδιά:
Ντόπινγκ, Αυτοπεποίθηση προδιάθεσης, Αγωνιστικό άγχος προδιάθεσης, Πρόθεση, Συμπληρώματα διατροφής