Περίληψη:
Κάθε εποχή της ιστορικής πορείας της ανθρωπότητας, χαρακτηρίζεται από τις δικές της ανισότητες-αντιπαλότητες και διαμάχες. Κάποιες εκφράσθηκαν με τις παραδοσιακές πολεμικές αναμετρήσεις, άλλες όμως πήραν μορφή εξέγερσης, αντίστασης, ένοπλης ανυπακοής ή ακόμη και ακραίας ατομικής διαμαρτυρίας. Η αφορμή ήταν άλλοτε η πολιτική αντιπαλότητα και άλλοτε η οικονομική ανισότητα ή ο θρησκευτικός φανατισμός. Kατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, το διπολικό σύστημα με τη λογική της αποτροπής ή της ισορροπίας του τρόμου, κατάφερε ώστε να μη χρειασθεί ποτέ να κινητοποιηθεί το ένα σύστημα κατά του άλλου και για 50 χρόνια η ειρήνη ήταν εξασφαλισμένη. Ενώ όμως η κατάρρευση του διπολισμού μας έφερε την παγκοσμιοποίηση, τις τεχνολογικές εξελίξεις και την επικοινωνιακή επανάσταση του διαδικτύου, δηλαδή όλες εκείνες τις παραμέτρους που υπόσχονταν στα τέλη του 20ού αιώνα για την αυγή ενός νέου καινούργιου κόσμου, ήλθαν οι ασύμμετρες απειλές να παίξουν το δικό τους αλλόκοτο και οπωσδήποτε καταλυτικό ρόλο στις επιδιώξεις της δύναμης και της επιρροής.
Στις νέες μορφές απειλών, οι αντίπαλοι και τα αποτελέσματα είναι δυσανάλογα, είτε με τη φύση της παραδοσιακής αναμέτρησης, είτε με τη φύση του σκοπού. Χαρακτηριστικά αυτών των συγκρούσεων, είναι η δυσαναλογία σε καταστροφικότητα, ο εκφοβισμός που επιτυγχάνεται κυρίως με τον αιφνιδιασμό, η θυσία αμάχων, οι ακρότητες στη χρησιμοποίηση των μέσων και η ασυμμετρία ανάμεσα στην εκτέλεση μιας πράξης, και στις πρακτικές για την αντιμετώπισή της.
Οι επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου, αποκάλυψαν ότι δρώντες οι οποίοι διαθέτουν ασθενή στρατιωτικά και τεχνικά μέσα, έχουν τέτοιες επιθετικές ικανότητες που τους επιτρέπουν να προκαλέσουν ανεπανόρθωτες ζημιές στην πρώτη παγκόσμια δύναμη. Αξίζει ωστόσο να αναρωτηθούμε εάν πρόκειται για ένα νέο παράδειγμα ασύμμετρων πολέμων ή για ένα πόλεμο νέου τύπου.
Καθώς η ανθρωπότητα εισέρχεται στην τρίτη χιλιετηρίδα, είναι έντονη η αβεβαιότητα ως προς τις απειλές που τα έθνη και η διεθνής κοινότητα θα αντιμετωπίσουν. Στη μεταψυχροπολεμική εποχή οι κίνδυνοι και οι εξωτερικές απειλές για την ασφάλεια ενός κράτους δεν είναι μόνο στρατιωτικής φύσης, δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν μόνο με στρατιωτικά μέσα ενώ χρειάζεται συνεργασία όλων των εμπλεκομένων φορέων και χρήση όλου του «οπλοστασίου» που έχει στη διάθεσή του ένα κράτος.
