Στοιχεία επιβλεπόντων καθηγητών:
Δρ. Λέκκας Ευθύμιος, Καθηγητής Ε.Κ.Π.Α.
Δρ. Μπλαβούκος Σπυρίδων, Αν. Καθηγητής Ο.Π.Α.
Δρ. Αντωναράκου Ασημίνα, Επίκ. Καθηγήτρια Ε.Κ.Π.Α.
Περίληψη:
Σε μια εποχή που ολοένα και περισσότερο κράτη και ήπειροι κηρύσσονται σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης, είτε εξαιτίας φυσικών καταστροφών, είτε λόγω της οικονομικής κρίσης και της συνεπακόλουθης κοινωνικοπολιτικής κρίσης, είτε λόγω θερμών επεισοδίων που προκαλούνται εξαιτίας γεωπολιτικών συμφερόντων που διαταράσσουν τις ισορροπίες στο διεθνές στερέωμα, είναι ύψιστη ανάγκη για κάθε κράτος-μέλος του ΝΑΤΟ να διατηρήσει την ανθεκτικότητά του εν μέσω των δύσκολων αυτών στιγμών.
Η διαχείριση κρίσεων ήταν ανέκαθεν ένα θεμελιώδες εργαλείο του Οργανισμού Βορειοατλαντικού Συμφώνου (ΝΑΤΟ) για τη διατήρηση της ασφάλειας. Ο τρόπος με τον οποίο το ΝΑΤΟ θα αντιδράσει σε μια κρίση, όπως και τα μέσα που θα χρησιμοποιήσει, δεν είναι πάντα ο ίδιος και διαμορφώνεται ανάλογα με τις ανάγκες και τη φύση της απειλής.
Βασικός σκοπός της ύπαρξης του ΝΑΤΟ από την ίδρυσή του στις 4 Απριλίου 1949 έως σήμερα, είναι η διασφάλιση της ελευθερίας και της ασφάλειας των μελών του με τη χρήση πολιτικών, διπλωματικών, αλλά και στρατιωτικών μέσων, εφόσον αυτό κριθεί απαραίτητο, όπως αναγράφεται στο καταστατικό ίδρυσής του. Τις πρώτες δεκαετίες από την ίδρυση του ΝΑΤΟ οι οποίες χαρακτηρίζονται από μία ανεξέλεγκτη κούρσα εξοπλισμών, η επιλογή των στρατιωτικών μέσων ήταν η πιθανότερη. Με την αλλαγή του παγκόσμιου πολιτικού σκηνικού και την εμφάνιση νέων απειλών, όπως θα εξετάσουμε στη συνέχεια, κρίθηκε απαραίτητο να αναζητηθούν νέα εργαλεία/μέθοδοι για την αντιμετώπιση των απειλών.
Σκοπός της παρούσας μελέτης, είναι η ανάδειξη των τρόπων με τους οποίους το ΝΑΤΟ διασφαλίζει την ανθεκτικότητα και την ετοιμότητα των δυτικών κοινωνιών, καθώς και την εξέλιξη αυτών μέσα από τις δεκαετίες. Στο πρώτο κεφάλαιο θα γίνει αναφορά στην ίδρυση του ΝΑΤΟ, καθώς και διαχωρισμός του τρόπου αντιμετώπισης των απειλών κατά τις πρώτες δεκαετίες από την ίδρυση του ΝΑΤΟ, στο τότε διπολικό παγκόσμιο σύστημα όπου υπήρχε μία κεντρική απειλή, σε σχέση με το σημερινό σύστημα πολλών πόλων δημιουργίας επιρροής και ισχύος.
Στο δεύτερο κεφάλαιο θα επιχειρηθεί η ανάλυση του στρατηγικού δόγματος του ΝΑΤΟ. Στόχος είναι ο αναγνώστης να κατανοήσει ποια ήταν τα κομβικά γεγονότα, τα οποία καθοδηγούσαν το ΝΑΤΟ στις αναθεωρήσεις του στρατηγικού του δόγματος, μέχρι να φτάσουμε στο πιο πρόσφατο στρατηγικό δόγμα του 2010. Στη συνέχεια θα γίνει αναφορά στους βασικούς άξονες που καθορίζουν τη λήψη αποφάσεων του ΝΑΤΟ, οι οποίοι αφορούν κατάλληλους τρόπους διαχείρισης απειλών, ακόμα και εκείνων που έπονται. Επιπλέον, θα εξεταστεί η λειτουργία αυτών των αξόνων, ποιο είναι το εύρος των απειλών στις οποίες καλούνται να ανταποκριθούν και ποιες ευθύνες δημιουργούν για τα μέλη της συμμαχίας.
Στο τρίτο κεφάλαιο της εργασίας θα περιγραφούν οι σημαντικότερες δράσεις της συμμαχίας. Οι αποστολές που θα μελετηθούν, έρχονται αφενός να επιβεβαιώσουν την αλλαγή της στρατηγικής σκέψης του ΝΑΤΟ, μετά το 1991, και αφετέρου να καταδείξουν τους άξονες με βάση τους οποίους λειτουργεί το ΝΑΤΟ. Καταλυτικό ρόλο στην επιτυχία των αποστολών σταθεροποίησης που ενεπλάκη το ΝΑΤΟ, σε συνεργασία με άλλα κράτη και διεθνείς οργανισμούς, έπαιξε ο σωστός τρόπος διαχείρισης των κρίσεων. Επίσης, θα εξεταστούν και τα οφέλη που αποκτούν οι εκάστοτε χώρες, μέσω διαδικασιών διαχείρισης κρίσης στις οποίες υποβάλλονται και θα φωτιστεί ο τρόπος με τον οποίο ενισχύεται η ανθεκτικότητα και η ετοιμότητα των μελών του ΝΑΤΟ.
Λέξεις-κλειδιά:
Ανθεκτικότητα, ΝΑΤΟ, Διαχείριση κρίσεων, Ετοιμότητα, Ασφάλεια, Συμμαχία
