Στοιχεία επιβλεπόντων καθηγητών:
Θωμάς Νικολόπουλος, Καθηγητής, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ, Επιβλέπων
Παύλος Μαραγκουδάκης, Αναπληρωτής Καθηγητής, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Αλέξανδρος Δελίδης, Επίκουρος Καθηγητής, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Περίληψη:
Η ωτοσκλήρυνση είναι μια εστιακή πρωτοπαθής νόσος η οποία χαρακτηρίζεται από εντοπισμένη παθολογική εναπόθεση νεόπλαστου οστίτη ιστού σπογγώδους συστάσεως στην λαβυρινθική κάψα, με αποτέλεσμα την αντικατάσταση του φυσιολογικού ιστού της περιοχής. Η λεπτομερής περιγραφή της νόσου έγινε από τον Politzer, το 1894, όπου περιέγραψε την οστική αλλοίωση της βάσης του αναβολέα. Η νόσος χαρακτηρίζεται από προοδευτική εμφάνιση βαρηκοΐας και οι συνήθεις ηλικίες που εκδηλώνεται είναι 20-30 ετών. Οι ωτοσκληρυντικές αλλοιώσεις σε ποσοστό 70-80% είναι αμφοτερόπλευρες, ενώ το μέγεθος της ωτοσκληρυντικής εστίας ποικίλει. Οι ωτοσκληρυντικές εστίες γίνονται ορατές με τη βοήθεια μικροσκοπίου κατά τη διάρκεια των εγχειρήσεων αναβολοτομής, όπου διαχωρίζεται μακροσκοπικά το φυσιολογικό οστό της λαβυρινθικής κάψας από το πεπαχυσμένο, αγγειοβριθές βλενοπεριόστεο που καλύπτει την ωτοσκληρυντική εστία.
Η κλινική της συμπτωματολογία είναι χαρακτηριστική και αρχίζει συνήθως με προοδευτική βαρηκοΐα τύπου αγωγιμότητας, η οποία εμφανίζεται κατά κανόνα στην ηλικία των 20-25 με ακέραιους, διαφανείς τυμπανικούς υμένες και φυσιολογικά προσπελάσιμες ευσταχιανές σάλπιγγες. Ενίοτε παρατηρείται η κόκκινη κηλίδα του Schwartze, μέσω της ωτοσκοπήσεως, η οποία είναι ενδεικτική αγγειοβριθούς ενεργής ωτοσκληρυντικής συμμετοχής του ακρωτηρίου. Οι εμβοές αποτελούν ένα σύνηθες σημείο της νόσου, ενώ σπανίως συνυπάρχει και ίλιγγος. Αναφέρεται επίσης ότι παρατηρείται καλύτερη ακουστική ικανότητα σε θορυβώδες περιβάλλον (παρακουσία του Willis).
Ο ακοολογικός έλεγχος παρουσιάζει μια ποικιλία ακοογραμμάτων αναλόγως του βαθμού καθηλώσεως του αναβολέα και της παρουσίας ή μη κοχλιακής συμμετοχής στην νόσο. Παρατηρείται χαρακτηριστικό χάσμα μεταξύ οστέινης και αέρινης οδού της μετάδοσης του ήχου, άλλοτε άλλου βαθμού, από λίγα decibel στα αρχικά στάδια της νόσου, κατά τα οποία προσβάλλονται οι χαμηλές κυρίως συχνότητες, έως μεγάλου βαθμού, όταν η ωτοσκληρυντική εστία επεκταθεί και καταλάβει τον δακτυλιοειδή σύνδεσμο και καθηλώσει τον αναβολέα μέσω της αγκυλώσεως. Η καμπύλη της αγωγής δια μέσου των οστών είναι δυνατόν να παραμείνει στο μηδέν db ή να εμφανίζει μικρή πτώση ή μεγαλύτερη, αναλόγως της κοχλιακής συμμετοχής.