Σήμερα, η παγκόσμια κοινότητα βρίσκεται μάλλον σε μία μεταβατική κατάσταση απροσδιοριστίας, όπου η αντιπαλότητα μεταξύ των κυβερνήσεων και των κοινωνιών, δεν θα είναι όπως στο παρελθόν μεταξύ εθνών-κρατών, αλλά διεθνή-πολιτισμική. Ορισμένοι αναλυτές μάλιστα πιστεύουν ότι οι πιο επικίνδυνες μελλοντικές συγκρούσεις θα είναι μεταξύ των βιομηχανοποιημένων δημοκρατιών της Δύσης και του μη-δημοκρατικού κόσμου. Αυτό δε που φοβίζει περισσότερο τις συγκροτημένες δημοκρατίες είναι η αντιμετώπιση της σημαντικής απειλής των όπλων μαζικής καταστροφής.
Η κατάρρευση του διπολικού συστήματος, εξασθένισε μεν σημαντικά την κύρια απειλή διεξαγωγής παγκόσμιου πόλεμου, πλην όμως οδήγησε στην εμφάνιση «κενών ισχύος» στην πρώην Ανατολική Ευρώπη, την Υπερκαυκασία και την Κεντρική Ασία, που επέτρεψαν την αναζωπύρωση μιας σειράς τοπικών και περιφερειακών εντάσεων και συγκρούσεων και την εμφάνιση νέων απειλών μη στρατιωτικών, τις οποίες η λογική του διπολικού συστήματος είχε καταφέρει να θέσει υπό τον έλεγχό της ή να τις «παγώσει».
Τα παραπάνω έχουν σαν αποτέλεσμα, το στρατηγικό περιβάλλον να παραμένει πολύπλοκο και ενδεχομένως επικίνδυνο, με την τάξη και την ασφάλεια να μη λειτουργούν. Η συνεχής μετάλλαξη της διεθνούς τρομοκρατίας, η ακραία μορφή βίας της ισλαμικής τρομοκρατίας, η διογκούμενη λαθραία μετανάστευση εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων, η ανεξέλεγκτη διακίνηση όπλων μαζικής καταστροφής, οι εθνικιστικές συγκρούσεις, η ηλεκτρονική τρομοκρατία, η διαχείριση των υδάτινων πόρων, η παράνομη διακίνηση όπλων και ναρκωτικών η ρύπανση του περιβάλλοντος και η χρήση του διαστήματος για πολιτικούς σκοπούς, είναι μερικές μόνον μορφές που συνθέτουν το παζλ των υφιστάμενων απειλών κατά της διεθνούς σταθερότητας και ασφάλειας. Οι απειλές αυτές δεν ενέχουν τον κίνδυνο ενός μεγάλου συμβατικού πολέμου εναντίον των δυνάμεων του αναπτυγμένου κόσμου, ωστόσο ενέχουν ισάξιους, ίσως και μεγαλύτερους κινδύνους. Από απόψεως συνεπειών σε ανθρώπινες ζωές, οικονομικές ζημιές, πολιτικό κόστος, ψυχολογικό αντίκτυπο στο εσωτερικό και τη μείωση διεθνώς του γοήτρου ή της εικόνας μιας πανίσχυρης υπερδύναμης, η κατάσταση ελάχιστα διαφέρει από έναν πραγματικό πόλεμο.
Οι σαρωτικές όμως αλλαγές στο διεθνές επίπεδο, η μεταδιπολική οικονομία δυνάμεων, η διαμόρφωση των νέων παραμέτρων ασφαλείας, ο χειρισμός κρίσεων στο διαμορφωμένο νέο περιβάλλον παγκόσμιας αλλά και περιφερειακής ασφάλειας, το γενικευμένο δημογραφικό πρόβλημα στο δυτικό κόσμο, καθώς και η νέα μορφή κινδύνων και απειλών, είχαν ως αποτέλεσμα να επιζητείται και μια διαφορετική μορφή, δομή, συγκρότηση και στρατηγική και για τις ένοπλες δυνάμεις και το ρόλο τους σε αυτό το τελείως διαφορετικό περιφερειακό και στρατηγικό περιβάλλον.
Λέξεις-κλειδιά:
Υφιστάμενες απειλές,παγκόσμια ασφάλεια,εθνικισμός, Ισλάμ.φονταμεταλισμός,μαφία,ναρκωτικά,βιολογικά όπλα,κυβερνοπόλεμος
