Μονάδα:
Τμήμα Ιστορίας και ΑρχαιολογίαςΒιβλιοθήκη Φιλοσοφικής Σχολής
Ημερομηνία κατάθεσης:
2020-03-24
Συγγραφέας:
Καποδίστριας Νικόλαος
Στοιχεία επταμελούς επιτροπής:
Κατερίνα Κωνσταντινίδου, Επίκουρη Καθηγήτρια, Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας, ΕΚΠΑ
Αναστασία Παπαδία-Λάλα, Καθηγήτρια, Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας, ΕΚΠΑ
Όλγα Κατσιαρδή-Hering, Ομότιμη Καθηγήτρια, Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας, ΕΚΠΑ
Μαρία Ευθυμίου, Καθηγήτρια, Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας, ΕΚΠΑ
Κώστας Γαγανάκης, Αναπληρωτής Καθηγητής, Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας, ΕΚΠΑ
Αγγελική Πανοπούλου, Κύρια Ερευνήτρια, ΕΙΕ
Ιωάννης Χατζάκης, Κύριος Ερευνητής, ΚΕΙΕΔ
Πρωτότυπος Τίτλος:
Στάσεις και μορφές αρχοντικής εξουσίας στη βενετική Ζάκυνθο. Η οικογένεια Μακρή και τα "Ορλωφικά"
Γλώσσες διατριβής:
Αγγλικά
Μεταφρασμένος τίτλος:
Στάσεις και μορφές αρχοντικής εξουσίας στη βενετική Ζάκυνθο. Η οικογένεια Μακρή και τα "Ορλωφικά"
Περίληψη:
Το β΄ μισό του 18ου αιώνα υπήρξε για τα υπό βενετική κυριαρχία Ιόνια νησιά μια περίοδος ορατών κοινωνικών μετασχηματισμών που παράλληλα συνοδεύτηκε από την ανάπτυξη προς τις νησιωτικές κτήσεις μιας πιο παρεμβατικής πολιτικής, εκπορευόμενης από τη βενετική μητρόπολη. Πέραν διαφόρων μεταρρυθμιστικών προσπαθειών από τα μέσα του αιώνα, η ένταση της παρουσίας της Κυριάρχου στο Ιόνιο πιστοποιείται και στο δικαστικό πεδίο με τη δίωξη διαφόρων σημαινόντων αρχόντων, οι οποίοι αντιμετώπισαν κατηγορίες αυθαίρετης εξουσίας (autorità privata), υπέστησαν ανακριτικές διαδικασίες και τιμωρήθηκαν ως δυνητικές απειλές για την κοινωνική ευταξία. Αυτές οι εξελίξεις συνέπεσαν με τις προσπάθειες «καθόδου» της Ρωσίας στη Μεσόγειο και το ξέσπασμα του α΄ ρωσο-οθωμανικού πολέμου (1768-1774), με τους Ρώσους πράκτορες να βλέπουν στα πρόσωπα ορισμένων εκ των εξεχόντων ιόνιων αρχόντων δυνητικούς συμμάχους. Πράγματι, στις τάξεις των ιόνιων βενετών υπηκόων αναπτύχθηκε μια «φιλορωσική» τάση, άμεσα ορατή με την εμπλοκή πολυάριθμων εξ αυτών στην εξέγερση των «Ορλωφικών» (1770), παρά τις ρητές βενετικές απαγορεύσεις περί μη ανάμειξης των υπηκόων στις επιχειρήσεις.
Η παρούσα εργασία οριοθετείται γεωγραφικά στο νησί της Ζακύνθου και επικεντρώνεται στην ανάδειξη πτυχών της δραστηριότητας του κόντε Ιωάννη Μακρή, επιφανέστερου ίσως άρχοντα του νησιού από τα μέσα του 18ου αιώνα και επικεφαλής ενός συνασπισμού αρχοντικών οικογενειών, που μονοπωλούσε την τοπική εξουσία και ήλεγχε κάθε τομέα της δημόσιας ζωής. Το πρόσωπό του εξέπεμπε σεβασμό και φόβο και η ισχύς που διέθετε τον καθιστούσε στην πράξη αυτόνομο πόλο εξουσίας στο νησί και, σε πολλές περιπτώσεις, του επέτρεπε να υποκαθιστά ακόμα και τον τοπικό βενετό προνοητή. Εξάλλου, γύρω του συσπειρωνόταν ένα ευρύτατο δίκτυο εξαρτώμενων (dipendenti), προερχόμενων από όλο το κοινωνικό φάσμα. Ακριβώς η ανεξέλεγκτη τοπική του εξουσία και η μεγάλη επιρροή που ασκούσε στο πλήθος τον έφεραν στο στόχαστρο της ολοένα και πιο φοβικής βενετικής ολιγαρχίας και αντιμέτωπο με την ποινή της φυλάκισης.
Ο Μακρής εμφανίζεται ως ένας εκ των βασικότερων συνομιλητών των Ρώσων πρακτόρων, που τις παραμονές του α΄ ρωσο-οθωμανικού πολέμου δρούσαν στη νότια Βαλκανική και φαίνεται πως αποτέλεσε τον ιθύνοντα νου της μαζικής μετάβασης πολυάριθμων Ζακυνθινών στην Πελοπόννησο, όταν ξέσπασε η εξέγερση των «Ορλωφικών». Υιοθετώντας την άποψη ότι η μελέτη των ελίτ μπορεί να αποδειχτεί κλειδί για την κατανόηση των ιστορικών αλλαγών, ακριβώς γιατί αυτές έχουν την τάση να αντιστέκονται στις οικονομικοκοινωνικές μεταβολές, ταυτόχρονα, όμως, μπορεί να αποδειχθούν φορείς κοινωνικής εξέλιξης, η περίπτωση του Μακρή είναι δυνατό να αποτελέσει ένα παράδειγμα μελέτης (case study) που, αφενός συνδέει το βενετικό Ιόνιο με ευρύτερες γεωπολιτικές εξελίξεις στον ευρωπαϊκό χώρο, και, αφετέρου αποτυπώνει τις σχέσεις κυριάρχων και κυριαρχούμενων στο βενετικό Stato da Mar, τη στιγμή της εμφάνισης του ρωσικού παράγοντα στη Μεσόγειο.
Κύρια θεματική κατηγορία:
Ιστορία
Λέξεις-κλειδιά:
Βενετικά Iόνια νησιά, Ζάκυνθος, άρχοντες, Μακρή, Ορλωφικά
Αρ. σελίδων ευρετηρίου:
0
Αρ. βιβλιογραφικών αναφορών:
1024
