Επιδημιολογική μελέτη υποκλινικής αθηρωμάτωσης σε ασθενείς με συστηματικό ερυθηματώδη λύκο και αντιφωσφολιπιδικό σύνδρομο

Διδακτορική Διατριβή uoadl:2923111 178 Αναγνώσεις

Μονάδα:
Τμήμα Ιατρικής
Βιβλιοθήκη Επιστημών Υγείας
Ημερομηνία κατάθεσης:
2020-09-24
Έτος εκπόνησης:
2020
Συγγραφέας:
Κραββαρίτη Ευρυδίκη
Στοιχεία επταμελούς επιτροπής:
Πέτρος Σφηκάκης, Καθηγητής, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Δημήτριος Βασιλόπουλος, Καθηγητής, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Νικόλαος Τεντολούρης, Καθηγητής, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Μαρία Τεκτονίδου, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Αθανάσιος Πρωτογέρου, Αναπληρωτής Καθηγητής, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Κωνσταντίνος Μακρυλάκης, Αναπληρωτής Καθηγητής, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Μιχαήλ Σαμάρκος, Αναπληρωτής Καθηγητής, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Πρωτότυπος Τίτλος:
Επιδημιολογική μελέτη υποκλινικής αθηρωμάτωσης σε ασθενείς με συστηματικό ερυθηματώδη λύκο και αντιφωσφολιπιδικό σύνδρομο
Γλώσσες διατριβής:
Αγγλικά
Μεταφρασμένος τίτλος:
Επιδημιολογική μελέτη υποκλινικής αθηρωμάτωσης σε ασθενείς με συστηματικό ερυθηματώδη λύκο και αντιφωσφολιπιδικό σύνδρομο
Περίληψη:
Σκοπός-Αντικείμενο: Η παρούσα διδακτορική διατριβή αφορά στη διερεύνηση των επιδημιολογικών παραμέτρων και των παραγόντων κινδύνου υποκλινικής αθηρωμάτωσης σε ασθενείς με συστηματικό ερυθηματώδη λύκο (ΣΕΛ) και αντιφωσφολιπιδικό σύνδρομο (ΑΦΣ).
Μεθοδολογία-Διαδικασία: Υποψήφιοι για συμμετοχή στη μελέτη ήταν όλοι οι ασθενείς με ΣΕΛ ή/και ΑΦΣ που παρακολουθούνταν στο εξωτερικό ρευματολογικό ιατρείο της 1ης Προπαιδευτικής Παθολογικής Κλινικής της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ (Γενικό Νοσοκομείο «Λαϊκό») μεταξύ 1/2016 και 1/2017. Κριτήρια αποκλεισμού ήταν η συνύπαρξη κλινικά εμφανούς αθηροσκληρωτικής καρδιαγγειακής νόσου, ενεργού κακοήθειας, ή σακχαρώδους διαβήτη (ΣΔ). Οι συμμετέχοντες αντιστοιχίστηκαν για ηλικία και φύλο με αναλογία 1:1 με ασθενείς που παρακολουθούνταν στο ίδιο ιατρείο για ρευματοειδή αρθρίτιδα (ΡΑ), με πάσχοντες από ΣΔ που παρακολουθούνταν στο αντίστοιχο εξωτερικό ιατρείο της ίδιας κλινικής κατά το χρονικό διάστημα επιλογής των συμμετεχόντων, και με υγιείς μάρτυρες από την τοπική κοινότητα.
Κατόπιν ενυπόγραφης πληροφορημένης συγκατάθεσης, όλοι οι συμμετέχοντες (N=460) υποβλήθηκαν σε υπερηχογραφικό έλεγχο για μέτρηση του πάχους του μέσου-έσω χιτώνα (IMT) και ανίχνευση αθηρωματικών πλακών σε τρεις θέσεις κάθε καρωτίδας αρτηρίας, και σε μία θέση κάθε μηριαίας αρτηρίας. Πολυπαραγοντικά υποδείγματα γραμμικής και λογαριθμιστικής παλινδρόμησης εφαρμόστηκαν για την ανίχνευση στατιστικά σημαντικής διαφοράς στους βιοδείκτες αθηροσκλήρωσης (IMT και αθηρωματικών πλακών) μεταξύ ομάδων ασθενών και μαρτύρων, και για τη συσχέτιση των δεικτών αυτών με κλασικούς καρδιομεταβολικούς και νοσοεξαρτώμενους παράγοντες κινδύνου στους ασθενείς με ΣΕΛ ή/και ΑΦΣ. Τρία χρόνια μετά την αρχική εξέταση διενεργήθηκε επαναληπτικός υπερηχογραφικός έλεγχος των καρωτίδων και μηριαίων αρτηριών από τον ίδιο χειριστή, με την ίδια μεθοδολογία, λογισμικό, και μηχάνημα, με σκοπό τη μελέτη του ρυθμού επιδείνωσης των δεικτών υποκλινικής αθηρωμάτωσης, και τη συσχέτισή του με την έκθεση των ασθενών σε κλασικούς καρδιομεταβολικούς και νοσοεξαρτώμενους παράγοντες κινδύνου, συμπεριλαμβανομένης της ενεργότητας των αυτοάνοσων νοσημάτων τους.
