Στοιχεία επιβλεπόντων καθηγητών:
Σπυρίδων Ζακυνθινός, Καθηγητής, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ, Επιβλέπων
Σπυρίδων Μεντζελόπουλος, Αναπληρωτής Καθηγητής, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Ελένη Λουτράρη, ΕΔΙΠ, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Περίληψη:
ΕΙΣΑΓΩΓΗ: Η εργασία με υψηλές πνευματικές απαιτήσεις, ο παρατεταμένος χρόνος και ο αυξημένος φόρτος εργασίας, η διακοπτόμενη ανάπαυση και οι επιπτώσεις του κυλιόμενου και ασταθούς ωραρίου εργασίας στον φυσιολογικό κύκλο ύπνου-εγρήγορσης αποτελούν συνήθη χαρακτηριστικά του επαγγέλματος του νοσοκομειακού ιατρού.
ΣΚΟΠΟΣ: Σκοπός της μελέτης είναι η διερεύνηση της πιθανής συσχέτισης της αϋπνίας, του άγχους, της κατάθλιψης, της ημερήσιας υπνηλίας καθώς και της ποιότητας ύπνου με τη σχετιζόμενη με την υγεία ποιότητα ζωής σε νοσοκομειακούς ιατρούς.
ΜΕΘΟΔΟΣ: Πρόκειται για μία συγχρονική μελέτη παρατήρησης όπου 132 ιατροί (69 άνδρες και 63 γυναίκες) συμπλήρωσαν ένα σύνθετο ερωτηματολόγιο αυτοαξιολόγησης μετά την εφημερία τους. Το ερωτηματολόγιο συμπεριελάμβανε δημογραφικά – ανθρωπομετρικά – κοινωνικά - επαγγελματικά χαρακτηριστικά, καθώς και στοιχεία από την παρούσα κατάσταση υγείας των συμμετεχόντων. Επιπρόσθετα, η εκτίμηση του άγχους, της αϋπνίας κατά τον τελευταίο μήνα, της καταθλιπτικής συμπτωματολογίας, της πρόσφατης ημερήσιας υπνηλίας, της ποιότητας ύπνου κατά τον τελευταίο μήνα και της σχετιζόμενης με την υγεία ποιότητας ζωής έγινε μέσω ειδικών επιμέρους ερωτηματολογίων αυτοαξιολόγησης, σταθμισμένων για τον ελληνικό πληθυσμό. Ειδικότερα, για την εκτίμηση του άγχους, ως οξείας κατάστασης, χρησιμοποιήθηκε το ερωτηματολόγιο του Spielberger (STAI-s), για την αϋπνία η Κλίμακα Αϋπνίας Αθηνών (AIS), για την καταθλιπτική συνδρομή η Κλίμακα Κατάθλιψης Beck (BDI), για την ημερήσια υπνηλία η κλίμακα υπνηλίας Epworth (ESS), για την ποιότητα ύπνου ο Δείκτης Ποιότητας Ύπνου του Pittsburgh (PSQI) και για τη σχετιζόμενη με την υγεία ποιότητα ζωής η κλίμακα SF-12.
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ: Ο μέσος χρόνος εργασίας την προηγούμενη εβδομάδα ήταν 60,1h (SD=14,8h), ο διάμεσος αριθμός εφημεριών τον προηγούμενο μήνα ήταν 7 και η μέση διάρκεια ύπνου κατά την τελευταία εφημερία ήταν 3,6 h (SD=2,2 h).
Οι νοσοκομειακοί ιατροί σε ποσοστό 65,9% ανέφεραν αϋπνία (AIS≥6), σε 36,4% ημερήσια υπνηλία (ESS≥10) και σε 48,1% πτωχή ποιότητα ύπνου (PSQI>5). Όσον αφορά την αξιολόγηση της ποιότητας ύπνου, στις επτά κλινικά διακριτές υποκατηγορίες δυσκολιών στον ύπνο, η μικρότερη μέση τιμή (Μ: 0,2, SD=0,7) αποδόθηκε στην υποκειμενική ποιότητα ύπνου. Αντιθέτως, την υψηλότερη βαθμολογία παρουσίασαν πρωτίστως η ημερήσια δυσλειτουργία (Μ:1,3, SD=0,8) και εν συνεχεία η διάρκεια ύπνου (M:1,1, SD=0,9), οι διαταραχές ύπνου (M:1,1, SD=0,5) και η καθυστέρηση έλευσης ύπνου (M:1,0, SD=0,9).
Η αϋπνία, κατά τον τελευταίο μήνα, συσχετίστηκε με εργασιακά χαρακτηριστικά όπως ο αυξημένος αριθμός των ωρών εργασίας κατά την προηγούμενη εβδομάδα. Δεν παρατηρήθηκε μεταβολή του υπάρχοντος άγχους ως αποτέλεσμα της ενεργής εφημερίας (p=0,717). Οι συμμετέχοντες που έπασχαν από αϋπνία ή από ημερήσια υπνηλία και όσοι είχαν πτωχή ποιότητα ύπνου ανέφεραν υψηλότερες βαθμολογίες στην κλίμακα αυτοαξιολόγησης της κατάθλιψης. Τέλος, η σχετιζόμενη με την υγεία ποιότητα ζωής των ιατρών συσχετίστηκε αρνητικά με την κατάθλιψη, το άγχος, την πτωχή ποιότητα ύπνου και την αϋπνία (p<0,001), αλλά όχι με την ημερήσια υπνηλία.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ: Στην ομάδα των νοσοκομειακών ιατρών που εξετάστηκε βρέθηκαν εντυπωσιακά υψηλά ποσοστά αϋπνίας και κατάθλιψης. Βρέθηκε επίσης σε αυξημένο ποσοστό ημερήσια υπνηλία και πτωχή ποιότητα ύπνου. Οι υπάρχουσες εργασιακές συνθήκες μάλλον έχουν αρνητική επίδραση στην ποιότητα ύπνου καθώς και στην ψυχική ευεξία των νοσοκομειακών ιατρών και κατά επέκταση στη σχετιζόμενη με την υγεία ποιότητα ζωής τους.