Περίληψη:
Η μελέτη αφορά ένα σύνολο κεραμικής από μια σωστική ανασκαφή του 1977, που εντόπισα στις αποθήκες του Αρχαιολογικού Μουσείου Θεσσαλονίκης. Πρόκειται για μεμονωμένα όστρακα και μικρά τμήματα εγχώριων και εισηγμένων αγγείων που βρέθηκαν στον σύγχρονο οικισμό της Νέας Καλλικράτειας, στα όρια των Νομών Θεσσαλονίκης και Χαλκιδικής. Συγκεκριμένα, συλλέχθηκαν από ένα οικόπεδο (αρ. 851), το οποίο βρίσκεται στο χώρο ανάμεσα στην προϊστορική τούμπα και στην εντελώς ισοπεδωμένη σήμερα «τράπεζα» του αρχαίου οικισμού που βρίσκεται στη θέση αυτή. Σώζονται σε αποσπασματική κατάσταση και χρονολογούνται από την Ύστερη Εποχή του Χαλκού μέχρι και τις αρχές του 6ου αι. π.Χ. Ανάμεσά τους ξεχωρίζουν παραδείγματα από σημαντικές ομάδες κεραμικής του β΄ μισού του 8ου αι. π.Χ. (από «ασημίζοντα» αγγεία και εμπορικούς αμφορείς του τύπου ΙΙ του Βορειοανατολικού Αιγαίου), καθώς και όστρακα από εισηγμένους αρχαϊκούς χιώτικους εμπορικούς αμφορείς, αρχαϊκές εγχώριες ωοκέλυφες κύλικες και άλλα. Συνολικά, τα όστρακα ανήκουν σε περισσότερα από 100 αγγεία
Στην ανακοίνωση παρουσιάζονται συνοπτικά όλα τα όστρακα, ενώ αναλυτικότερα σχολιάζονται οι ομάδες του β΄ μισού του 8ου αι. π.Χ., σε μια περίοδο όπου εντοπίζον¬ται σημαντικές εξελίξεις στην κεραμική παράδοση και τεχνολογία της κεντρικής Μακεδονίας. Επιπλέον, σε ορισμένα ασημίζοντα όστρακα εντοπίζω κατασκευαστικές ατέλειες, που οδήγησαν σε ατυχήματα κατά τη διάρκεια της όπτησης, γεγονός το οποίο μπορεί να αποτελεί μια ένδειξη για την επιτόπια κατασκευή τους, στον ίδιο τον οικισμό ή στη γύρω περιοχή. Τέλος, κάνω ορισμένες γενικότερες σκέψεις για τον αρχαίο οικισμό που υπήρχε στην περιοχή και τον οποίο η έρευνα των τελευταίων χρόνων τείνει να ταυτίσει με την Δίκαια, μία από τις τρεις αποικίες της Ερέτριας στον Θερμαϊκό Κόλπο.
Η ομαδοποίηση των δειγμάτων έδωσε ποικίλα συμπεράσματα, που επιβεβαιώνουν εν πολλοίς τις αρχαιολογικές παρατηρήσεις, καθώς όλα τα δείγματα ομαδοποιούνται αρκετά καλά στο σχετικό διάγραμμα. Το ενδιαφέρον είναι ότι η ασημίζουσα κεραμική ομαδοποιείται σε τρεις κυρίως Ομάδες, οι δύο από τις οποίες (Β1 και Β2) σχετίζονται σε κάποιον βαθμό μεταξύ τους ενώ η τρίτη (Ομάδα Α) εμφανίζει μεγάλη διαφοροποίηση από όλα τα άλλα δείγματα. Στην Ομάδα αυτή ανήκουν κυρίως τα ‘μη τυπικά’, όστρακα, που δεν φέρουν το συνηθισμένο ασημίζον ή χρυσίζον επίχρισμα αλλά ένα καστανό/καστανοκόκκινο ή ένα υπόλευκο επίχρισμα ή, ακόμη, είναι χωρίς επίχρισμα. Οι μελλοντικές έρευνες θα δείξουν εάν αυτή η διαφοροποίηση απαντά και σε άλλα παρόμοια σύνολα κεραμικής και εάν οφείλεται στον τόπο παραγωγής των αγγείων (διαφορετικά κεραμικά εργαστήρια) ή στη διαφορετική χρονολόγηση των αγγείων του ίδιου εργαστηρίου ή, τέλος, σε κάποια άλλη αιτία (λ.χ. διαφορετικά κοιτάσματα και μίγματα πηλού στο ίδιο κεραμικό εργαστήριο κατά την ίδια χρονική περίοδο).
Τίτλος συνεδρίου:
Η αρχαϊκή κεραμική στο Βόρειο Αιγαίο και την περιφέρειά του, 700-480 π.Χ. (Πρακτικά Διεθνούς Επιστημονικής Συνάντησης, Θεσσαλονίκη 2011).