Αποτελέσματα-Συμπεράσματα: Στην αρχική εξέταση, ο αριθμός αθηρωματικών πλακών στις καρωτίδες και μηριαίες αρτηρίες των ασθενών με ΣΕΛ, ΡΑ, και ΣΔ ήταν σχεδόν διπλάσιος από τον αντίστοιχο που ανιχνεύτηκε στους υγιείς μάρτυρες, λαμβάνοντας υπ’ όψη την επίδραση των κλασικών καρδιομεταβολικών παραγόντων κινδύνου (RR=1.80, 95% CI 1.05-3.08, p= 0.033, RR=1.90 (1.11-3.26), p= 0.019, RR=1.93 (1.14-3.28), p=0.015, αντίστοιχα). H αθηροσκληρωτική νόσος σε ασθενείς με ΣΕΛ φάνηκε να χαρακτηρίζεται πρωτίστως από ανάπτυξη αθηρωματικών πλακών χωρίς σημαντική διάχυτη αύξηση του ΙΜΤ, σε αντίθεση με τις αθηροσκληρωτικές βλάβες που παρατηρήθηκαν σε ασθενείς με ΣΔ στις οποίες οι αθηρωματικές πλάκες συνήθως συνοδεύονται από γενικευμένη πάχυνση του έσω-μέσου χιτώνα.
Το προοπτικό τμήμα της παρούσας μελέτης αποκάλυψε ότι η εξέλιξη της υποκλινικής αθηροσκλήρωσης είναι επιταχυμένη σε ασθενείς με ΣΕΛ, εν συγκρίσει με τους υγιείς μάρτυρες: Οι πιθανότητες εξέλιξης της αθηρωματικής βλάβης ήταν σε στατιστικά σημαντικό βαθμό υψηλότερες στον ΣΕΛ έναντι των μαρτύρων (OR=2.81, p=0.043), αλλά όχι στη ΡΑ (OR=2.22, p=0.109). Τα αποτελέσματα ήταν παρόμοια στους ασθενείς με χαμηλή ενεργότητα νόσου (88% των ΣΕΛ, 74% των ΡΑ). Συμπερασματικά, η επιδείνωση των αθηροσκληρωτικών δεικτών στον ΣΕΛ καθορίζεται κυρίως από την παρουσία των κλασικών καρδιομεταβολικών παραγόντων κινδύνου και από τη χρόνια χρήση κορτικοστεροειδών, και δεν αναχαιτίζεται στην ομάδα των ασθενών που επιτυγχάνουν χαμηλή ενεργότητα νόσου (Lupus Low Disease Activitystatus), ιδίως αν αυτή επιτυγχάνεται με το κόστος των υψηλών αθροιστικών δόσεων κορτικοστεροειδών.