Η αναβολεκτομή αποτελεί την επέμβαση εκλογής για την θεραπεία της ωτοσκλήρυνσης και θα πρέπει να γίνεται σε κάθε βαρηκοΐα αγωγιμότητας ή μεικτού τύπου, που οφείλεται σε καθήλωση της βάσης του αναβολέα. Ακόμη και σε προχωρημένες περιπτώσεις βαρηκοΐας η επέμβαση προσφέρει τη δυνατότητα χρήσης ενός ακουστικού εκεί που δεν ήταν δυνατόν προηγούμενα.
Οι πρώτες προσπάθειες χειρουργικής αντιμετώπισης της ωτοσκλήρυνσης είχαν ξεκινήσει ήδη από τα τέλη του 19ου αιώνα, με την αφαίρεση των αναβολέων, αφήνοντας ανοιχτή την ωοειδή θυρίδα (Jack FL 1893). Πέρασαν αρκετά χρόνια (πάνω από μισός αιώνας) για να ασχοληθούν οι ωτοχειρουργοί με την ωοειδή θυρίδα διότι η συγκεκριμένη προσπέλαση κρίθηκε επικίνδυνη και εγκαταλείφθηκε προσωρινά. Ο Lempert και άλλοι παρακάμπτοντας τη βάση του αναβολέα θυριδοποίησαν τον οριζόντιο ημικύκλιο σωλήνα θεωρώντας αυτή τη τεχνική ως επιτυχημένη. Το 1952 έγιναν όμως έγιναν σαφή βήματα προς τη βελτίωση της τεχνικής του, όταν ο Rosen, πρώην μαθητευόμενος του προσπάθησε να επιτύχει την κινητοποίηση και ανασύσταση του αναβολέα. Λίγο αργότερα, το 1956, ο Shea αφαίρεσε τους αναβολείς, σφράγισε την ωοειδή θυρίδα χρησιμοποιώντας αυτόλογο μόσχευμα από φλεβικό τοίχωμα και αποκατέστησε την ακουστική αγωγιμότητα με τεχνητή πρόθεση. Η τεχνική αυτή κέρδισε το ενδιαφέρον της διεθνούς ωτοχειρουργικής κοινότητας και από τότε χρησιμοποιείται με ορισμένες βελτιώσεις. Τη δεκαετία του 1970, ο Myers χρησιμοποιεί στην αναβολεκτομή προθέσεις τύπου πιστονιού, ενώ αρχές της δεκαετίας του 1980 ο Perkins ξεκινάει να χρησιμοποιεί argon laser για την αναβολεκτομή επιτυγχάνοντας μικρή τομή στο χειρουργικό πεδίο. Λίγα χρόνια αργότερα ξεκινά να χρησιμοποιείται το KTP laser, και στη συνέχεια, στα τέλη της ίδιας δεκαετίας το laser με CO2, παρουσιάζοντας σημαντικά θετικά αποτελέσματα. Επίσης, σημαντική ήταν η συνεισφορά στην βελτίωση της σύγχρονης τεχνικής της αναβολεκτομής του Antonio De La Cruz από το νοσοκομείο House Ear Institute του Los Angeles των Ηνωμένων Πολιτειών, όπως του καθηγητή Henri André Martin από το νοσοκομείο Edouard Herriot στη Lyon της Γαλλίας, όπου πρόσθεσαν την τεχνική calibrated platinotomy καθώς και trans-footplate piston surgery. Στη σύγχρονη εποχή υπάρχει στην επιστημονική κοινότητα ένα δίλλημα μεταξύ της χρήσης του μικροσκοπίου ή του ενδοσκοπίου ωτός. Ταυτόχρονα εξελίσσονται ρομποτικά συστήματα μικροχειρουργικής τα οποία αυξάνουν την ακρίβεια των κινήσεων του χειρουργού, μειώνοντας τις πιθανές επιπλοκές.
Λέξεις-κλειδιά:
Ωτοσκλήρυνση, Αναβολέας, Αναβολοτομή, Lempert, Shea, Politzer
