Στοιχεία επιβλεπόντων καθηγητών:
Παντελής Καραϊσκος, Καθηγητής, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ, Επιβλέπων
Μαρίνος Μεταξάς, Ειδικός Λειτουργικός Επιστήμονας Β', ΙΙΒΕΑΑ
Ελευθερία Καρίνου, Ειδική Λειτουργική Επιστήμονας Α', ΕΕΑΕ
Περίληψη:
Η παρούσα διπλωματική εργασία εκπονήθηκε στο Ινστιτούτο Ιατροβιολογικών Ερευνών της Ακαδημίας Αθηνών (ΙΙΒΕΑΑ) και συγκεκριμένα στο εργαστήριο PET-CT σε συνεργασία με την Ελληνική Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας. Το ΙΙΒΕΑΑ έχει ένα μεγάλο φόρτο εργασίας με περίπου δέκα κατά μέσο όρο, ασθενείς ανά ημέρα που χορηγούνται για να διαγνωστούν. Παράλληλα, από το 2018, στο ΙΙΒΕΑΑ γίνεται χρήση γεννήτριας 68Ge- 68Ga, εκτός από το FDG, γεγονός το οποίο οδήγησε στην καταγραφή του ορίου δόσης στο δοσίμετρο δακτύλου του Ακτινοφυσικού του συγκεκριμένου εργαστηρίου. Κάτι τέτοιο, βεβαίως, απαιτεί την άμεση λήψη μέτρων βελτιστοποίησης των τεχνικών για την καλύτερη ακτινοπροστασία του προσωπικού αλλά επίσης δημιούργησε και ερωτηματικά σε σχέση με το αν η δόση που καταγράφεται από το δοσίμετρο δακτύλου (στο σημείο τοποθέτησής του) κατά τη διάρκεια των πρακτικών διάγνωσης, αντιπροσωπεύει τη μέγιστη δόση που απορροφάται στα άνω άκρα.
Ήδη, σύμφωνα με τη διεθνή βιβλιογραφία, δημοσιεύονται μελέτες οι οποίες τεκμηριώνουν ότι η εκτίμηση της ισοδύναμης δόσης δέρματος για τα άνω άκρα υποτιμάται με βάση τη συνήθη θέση τοποθέτησης (3η φάλαγγα του δείκτη του κυρίαρχου άνω άκρου) του ατομικού δοσιμέτρου δακτύλου. Επίσης εκτιμάται ότι οι μεγαλύτερες δόσεις στα άνω άκρα εντοπίζονται στα ακροδάχτυλα ενώ (σε δείκτες και μέσους), δε, η μέγιστη καταγράφεται στην 1η φάλαγγα του μη κυρίαρχου χεριού για το FDG [36], [37], [38].
Επιπλέον με βάση τις νέες συστάσεις από την ICRP για μείωση του ορίου δόσης στους οφθαλμούς των εκτιθέμενων εργαζόμενων απαιτείται καλύτερη παρακολούθηση για τη δόση που απορροφούν οι φακοί των οφθαλμών. Για ορισμένες πρακτικές
Σκοπός, λοιπόν, της διπλωματικής αυτής εργασίας είναι να γίνει μια χαρτογράφηση της δόσης που απορροφάται στα χέρια (κατά μήκος των δακτύλων, στην παλάμη και τον καρπό της εσωτερικής και εξωτερικής πλευράς των χεριών) αλλά και μια εκτίμηση της δόσης που απορροφάται από τους φακούς των οφθαλμών με τη χρήση και των δύο φαρμάκων.
Για τον σκοπό αυτό, TLD τοποθετήθηκαν σε πολλαπλών χρήσεων γάντια για τις μετρήσεις στα άνω άκρα και για τους φακούς των οφθαλμών, αντίστοιχα, TLD στηρίχθηκαν σε ελαστική κορδέλα. Για κάθε ένα από τα δύο ραδιοφάρμακα μετρήθηκαν η εξωτερική και η εσωτερική πλευρά των άνω άκρων και οι οφθαλμοί για επιλεγμένες διαδικασίες.
Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι πράγματι τόσο για το FDG όσο και για το Ga η ένδειξη του δοσιμέτρου δακτύλου είναι 3,3 και 6,7 φορές μικρότερη από τα σημεία όπου καταγράφεται η μέγιστη δόση για καθένα από τα δύο ραδιοφάρμακα. Τα σημεία μέγιστης δόσης είναι διαφορετικά. Για το FDG επιβεβαιώνεται ότι αντιστοιχεί στην πρώτη εσωτερική φάλαγγα του δείκτη του μη κυρίαρχου άνω άκρου, ενώ για το 68Ga αντιστοιχεί στην πρώτη εσωτερική φάλαγγα του κυρίαρχου άνω άκρου.
Η εξωτερική σε σχέση με την εσωτερική πλευρά των άνω άκρων λαμβάνει κατά μέσο όρο 20% λιγότερη δόση.
Συνολικά η ετήσια εκτιμώμενη δόση αναφοράς για τα δύο ραδιοφάρμακα είναι 485,73 ± 43,86 mSv και η μέγιστη δόση είναι 3,5 φορές μεγαλύτερη στην πρώτη φάλαγγα του μη κυρίαρχου άνω άκρου. Επιπλέον υπάρχουν πολλά σημεία στα οποία η καταγραφόμενη δόση υπερβαίνει το όριο (500mSv).
Επίσης τόσο στην εξωτερική όσο και στην εσωτερική πλευρά των άνω άκρων, το 68Ga αποδίδει κατά μέσο όρο 8 και 9 φορές αντίστοιχα μεγαλύτερη δόση ανά μονάδα ενεργότητας (μSv/MBq).
Για τους φακούς των οφθαλμών συνολικά η συνολική μέγιστη ετήσια ισοδύναμη δόση, Hp(3), που υπολογίστηκε είναι 8,06 ± 0,97 mSv, τιμή πάνω από 50% μικρότερη από το όριο (20mSv). Για το FDG είναι 7,76 ± 0,75 mSv ενώ για το 68Ga είναι 0,49 ± 0,19 σε διαφορετικά, όμως σημεία. Αντίστοιχα με τα αποτελέσματα των μετρήσεων για τα άνω άκρα, η δόση ανά μονάδα ενεργότητας (μSv/MBq) για το 68Ga είναι κατά μέσο όρο 3 φορές μεγαλύτερη σε σχέση με το FDG.
Συμπερασματικά, για κάθε νέο ραδιοφάρμακο και κάθε νέα τεχνική που εισάγεται σε ένα εργαστήριο Πυρηνικής Ιατρικής θα πρέπει να ελέγχεται συστηματικά ως προς τη δόση που μπορεί να αποδώσει στα σημεία που μετρήθηκαν και έγκαιρα να λαμβάνονται μέτρα για την προστασία των εργαζόμενων.
Λέξεις-κλειδιά:
Ισοδύναμη δόση δέρματος στα άνω άκρα, Hp(0,07), Hp(3), Ισοδύναμη δόση στους φακούς των οφθαλμών, Διαγνωστική Πυρηνική Ιατρική, Εκτιθέμενος εργαζόμενος