Μεταξύ ασθενών με ΑΦΣ, πλάκες στις καρωτίδες βρέθηκαν σε 28% των πασχόντων από πρωτοπαθές ΑΦΣ (ΠΑΦΣ), 23% των πασχόντων από ΣΕΛ/ΑΦΣ, και 30% των πασχόντων από ΣΔ, έναντι 9% που ανιχνεύτηκαν στους μάρτυρες (p=0.006). Πλάκες στις μηριαίες αρτηρίες βρέθηκαν σε 33% των ασθενών με ΠΑΦΣ, 19% των ασθενών με ΣΕΛ/ΑΦΣ, 20% των ασθενών με ΣΔ, και 9% των μαρτύρων (p=0.032). Οι εκτιμήσεις σχετικού κινδύνου για αθηρωματικές πλάκες οποιασδήποτε εντόπισης, που προέκυψαν από πολυπαραγοντικό υπόδειγμα παλινδρόμησης λαμβάνοντας υπ’ όψη την επίδραση της ηλικίας, του φύλου, του δείκτη μάζας σώματος, του οικογενειακού ιστορικού πρώιμης στεφανιαίας νόσου, και της παρουσίας αρτηριακής υπέρτασης, δυσλιπιδαιμίας, και καπνίσματος, ήταν 2.72 για τους ασθενείς με ΠΑΦΣ, 2.63 για τους ασθενείς με ΣΕΛ/ΑΦΣ, και 1.98 για τους ασθενείς με ΣΔ (p=0.004, 0.009, 0.032 αντίστοιχα). Οι αθηρωματικές πλάκες στους ασθενείς με ΑΦΣ συσχετίστηκαν σε στατιστικά σημαντικό βαθμό με τον αριθμό κλασικών καρδιομεταβολικών παραγόντων κινδύνου, τόσο στους πάσχοντες από ΠΑΦΣ (RR=2.75, p<0.001), όσο και στους πάσχοντες από ΣΕΛ/ΑΦΣ (RR=1.84, p<0.001), και με την παρουσία αντισωμάτων έναντι anti-beta2-γλυκοπρωτεΐνης I τύπου ΙgG μόνο στους πάσχοντες από ΣΕΛ/ΑΦΣ. Συμπερασματικά, αι ασθενείς με ΑΦΣ παρουσιάζουν αυξημένο επιπολασμό υποκλινικής αθηρωμάτωσης σε σχέση με τους υγιείς μάρτυρες σε βαθμό συγκρίσιμο με των διαβητικών ασθενών, η οποία εντοπίζεται συχνότερα στα κάτω άκρα, και συσχετίζεται στενά κυρίως με τη συν-νοσηρότητα κλασικών καρδιομεταβολικών παραγόντων κινδύνου, ενώ η θετικότητα των αντισωμάτων έναντι καρδιολιπίνης τύπου ΙgG συνεισφέρει περαιτέρω στον αθηρωματικό κίνδυνο στους ασθενείς με ΣΕΛ/ΑΦΣ.
Τα αποτελέσματα της παρούσας διατριβής υποστηρίζουν την ενεργό προσυμπτωματική διαχείριση του καρδιαγγειακού κινδύνου σε ασθενείς με ΣΕΛ ή/και ΑΦΣ. Η διενέργεια υπερηχογραφήματος καρωτίδων και μηριαίων αρτηριών θα μπορούσε να συνεισφέρει στην εξατομικευμένη διαστρωμάτωση καρδιαγγειακού κινδύνου, και ο επιμελής έλεγχος των τροποποιήσιμων καρδιομεταβολικών παραγόντων κινδύνου σύμφωνα με τις επιστημονικά τεκμηριωμένες κατευθυντήριες γραμμές θα πρέπει να εφαρμόζεται ως ακρογωνιαίος λίθος της υψηλού επιπέδου ιατρικής φροντίδας σε αυτόν τον πληθυσμό. Η επίδραση των ευρημάτων της παρούσας έρευνας και των σχετικών μελετών σε άλλους πληθυσμούς στην κλινική πράξη διακρίνεται ήδη σε διεθνείς κατευθυντήριες οδηγίες, με την ένταξη του ΣΕΛ στο εργαλείο εκτίμησης καρδιαγγειακού κινδύνου QRISK3, και την προσθήκη ειδικών προτάσεων-θέσεων υπέρ του περιορισμού της χρήσης κορτικοστεοειδών σε ασθενείς με ΣΕΛ, και του εντατικού ελέγχου των κλασικών καρδιομεταβολικών παραγόντων κινδύνου τόσο στον ΣΕΛ όσο και στο ΑΦΣ.
Κύρια θεματική κατηγορία:
Επιστήμες Υγείας
Λέξεις-κλειδιά:
Υποκλινική αθηροσκλήρωση, Συστηματικός ερυθηματώδης λύκος, Αντιφωσφολιπιδικό σύνδρομο, Καρδιαγγειακός κίνδυνος
Ευρετήριο:
Όχι
Αρ. σελίδων ευρετηρίου:
0
Εικονογραφημένη:
Ναι
Αρ. βιβλιογραφικών αναφορών:
152
Αριθμός σελίδων:
102
Αρχείο:
Δεν επιτρέπεται η πρόσβαση στο αρχείο. H πρόσβαση επιτρέπεται μόνο εντός του δικτύου του ΕΚΠΑ.

Doctoral Dissertation Kravvariti_final_library.pdf
3 MB
Δεν επιτρέπεται η πρόσβαση στο αρχείο. H πρόσβαση επιτρέπεται μόνο εντός του δικτύου του ΕΚΠΑ.